Γράφει ο Δημήτρης Γρηγοράκης, Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος
Έχουν γραφτεί πολλά για την οικονομική κρίση και τις αρνητικές συνέπειες που επιφέρει. Ωστόσο, όσον αφορά το θέμα της διατροφής και της υγείας όλων, φυσικά και των ατόμων με διαβήτη, οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης μπορούν να έχουν θετικό αντίκτυπο αν σκεφτούμε τα εξής:
Ως γνωστόν, τροφές με υψηλότατη θρεπτική αξία και περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές ουσίες αποτελούν τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι και τα δημητριακά ολικής άλεσης. Όλα τα παραπάνω διαθέτουν το κοινό ότι αποτελούν φυσικές τροφές εξαιρετικά χαμηλού κόστους.
Επομένως, η οικονομική κρίση αποτελεί μία ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε τη διατροφή της δεκαετίας του ’60, όπου μεταξύ άλλων χαρακτηριστικά της αποτελούσαν η σπάνια κατανάλωση (του ακριβού) κρέατος και αντίθετα, η καθημερινή κατανάλωση όλων αυτών των θαυμάσιων τροφίμων. Η συγκεκριμένη δεκαετία άλλωστε εμφάνιζε παρόμοια με τα σημερινά οικονομικά χαρακτηριστικά (ίσως και χειρότερα), ωστόσο οι δείκτες υγείας του Ελληνικού πληθυσμού βρισκόταν σε σαφώς καλύτερα επίπεδα!
Επιπλέον, μην ξεχνάμε ότι τα προηγούμενα χρόνια (Π.Κ. - Προ Κρίσης) συμπεριφερόμασταν απέναντι στο φαγητό… αλαζονικά! Πετάγαμε το πλεόνασμα φαγητού στα… σκουπίδια και τρώγαμε σχεδόν καθημερινά έξω, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό από διατροφικής πλευράς! Σήμερα, τα δεδομένα έχουν αλλάξει! Είναι καιρός να ξεκινήσουμε πάλι το μαγείρεμα στο σπίτι, δημιουργώντας γευστικά γεύματα με υψηλή διατροφική αξία. Έτσι, ακόμα και σε αυτήν τη δύσκολη χρονική στιγμή μπορούμε να συνεχίσουμε πιο οικονομικά τη δίαιτά μας αν εφαρμόσουμε τα ακόλουθα 10 βήματα:
Βήμα 1
Οργανώστε τη λίστα με τα τρόφιμα που χρειάζεστε από το σούπερ μάρκετ. Είναι πάρα πολύ σημαντικό, προτού ξεκινήσετε την αγορά τροφίμων, να γνωρίζετε ακριβώς τις ελλείψεις του ψυγείου σας, καθώς επίσης και την ποσότητα που καταναλώνετε εβδομαδιαία από τρόφιμα που έχουν μικρό χρόνο ζωής (γαλακτοκομικά, αλλαντικά, χυμοί, φρούτα). Επίσης, καλό είναι να πηγαίνετε μόνο μία φορά εβδομαδιαία σούπερ μάρκετ, διότι οι τακτικές επισκέψεις μάλλον οδηγούν στην αγορά τροφίμων που δεν χρειάζεστε. Επιπλέον, μην ξεχνάτε να συγκρίνετε τις τιμές, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι θα προτιμήσετε ένα φθηνότερο τρόφιμο, αλλά με χαμηλότερη θρεπτική αξία.
Βήμα 2
Ακολουθήστε την εποχικότητα των τροφίμων και προτιμάτε εγχώρια προϊόντα. Τα φρούτα και λαχανικά εποχής είναι συνήθως οικονομικότερα αλλά και με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά από τα αντίστοιχα θερμοκηπίου ή εισαγωγής. Ταυτόχρονα, είναι προτιμότερο να προμηθεύστε τα φρούτα και λαχανικά από τις λαϊκές αγορές και τα μανάβικα και να αποφεύγετε την αγορά τους από τα σούπερ μάρκετ. Έτσι πετυχαίνετε καλύτερη ποιότητα σε χαμηλότερη τιμή. Τέλος, προκειμένου να ενισχύσετε την ελληνική αγορά είναι σημαντικό να προτιμάτε εγχώρια προϊόντα.
Βήμα 3
Αξιοποιήστε το πλεόνασμα του φαγητού και μην το πετάτε στα σκουπίδια. Πρώτα από όλα είναι πολύ καλή ιδέα να καταναλώνετε μέρα παρά μέρα το ίδιο φαγητό, αντί να το πετάτε (Μαγειρεμένα τρόφιμα πρέπει να καταναλωθούν μέσα σε 3 ημέρες από την ημερομηνία παρασκευής τους).Τα φρούτα που έχουν ωριμάσει πολύ μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε για να φτιάξετε σπιτική κομπόστα ή μαρμελάδα ή ζελέ με φρέσκα φρούτα ή να τα λιώσετε στο μπλέντερ και να τα φυλάξετε στην κατάψυξη, οπότε και να απολαμβάνετε οποιαδήποτε στιγμή θέλετε σπιτική γρανίτα φρούτων. Επιπλέον, μην ξεχνάτε και την εναλλακτική των αποξηραμένων φρούτων, τα οποία διατηρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, έχουν πολύ αυξημένη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά και κοστίζουν πολύ λιγότερο από τα φρέσκα φρούτα.
Στην περίπτωση των λαχανικών μην ξεχνάτε την εναλλακτική του βρασίματος, όπου μπορείτε να φυλάσσετε στην κατάψυξη το ζωμό τους και κάποια άλλη στιγμή να το χρησιμοποιήσετε στο μαγείρεμα. Επιπλέον, σε ότι αφορά τις ντομάτες όταν ωριμάζουν μπορείτε να τις κάνετε σάλτσα. Επιπρόσθετα, ιδιαίτερα το χειμώνα προτιμάτε λαχανικά που μαγειρεύονται (λάχανο, μπρόκολο, κουνουπίδι, καρότα) και διατηρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Βήμα 4
Μην υποτιμάτε την αξία των κατεψυγμένων τροφίμων: οι σωστές συνθήκες κατάψυξης και διατήρησης των τροφίμων κρατάνε όλα τα θρεπτικά οφέλη των φρέσκων και ταυτόχρονα είναι πιο φθηνά και διατηρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Προκειμένου να είστε σίγουροι για την ασφάλεια των κατεψυγμένων ακολουθήστε τις εξής οδηγίες:
Αποψύξτε τα τρόφιμα μέσα στο ψυγείο, ποτέ στους πάγκους. Μπορείτε να μεταφέρετε τα κατεψυγμένα στο ψυγείο συντήρησης μια μέρα πριν το μαγείρεμα. Μπορείτε να εφαρμόσετε μια θερμική επεξεργασία (ζεμάτισμα, τσιγάρισμα) στα αποψυγμένα τρόφιμα πριν τα ξαναβάλετε στο ψυγείο ή στην κατάψυξη. Μαγειρεμένα τρόφιμα πρέπει να καταναλωθούν μέσα σε 3 ημέρες από την ημερομηνία παρασκευής τους. Μην ξαναπαγώνετε τρόφιμα που έχουν ξεπαγώσει.
Στα συσκευασμένα κατεψυγμένα τρόφιμα προσέχετε να μην εκείνα που εμφανίζουν ελαττώματα στη συσκευασία τους και είναι μαλακά (παραμορφωμένες ή σχισμένες συσκευασίες κ.λ.π) διότι αυτό υποδηλώνει είτε προβλήματα στην λειτουργία του καταψύκτη, οπότε το τρόφιμο έχει εν μέρει αποψυχθεί και επανακαταψυχθεί, είτε λανθασμένους χειρισμούς από το προσωπικό στους τρόπους μεταφοράς, μεταχείρισης και διάθεσης.
Βήμα 5
Μειώστε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος σε μία φορά εβδομαδιαία: βασική διαπίστωση των τελευταίων ετών είναι ότι οι Έλληνες καταναλώνουν 4 φορές πιο συχνά κόκκινο κρέας από ό,τι παλιότερα. Κάτι τέτοιο έχει αρνητικές συνέπειες τόσο για την τσέπη σας (αν σκεφτείτε ότι η τιμή του άπαχου κόκκινου κρέατος κυμαίνεται μεταξύ 8-12 ευρώ το κιλό), όσο και για την υγεία σας εφόσον είναι πλούσιο σε κορεσμένα (κακά) λιπαρά. Εξάλλου, μην ξεχνάτε ότι σύμφωνα με την πρότυπη πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής, το κόκκινο κρέας πρέπει να καταναλώνεται για λόγους υγείας και ευεξίας το πολύ 1-2 φορές μηνιαία.
Βήμα 6
Προτιμάτε τα πουλερικά αντί για το κόκκινο κρέας. Το κοτόπουλο και η γαλοπούλα πωλούνται 3,5-4,5 ευρώ το κιλό (δηλαδή 50-70% πιο φθηνά από το κόκκινο κρέας) και είναι τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνη και χαμηλότερες σε κορεσμένα λιπαρά και σε χοληστερίνη από ό,τι το κόκκινο κρέας (85mg ανά 100γρ πουλερικού, ενώ το συκώτι έχει 600mg στα 100γρ). Ταυτόχρονα, τα πουλερικά συμβάλλουν στην πρόσληψη σιδήρου και έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, οι οποίες τονώνουν τις καύσεις του οργανισμού. Συμπερασματικά, η κατανάλωση κοτόπουλου ή γαλοπούλας 1-2 φορές την εβδομάδα είναι οικονομική αλλά παράλληλα και υγιεινή.
Βήμα 7
Προσοχή στην επιλογή των ψαριών: Άλλη μια κατηγορία τροφών που προβληματίζει το πορτοφόλι της μέσης ελληνικής οικογένειας είναι τα ψάρια. Πράγματι υπάρχουν κατηγορίες ψαριών όπως ο σολωμός, ο ξιφίας ή η πελαγίσια τσιπούρα των οποίων το κόστος ξεπερνά τα 20 ευρώ το κιλό. Ωστόσο υπάρχουν και οικονομικότερα ψάρια, όπως για παράδειγμα οι σαρδέλλες (που είναι και πλούσιες σε ω-3) ή ο γάβρος τα οποία προσεγγίζουν τα 3-7 ευρώ το κιλό και μπορούν να καταναλωθούν 1-2 φορές την εβδομάδα. Για όσους δεν επιλέγουν το μαγείρεμα ψαριών, η επιλογή του τόνου/σκουμπρί κονσέρβας ή σολομού καπνιστού αποτελούν μία οικονομικότερη εναλλακτική. Τέλος, μην ξεχνάτε και την εναλλακτική των κατεψυγμένων ψαριών (μπακαλιάρος, πέρκα, κοκκινόψαρο, γλώσσα) ως μία φθηνότερη αλλά εξίσου υγιεινή πρόταση, εναλλακτική του φρέσκου ψαριού.
Βήμα 8
Καταναλώνετε συστηματικά όσπρια, καστανό ρύζι, δημητριακά/ζυμαρικά ολικής αλέσεως: κερδίζει όχι μόνο η τσέπη σας αλλά σίγουρα η υγεία και η σιλουέτα σας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα συγκεκριμένα τρόφιμα είναι πολύ οικονομικά, διατηρούνται χωρίς να αλλοιωθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, έχουν χαμηλή θερμιδική αξία, μηδενική περιεκτικότητα σε λίπος και χοληστερόλη, ενώ αντίθετα είναι ιδιαίτερα πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα, αντιοξειδωτικά και φυτικές ίνες. Εξάλλου, μην ξεχνάτε ότι βρίσκονται στη βάση της μεσογειακής πυραμίδας, γεγονός που επιδεικνύει τη συχνή κατανάλωση τους
Βήμα 9
Ελέγξτε το μέγεθος της μερίδας που καταναλώνετε μιας και η αύξηση της ποσότητας φαγητού αποτελεί και έναν από τους λόγους της «έκρηξης» της παχυσαρκίας και κατ’ επέκταση και των χρημάτων που δαπανώνται για το φαγητό.
Βήμα 10
Αφήστε το αυτοκίνητο και ξεκινήστε το περπάτημα ή το ποδήλατο. H υπερβολική αύξηση της τιμής της βενζίνης είναι μία θαυμάσια ευκαιρία για να μετακινηθούμε με εναλλακτικά μέσα π.χ. ποδήλατο ή ακόμα και με τα πόδια… Αυτό, από μόνο του, αποτελεί μία εξαιρετική επιλογή ώστε να έχουμε σωστό σωματικό βάρος και φυσικά καλύτερη υγεία. (Πηγή mednutrition.gr)
*Δημήτρης Γρηγοράκης, Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, ΜSc Επιστημονικός Διευθυντής Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ, Πρόεδρος Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας
