Του Γιώργου Καλλίνη
Η μόλυνση των ωκεανών από ανθρώπινη παρέμβαση είναι μια θανάσιμη απειλή για το οικοσύστημα και την υγεία μας. Ποιος μπορεί να ξεχάσει το τραγικό ατύχημα στον Κόλπο του Μεξικού το 2010, όταν χύθηκαν περίπου 800 χιλιάδες λίτρα πετρέλαιο δημιουργώντας τη μεγαλύτερη πετρελαιοκηλίδα στην αμερικανική ιστορία. Η συνέχεια γνωστή: η BP καταδικάστηκε να καταβάλλει μερικά ψίχουλα ως αποζημίωση και χιλιάδες θαλάσσια είδη πέθαναν, ενώ οι καρκίνοι στις γύρω περιοχές αυξήθηκαν δραματικά.
Για αυτό το λόγο η ανακάλυψη ερευνητικής ομάδας με έντονο ελληνικό στοιχείο, έρχεται την στιγμή που οι ωκεανοί έχουν τόσο ανάγκη τον καθαρισμό. Επιστημονική ομάδα με 2 Ελληνίδες ειδικούς σε ιταλικό ινστιτούτο τεχνολογίας, βρήκαν ένα πολύ φτηνό και οικολογικό τρόπο να καθαρίζουν τη θάλασσα από μεγάλες πετρελαιοκηλίδες από την επιφάνεια της θάλασσας!
Η ερευνητική ομάδα, η οποία απαρτίζεται σχεδόν ολοκληρωτικά από Έλληνες επιστήμονες, προτείνει ως μελλοντική λύση για τον καθαρισμό μεγάλων πετρελαιοκηλίδων ένα νέο πορώδες υλικό από πολυουρεθάνη, που μοιάζει με σφουγγάρι. Οι ερευνητές της Ομάδας Έξυπνων Υλικών του Ιταλικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΙΙΤ) Αθανασία Αθανασίου, Δέσποινα Φραγκούλη και Χαβιέ Πίντο, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό εφαρμοσμένης φυσικής "Journal of Physics D: Applied Physics".
Το νέο υλικό - σφουγγάρι!
Η παραδοσιακή μέθοδος καθαρισμού προσπαθεί να περιορίσει την πετρελαιοκηλίδα με πλωτά φράγματα και, στη συνέχεια, να «ρουφήξει» το πετρέλαιο από την επιφάνεια της θάλασσας. Η νέα τάση είναι να χρησιμοποιηθούν αφρώδη υλικά, που θα απορροφούν το πετρέλαιο. Οι αφροί πολυουρεθάνης θεωρούνται πολύ υποσχόμενα υλικά για τον καθαρισμό ωκεανών. Οι ερευνητές, μετά από μελέτη της καλύτερης δυνατής πορώδους δομής του και τις αναγκαίες χημικές τροποποιήσεις, ανέπτυξαν ένα τέτοιο υλικό που είναι άκρως απορροφητικό.
Το «σφουγγάρι» (αφρός πολυουρεθάνης) των ερευνητών είναι χαμηλού κόστους και μπορεί να διαχωρίσει σε λίγα δευτερόλεπτα το νερό από το πετρέλαιο. Στη συνέχεια, αφαιρεί απευθείας και πολύ αποτελεσματικά το πετρέλαιο που έχει ρυπάνει τη θάλασσα. Διαθέτοντας πόρους μικρότερους από 500 μικρόμετρα (εκατομμυριοστά του μέτρου), το νέο υλικό μπορεί να αποκτήσει μεγάλη απορροφητική ικανότητα της τάξης των 30 γραμμαρίων πετρελαίου ανά γραμμάριο πολυουρεθάνης.
Οι ερευνητές αισιοδοξούν ότι το νέο υλικό θα μπορέσει να κάνει εύκολα το πέρασμα από την έρευνα στην εμπορική αξιοποίησή του. Πιστεύουν, επίσης, ότι παρόμοια υλικά μπορούν να αξιοποιηθούν για άλλες μορφές ρύπανσης, όπως από βαρέα μέταλλα και παρασιτοκτόνα.
Η Αθανασία Αθανασίου αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων το 1996, πήρε το διδακτορικό της το 2000 από το βρετανικό Πανεπιστήμιο του Σάλφορντ και έκανε μεταδιδακτορική έρευνα στο Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής & Λέιζερ του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) στο Ηράκλειο. Σήμερα είναι υπεύθυνη στο Ιταλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας (ΙΙΤ) για την Ομάδα Έξυπνων Υλικών (Smart Materials), η οποία αριθμεί περίπου 40 άτομα. Έχει κατοχυρώσει 11 διπλώματα ευρεσιτεχνίας για εφευρέσεις νέων υλικών και έχει μεγάλη πειραματική εμπειρία στην ανάπτυξη έξυπνων υλικών, που έχουν μοναδικές οπτικές, μηχανικές, θερμικές, ηλεκτρομαγνητικές κ.α. ιδιότητες.
Το typosthes.gr μίλησε με τους ερευνητές!
Η οικολογία και η προστασία της φύσης θα έπρεπε να είναι πολύ ψηλά ως προτεραιότητα της ανθρωπότητας. Αντιθέτως, η υπερεκμετάλλευση της φύσης δίχως προστασία και μέριμνα για το περιβάλλον είναι δυστυχώς μια καθημερινή πραγματικότητα. Για αυτό το λόγο ο Τύπος Θεσσαλονίκης και το typosthes.gr είναι ιδιαίτερα περήφανοι που μια μελλοντική λύση με σημαντικό οικολογικό αντίκτυπο προέρχεται από τη δουλειά 2 Ελληνίδων επιστημόνων!
Επικοινωνήσαμε με τον επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Χαβιέ Πίντο, ο οποίος μας εξήγησε τη σημασία της έρευνας τους: «Το πετρέλαιο στην επιφάνεια της θάλασσας είναι ένας από τους μεγαλύτερους κίνδυνους και για το περιβάλλον και για την υγεία μας. Όχι μόνο γιατί πολλές πετρελαιοκηλίδες βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε διάφορα σημεία του πλανήτη, αλλά και γιατί μέσω των ρευμάτων τα μολυσμένα νερά μπορούν να ταξιδέψουν πολύ μακριά. Πάρα πολλές ερευνητικές ομάδες προσπαθούν να βρουν ένα τρόπο να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα, αυτή τη στιγμή».
«Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές η διαδικασία καθαρισμού αποδεικνύεται ιδιαιτέρως ακριβή, εφόσον οι ερευνητές προσπαθούν με τη βοήθεια της νανοτεχνολογίας να ενισχύσουν τη δράση των κοινών καθαριστικών υλικών. Για αυτό εμείς προσπαθήσαμε να μετρήσουμε την αποτελεσματικότητα ενός «σφουγγαριού» (αφρός πολυουρεθάνης), δηλαδή ενός πολύ φθηνού υλικού. Προς έκπληξη μας, είδαμε ότι η απορροφητικότητα του είναι σχεδόν διπλάσια από όλα τα πιο ακριβά υλικά που χρησιμοποιούνται σήμερα για τον καθαρισμό. Μάλιστα, τα ίδια υλικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν περισσότερες φορές, κάνοντας αυτά τα προϊόντα ακόμη πιο ανταγωνιστικά»!
«Ο απόλυτος στόχος είναι ένας φθηνός τρόπος για να «μαζέψουμε» όλες τις πετρελαιοκηλίδες μειώνοντας την περιβαλλοντική καταστροφή». Μάλιστα, η ομάδα μας ετοιμάζει νέες έρευνες σε αυτήν την κατεύθυνση που θα ανακοινωθούν σύντομα!
