Νιώθετε αδικημένοι; Πώς να διεκδικείτε αυτά που θέλετε

* Κείμενο του συγγραφέα και ψυχοθεραπευτή Άλαν Γκάρνερ.  Επιστημονική επιμέλεια κειμένου Δρ. Γρηγόρης Σίμος, Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής

Οι άμεσες σας διεκδικήσεις πρέπει να είναι συγκεκριμένες και να ζητούν μιαν επίσης συγκεκριμένη αλλαγή συμπεριφοράς (Ένα απλό παράδειγμα από την καθημερινή ζωή: «Σε παρακαλώ να χτυπάς την πόρτα πριν μπαίνεις στο δωμάτιό μου»), αντί μιαν ακαθόριστη αλλαγή της στάσης ή της προσωπικότητας («Σε παρακαλώ να είσαι πιο διακριτικός»).

Οι άλλοι θα πάρουν στα σοβαρά τις άμεσες διεκδικήσεις σας αν τις θέσετε ως παράκλη­ση μάλλον παρά ως ερώτηση (πείτε «θα ήθελα να με πας στο σπίτι τώρα» και όχι «Είσαι έτοιμος;», πείτε «Ας βρούμε άλλο τραπέζι» και όχι «Δεν το βρίσκεις λίγο μικρό αυτό το τραπέζι;»). Αν απλώς το υπαινίσσεστε, δε θα κάνετε πάντοτε ξεκάθαρο αυτό που θέλετε και το πόσο το θέλετε.

Οι άμεσες διεκδικήσεις σας είναι πιο πιθα­νόν να φέρουν αποτέλεσμα εάν τις προβάλλετε μία μία. Κι αν θέλε­τε μεγάλες αλλαγές, είναι πιο πιθανόν να καταφέρετε να γίνουν πραγματικότητα μόνον εάν σταδιακά καταλήγετε σε συμφωνίες για μικρές αλλαγές. 

Μερικές φορές ίσως να ανακαλύψετε ότι η παράκλησή σας για αλλαγή θα φέρει περισσότερα αποτελέσματα εάν είστε ευέλικτοι και αλλάζετε τη σειρά της συμπεριφοράς, των συνεπειών, των συ­ναισθημάτων σας και των άμεσων διεκδικήσεων σας. 'Ισως ακόμα να θεωρήσετε σωστό να παραλείψετε κάποιο ή κάποια από τα στοι­χεία της παράκλησής σας.

Για παράδειγμα:

«Έχω ένα πρόβλημα και είμαι πολΰ θυμωμένη/-ος. Έχουμε ήδη χάσει το μεγαλύτερο μέρος της παράστασης, μιας και έφτασες με μία ώρα καθυστέρηση. Θα ήθελα να το αφήσουμε για σή­μερα και να πάμε άλλη φορά». (Δήλωση τίνος είναι το πρόβλη­μα, περιγραφή συναισθημάτων, δήλωση συνεπειών, περιγραφή I συμπεριφοράς και άμεση διεκδίκηση.)

 «Σε παρακαλώ, στο μέλλον μην ξαναζητήσεις από τη μητέρα μου να μιλήσει για τα παιδικά της χρόνια. Πέρασε πολΰ άσχημη παιδική ηλικία και στενοχωρήθηκε όταν τη ρώτησες σχετικά με αυτό το θέμα. (Άμεση διεκδίκηση, δήλωση συνεπειών και περι­γραφή συμπεριφοράς.)

«Έχω ένα πρόβλημα. Μόλις τώρα σου ζήτησα να μη μας βγά­λεις φωτογραφία και το έκανες πάλι. Διέκοψες τη συζήτησή μας. Είμαι πολύ  θυμωμέν-η/-ος και σου ζητώ για ακόμα μία φορά να μας αφήσεις ήσυχους, σε παρακαλώ». (Δήλωση τίνος είναι το πρόβλημα, περιγραφή της συμπεριφοράς, δήλωση συνεπειών, περιγραφή συναισθημάτων και άμεση διεκδίκηση.)

Τι είναι η Επαναλαμβανόμενη διεκδίκηση

Ακόμα και όταν διεκδικείτε κάτι άμεσα, μερικές φορές οι άλλοι μπορεί είτε να μην καταλάβουν τι θέλετε είτε να σας αγνοήσουν εί­τε να θελήσουν να αλλάξουν θέμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, συχνά θα πρέπει να επαναλάβετε αυτό που θέλετε να πείτε έως ότου νιώσετε ότι έχει γίνει κατανοητό από τον άλλο, μια τεχνική η οποία ονομάζεται «επαναλαμβανόμενη διεκδίκηση». Επίσης σε τέτοιες πε­ριπτώσεις μπορεί να σας φανούν χρήσιμες οι τεχνικές της συμφω­νίας με την αλήθεια και τηςαποδοχής του δικαιώματος του επικριτή σας να έχει τη δική του άποψη.

Παρακάτω παρουσιάζω μια συζήτηση-παράδειγμα που είχε η Κρίστυ, μία από τις μαθήτριές μου, αφότου είχε παρακολουθήσει τη σειρά σεμιναρίων «Η τέχνη της επικοινωνίας».

ΚΡΙΣΤΥ: Μαρκ, έχω ένα πρόβλημα. Έχεις πιει πολΰ και φο­βάμαι να έρθω μαζί σου, φοβάμαι ότι θα πάθουμε ατύχημα, και έτσι θα ήθελα να οδηγήσω εγώ.

ΜΑΡΚ: Έλα, Κρίση), μη μου το χαλάς.

ΚΡΙΣΤΥ: Φοβάμαι, Μαρκ, και θα ήθελα να οδηγήσω εγώ.

ΜΑΡΚ: Είμαι καλά, αλήθεια. Για λέγε, ποια ήταν εκείνη που σε χαιρέτησε όταν φεύγαμε;

ΚΡΙΣΤΥ: Καταλαβαίνω πως νομίζεις ότι είσαι καλά, Μαρκ, αλλά εγώ φοβάμαι και έτσι θα ήθελα να οδηγήσω εγώ.

ΜΑΡΚ: Μα, Κρίστυ, έχω οδηγήσει πολλές φορές πιωμένος και όπως βλέπεις, ακόμα ζω. Τι λες, πάμε σε κάνα άλλο κλαμπ;

ΚΡΙΣΤΥ: Ναι, ακόμα ζεις, αλλά φοβάμαι ότι θα πάθουμε ατύ­χημα και έτσι θέλω να οδηγήσω εγώ.

ΜΑΡΚ: Εντάξει. (Χασμουριέται.) Σε πειράζει να κοιμηθώ λί­γο στο πίσω κάθισμα όσο εσύ θα οδηγείς;

Προσέξτε ότι η Κρίστυ επέμεινε στην άποψή της και δεν άφηνε το Μαρκ να αλλάξει το θέμα της συζήτησης. 'Οταν χρησιμοποιείτε τη μέθοδο της επαναλαμβανόμενης διεκδίκησης και ο άλλος κάνει προσωπικές επιθέσεις | άσχετες παρατηρήσεις, εσείς μπορείτε α­πλώς να τις αγνοήσετε ή να αρνηθείτε τη σημασία τους, ή ακόμα να συμφωνήσετε και μετά να ξανακατευθύνετε το θέμα στη βασική άποψή σας. Αν δεν τα καταφέρετε, ο άλλος πιθανόν να μη λάβει υπόψη του την άποψή σας.

Όπως με την τεχνική της κολλημένης βελόνας, η Κρίστυ χρησι­μοποίησε ακριβώς τις ίδιες λέξεις ξανά και ξανά στη διεκδίκησή της. Αυτό δεν είναι απαραίτητο. Απαραίτητο όμως είναι να επιμείνετε στην ίδια βασική άποψη, ανεξάρτητα από το πώς θα την εκ- φράσετε. 

Σκεφτείτε προσεκτικά τον ακόλουθο διάλογο:

ΤΖΕΪΝ: Αγάπη μου, έχουμε κάποιο πρόβλημα. Πρέπει οπωσ­δήποτε να αρχίσουμε να γυμναζόμαστε καθημερινά. Το αναβάλ­λουμε συνέχεια και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να παχαίνουμε όλο και πιο πολύ — και ξέρω ότι δεν αρέσει σε κανέναν μας αυ­τή η κατάοταση.

ΠΠΈΡ: Ναι, ναι. Υποθέτω πως έχεις δίκιο. Λοιπόν, τι έχουμε για φαγητό;

ΤΖΕΪΝ: Άκουσε, δεν αστειεύομαι, Πίτερ. Μόλις ζυγίστηκα και έχω πάρει άλλα τρία κιλά! Πρέπει να αρχίσουμε να κάνουμε τακτικά γυμναστική.

ΠΙΤΕΡ: Θα ήθελα να κάνουμε κάτι, αλλά δοκιμάσαμε πέρσι και δεν τα καταφέραμε.

ΤΖΕΪΝ: Αυτό είναι αλήθεια, αλλά δε σημαίνει ότι δεν μπο­ρούμε να τα καταφέρουμε τώρα. Ας αρχίσουμε να γυμναζόμα­στε κάθε μέρα και ας μην τα παρατήσουμε αυτή τη φορά.

ΠΙΤΕΡ: Ακούγεσαι αποφασισμένη. Εντάξει τότε, ας το συζη­τήσουμε.

'Οταν θέλετε να πείσετε για κάποια άποψή σας άτομα που είναι ιδιαίτερα αμυντικά ή θυμωμένα, χρησιμοποιήστε την ενεργητική ακρόαση για να μειώσετε τον εκνευρισμό τους και να τους κάνετε περισσότερο δεκτικούς στο μήνυμά σας. Η στρατηγική σας εδώ εί­ναι απλή:

• Εκφράστε τον ισχυρισμό σας.
• Μείνετε σιωπηλοί.
• Χρησιμοποιήστε την ενεργητική ακρόαση για να απαντήσετε στην αμυντική ανταπόκριση.
• Επαναλάβετε τα βήματα 1, 2, 3 όσες φορές είναι απαραίτητο ώστε να γίνει αποδεκτή η άποψή σας. 

Για παράδειγμα:

ΑΝΝΑ: Ξέρω ότι το πρόβλημα είναι δικό μου, αλλά έχω εκνευ­ριστεί. Όταν αργείς όσο απόψε και δεν τηλεφωνείς για να με ει­δοποιήσεις, το φαγητό παραψήνεται.Σε παρακαλώ να μου τηλε­φωνείς όταν πρόκειται να αργήσεις.

ΤΟΜ: Γκρίνια, γκρίνια, γκρίνια... Όταν φέρεσαι έτσι, Αννα, εύχομαι να είχα γυρίσει στο σπίτι ακόμα πιο αργά.

ΑΝΝΑ: Νομίζεις δηλαδή ότι υπερβάλλω;

ΤΟΜ: Θα προτιμούσα να μην είχες παρακολουθήσει ποτέ σου εκείνο το σεμινάριο «Η τέχνη της επικοινωνίας».

ΑΝΝΑ: Θα προτιμούσες να ήμουν ήσυχη και παθητική;

ΤΟΜ: Από μια μεριά, ναι. Μου άρεσες περισσότερο όταν ή­μασταν αρραβωνιασμένοι, δε μου έκανες κριτική, άσχετα με το τι έκανα.

ΑΝΝΑ: Τομ, όταν αργείς όσο απόψε και δεν τηλεφωνείς για να με ειδοποιήσεις, εκνευρίζομαι πάρα πολύ γιατί το φαγητό πα- ραψήνεται. Σε παρακαλώ να με ειδοποιείς όταν πρόκειται να αργήσεις.

ΤΟΜ: Εσύ δεν έχεις αργήσει ποτέ σου χωρίς να έχεις τηλε­φωνήσει;

ΑΝΝΑ: Τομ, προσπαθώ να μην κάνω αυτό που ζητάω και από σένα να μην κάνεις. Αλλά, όταν αργείς και δεν τηλεφωνείς, το φαγητό παραψήνεται. Σε παρακαλώ να με ειδοποιείς όταν πρό­κειται να αργήσεις.

Προσέξτε πώς η Άννα αντιπαρήλθε την τελευταία παρατήρηση του Τομ. Όταν κάποιος σας κάνει μια ερώτηση ενώ εσείς χρησιμο­ποιείτε ενεργητική ακρόαση, απλώς συλλογιστείτε ποιο νόημα ή τι συναισθήματα κρύβονται πίσω από την ερώτηση αυτή. Μπορεί η Αννα (και εσείς) να πρέπει να συνεχίσει να χρησιμοποιεί την ενερ­γητική ακρόαση και να εκφράσει τη διεκδίκησή της κάμποσες φο­ρές πριν γίνει αποδεκτή η άποψή της.

Πηγή: boro.gr