Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Όπως όλος ο κόσμος λοιπόν, έτσι κι εγώ περιμένω, με όχι κάποια μεγάλη αγωνία ομολογώ, το Άγιο Δισκοπότηρο της πολυπόθητης συμφωνίας (συγγνώμη του «έντιμου συμβιβασμού», ήθελα να πω) μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των ευρωπαϊκών οικονομικότεχνικών θεσμών (οι πολιτικοί θα ακολουθήσουν) κι όταν κανείς περιμένει, συνηθίζει να στοχάζεται. Η πρώτη λοιπόν σκέψη που μου πέρασε από το μυαλό συνδέεται άμεσα με μία προσεκτικότατη ανάγνωση της δέσμης μέτρων που προτείνουν οι εταίροι, η οποία μόνο θυμηδία μπορεί να προκαλέσει. Διότι πλέον είναι ξεκάθαρο πως η ουσία του πράγματος δεν συνοψίζεται σε μία απλή, έστω σαρωτική, διαφωνία ως προς τον τρόπο προσέγγισης και επίλυσης ενός προβλήματος. Διότι είναι αδύνατο και αδιανόητο να πιστεύει κανείς πως προτεινόμενα μέτρα σαν κι αυτά θα βοηθήσουν μία τρικλίζουσα οικονομία να ορθοποδήσει.
Η τακτική της ΕΕ, δηλαδή η γερμανική τακτική για να μην πολυλογούμε, είναι προϊόν ενός καλπάζοντος, παμπάλαιου και πανίσχυρου πολιτικού (και πολιτιστικού σε δεύτερο, αλλά βαρυσήμαντο, επίπεδο) γερμανικού ιμπεριαλισμού, ο οποίος λειτουργεί με όρους κατασταλτικούς, δεσποτικούς και εξουσιαστικούς. Κάποιος θα μπορούσε να αντιτάξει πως η Γερμανία οραματίζεται μία διαφορετική Ένωση, την οποία και θα προσπαθήσει να οικοδομήσει με τους δικούς της όρους ακόμη και σε θεσμικό επίπεδο, πχ με την αλλαγή καταστατικών Συνθηκών. Φρονώ πως τίποτα δεν απέχει περισσότερο από την πραγματικότητα, καθώς οποιοσδήποτε οραματισμός για μια οποιαδήποτε Ένωση θα περιελάμβανε αναγκαστικά έννοιες όπως αλληλεγγύη, σεβασμός του αδυνάτου και ίαση παθογενειών. Εδώ και αρκετά χρόνια όμως, αυτό που βλέπουμε είναι μία κρυστάλλινη και ξεκάθαρη επέλαση παντός τύπου. Το ενδιαφέρον στην όλη υπόθεση είναι ότι αυτού του είδους η αυταρχική γερμανική συμπεριφορά, σε συνδυασμό με προαιώνιες βαθύτατες, και πλέον στα όρια του μη ιάσιμου, ελληνικές δυσλειτουργίες, φτιάχνουν ένα καζάνι που θα βράζει για πάντα και δεν θα εκρήγνυται ποτέ.
Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, και με συνεχώς κλιμακούμενη ένταση δυστυχώς, περιεργαζόμαστε το πρόβλημα και φληναφούμε περί αυτού με όρους που δεν θέτουν το ζήτημα επί τάπητος. Αφήνοντας έξω την ετυμολογικά συντηρητική πλευρά που τρομάζει στη ιδέα μιας αλλαγής όπως ένα παιδί μπροστά στο σκοτάδι, ένα σημαντικό τμήμα του «προοδευτικού» πληθυσμού καταλήγει να υιοθετεί μία, άκρως παραπλανητική και διόλου πολιτική, λαγνεία για μία φαντασιακή ιακωβίνικη αξιοπρέπεια, μπερδεύοντας και συγχέοντας το νοητικό με το θυμικό, με τρόπο που μπορεί να αποβεί μοιραίος κι επικίνδυνος. Ανατρέξτε στην Ιστορία και μελετήστε τα αντίστοιχα παραδείγματα, διότι σε οποιαδήποτε συνύπαρξη τέτοιας επίκλησης στο θυμικό από αντιθετικά πολιτικά φάσματα εν τέλει κάθε φορά επικράτησε (όχι με εκρήξεις, αλλά σταδιακά και βαθιά) όχι ο (ίσως) φωτεινών προθέσεων αλλά ο κατάμαυρος λαϊκισμός, που ξεδιπλώνεται εκ φύσεως και εκ των πραγμάτων πιο άνετα στο συναισθηματικό επίπεδο. Ορμώμενες από αυτή την κατά βάση ατομικιστική βουλησιαρχία, οι τακτικές αντίδρασης της ελληνικής κοινωνίας μοιάζουν απαρχαιωμένες και καθηλωμένες σε ένα καθεστώς αταβισμού και ατέρμονης δίνης, την ίδια ώρα που ο οικονομικός πόλεμος και η υλική, πνευματική και ψυχολογική καταστολή και προπαγάνδα κινούνται σε άκρως μοντέρνα μονοπάτια.
Για να το θέσω με όρους καθημερινότητας, η κινηματική ελληνική νοοτροπία και οργάνωση ζουν ακόμη στον αστερισμό της ντουντούκας, του τσιτάτου, των υπογραφών και των εκδηλώσεων, όταν φυσικά δεν εκτρέπονται στο «βενζίνη και μπουκάλι στου μπάτσου το κεφάλι». Η ρίζα του προβλήματος έγκειται στο ότι οι ελληνικές συλλογικές διαδικασίες είναι στην ουσία τους ολιγαρχικές και με ένα παράδοξο τρόπο «αριστοκρατικές», ξεκινώντας από τη συγκρότηση ριζοσπαστικών ομάδων αντίστασης και καταλήγοντας στην κρατική οντότητα, η οποία καρκινοβατεί γιατί ανέκαθεν θεωρούταν ως μέσο υλοποίησης επιθυμιών προνομιακών ομάδων έναντι άλλων ομάδων που ήθελαν να γίνουν χαλίφης στη θέση του χαλίφη, όπως ο Ιζνογκούντ. Με αυτά και με αυτά, η πεποίθηση πως οι αλλαγές εκκινούν από τα κάτω με τελικό προορισμό το πάνω καταλήγει μία θεωρητική κατασκευή και όχι μία ζώσα διαδικασία.
Μελετώντας αρκετά διεξοδικά τον τελευταίο καιρό τις συλλογικές και κοινωνικές δράσεις στη γειτονική Ισπανία και απορρίπτοντας φυσικά κάθε είδους μεταφυσική εμπιστοσύνη σε οποιοδήποτε τιτλοφορημένο κίνημα, διαπιστώνει κανείς εύκολα κάποιες ειδοποιούς διαφορές. Σε περίπτωση που δεν τα γνωρίζετε όλα όσα συμβαίνουν εκεί δίπλα, μία απλή καταγραφή θα σας δώσει μια γενική ιδέα. Στην Ισπανία, η εξυμνούμενη τον τελευταίο καιρό κατάληψη εξουσίας στις δημοτικές εκλογές έγινε κάτω από τη σημαία μιας πιο συμμετοχικής διαδικασίας, στην οποία οι πολίτες συνδιαμορφώνουν τα κοινά και την πολιτική στρατηγική. Τα κινήματα πολιτών κατόρθωσαν επίσης με δικά τους έξοδα να μηνύσουν τον Ροντρίγκο Ράτο (ανατρέξτε σε παλαιότερο άρθρο για αυτό το ξεδιάντροπο σκάνδαλο διαφθοράς), να στήσουν εκσυγχρονισμένες πλατφόρμες επικοινωνίας, σέρβερς και συστήματα ανεξάρτητης πληροφόρησης φέρνοντας επιτέλους την τεχνολογία στο κάδρο, να πραγματοποιήσουν καταλήψεις σε τράπεζες, να εμποδίσουν (ίσως το κυριότερο) την έξωση άπορων πολιτών από τα σπίτια τους δίχως την προσφυγή σε καμία εξαρτώμενη Δικαιοσύνη. Όλα τα παραπάνω μπορούν φυσικά να αποβούν μία μεγάλη τρύπα στο νερό, προς το παρόν όμως συνιστούν ένα κάτι που ορθώνει ένα μικρό ανάστημα μπροστά στο τίποτα κι αυτό δεν είναι ποτέ αμελητέο.
Υγ: ελπίζω να είναι φανερό κι αν δεν είναι, το δηλώνω, πως δεν διακατέχομαι από τον ιδιότυπο εξωραϊσμό που καταλαμβάνει τον από απόσταση παρατηρητή. Αύριο κιόλας θα μπορούσα να ξεψαχνίσω και να γράψω άπειρες πληροφορίες για ό,τι πάει στραβά και κατάμαυρα στην Ισπανία και στην κάθε Ισπανία, αλλά το νόημα του άρθρου είναι αλλού. Είναι μία κατάθεση αγωνίας και επιθυμίας για μία ποιοτική βελτίωση της αντίδρασης στην Ελλάδα, η οποία, θεωρώ, μένει στάσιμη και προβληματική, όχι ως δια μαγείας, αλλά εξαιτίας μιας πληθώρας κοινωνιολογικών, ανθρωπογεωγραφικών και πολιτισμικών λόγων.
