Του Γιώργου Καλλίνη
Αυτή είναι η δική μου ανάλυση για τη χρησιμότητα του δημοψηφίσματος. Η κυβέρνηση δεν κατάφερε με την διαπραγμάτευση να πετύχει μια καλή συμφωνία. Αυτό μπορεί να συνέβη γιατί πολύ απλά δεν είχε δυνατά διαπραγματευτικά χαρτιά. Η συμφωνία της 20ης του Φλεβάρη αποδυνάμωσε ακόμη περισσότερο τη διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας, η οποία συμφώνησε για συνέχιση του προγράμματος και όχι σε μονομερείς ενέργειες.
Τώρα λίγο πριν τη τελική συμφωνία, η οποία θα ήταν πολύ αρνητική για την Ελλάδα, όλα άλλαξαν και πήγαμε αιφνιδιαστικά σε δημοψήφισμα. Το πώς και το γιατί μάλλον θα το μάθουμε σε λίγα χρόνια και προς το παρόν έχει και λίγη σημασία. Τι σημαίνει όμως αυτή η διαδικασία; Η αρχική του ανάγνωση είναι ότι βοηθάει, ως ύψιστη δημοκρατική διαδικασία, τους πολίτες να εκφραστούν για ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Ως τέτοια διαδικασία, είναι αναφαίρετο δικαίωμα του κάθε πολίτη της Ελλάδας να τοποθετηθεί.
Όμως, το συγκεκριμένο δημοψήφισμα, το οποίο γίνεται μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα δεν έχει πολύ συγκεκριμένο ερώτημα. Εκεί αρχίζουν να δυσκολεύουν τα πράγματα. Εκεί τελειώνει το επιχείρημα ότι «απαντάω απλά σε μια ερώτηση». Η κυβέρνηση είχε υποχρέωση να δώσει μια πολύ πιο συγκεκριμένη ερώτηση, η οποία δεν θα είχε πολλαπλές αναγνώσεις. Δεν το έκανε. Το ερώτημα λοιπόν απέκτησε πολλά επίπεδα ερμηνειών.
Σχετικά σύντομα:
-Όσοι θέλουν να μας τρομάξουν, λένε ότι σημαίνει «Ναι ή Όχι» στο ευρώ. Ποιοι είναι αυτοί; Το υπάρχον σύστημα και ο απλός πολίτης που φοβάται το άγνωστο.
-Όσοι θέλουν να καθησυχάσουν, ενισχύουν την «εντιμότητα» του ερωτήματος.
-Όσοι θέλουν να αντιδράσουν, επαυξάνουν στο ερώτημα και το ερμηνεύουν ως «Ναι ή Όχι» στην λιτότητα, στα μνημόνια και στη συνέχιση της υποταγής στους δανειστές.
Η ερώτηση όμως είναι γιατί υπάρχουν τόσες πολλές αντιδράσεις στην διενέργεια του δημοψηφίσματος. Πιστεύω ακράδαντα, ότι Ε.Ε. και ΗΠΑ δεν φοβούνται το ναι ή το όχι, αλλά την τοποθέτηση του ελληνικού λαού και την είσοδο του «παράγοντα λαού» στο τραπέζι γενικότερα. Γιατί άλλο να δυσφημείς μια κυβέρνηση και άλλο να μη σέβεσαι την άμεση απόφαση του λαού. Μετά τη χούντα, η Ελλάδα με το «ανήκομεν εις την Δύσιν» επέλεξε την πλευρά της Ε.Ε. βάζοντας πίσω της μια και καλή τους διχασμούς του παρελθόντος. Από τότε η κατεύθυνση αυτή αμφισβητήθηκε μόνο στα λόγια από τον Αν. Παπανδρέου, ο οποίος απασφάλισε το λαϊκό αίσθημα κατά της ΕΟΚ και του ΝΑΤΟ για να διεκδικήσει καλύτερη θέση μέσα στην Ε.Ε. και τη δική του πορεία στην εξουσία.
Ε, λοιπόν το ίδιο κάνει και η σημερινή κυβέρνηση! Μέσω του δημοψηφίσματος δεν πρόκειται να βγούμε από το ευρώ, ούτε όμως θα απαντήσουμε μόνο σε ένα απλό ερώτημα. Αυτό όμως που κάνει ο Τσίπρας είναι να απελευθερώνει τη μνημονιακή αγανάκτηση με ένα αντιευρωπαικό και αντισυστημικό πρόσημο. Μάλιστα το κάνει αυτό (που δεν το λέει) για να καλυτερεύσει τη διαπραγματευτική του θέση (που το λέει). Θέλεις κύριε να διαπραγματευτώ καλύτερα, δώσε μου το όχι. Δεν θες, δώσε το ναι και έφυγα από την κυβέρνηση. Εκεί διαφοροποιείται το ΚΚΕ που λέει ότι δεν μπορεί έτσι να καταλάβει ο λαός το ερώτημα, θα πρέπει να είναι σαφές για να μετρηθούν οι συνειδητοποιημένες φωνές της ρήξης και να μην μπερδευτούν με τους άλλους τους απλά αγανακτισμένους.
Γιατί ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί έχει η κυβέρνηση (εκτός από την αμφιλεγόμενη ακόμα δημοκρατική ισχύ ενός δημοψηφίσματος): το Grexit. Ή καλύτερα την απειλή του Grexit που θα κοστίσει τόσο πολύ στους εταίρους. Και λέει βγάλτε το όχι για να μπορέσω να κρατήσω την απειλή ζωντανή. Δεν θα βγάλω την Ελλάδα από το ευρώ, αλλά έχω μαζί μου το μεγαλύτερο μέρος του λαού έτοιμο να με στηρίξει αν το κάνω. Γι’ αυτό Ευρωπαίοι μην μου κουνιέστε και πολύ. Δώστε μου καλύτερους όρους.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι η κυβέρνηση παίρνει ένα τεράστιο ρίσκο για να διαπραγματευτεί καλύτερα. Δεν μπορώ να εκτιμήσω ακριβώς πού θα οδηγήσει το ρίσκο, αλλά σίγουρα το όχι θα φέρει ένα νέο κύκλο σχέσεων με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, άγνωστης κατάληξης. Το ναι θα φέρει μια πιο συνειδητοποιημένη σχέση με την Δύση γενικότερα και την πολιτική των μνημονίων και της λιτότητας. Και οι δύο επιλογές έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, τα οποία είναι δύσκολο τόσο γρήγορα να υπολογισθούν.
Οι μέρες είναι σίγουρα λίγες για να εκτιμήσει ο κόσμος καλά την κατάσταση για αυτό γρηγορείτε!
