Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Αναρωτιέμαι πολύ συχνά πώς θα περιγράφονται όλα αυτά που έχουμε ζήσει τα τελευταία 6-7 χρόνια στις σελίδες των σχολικών βιβλίων Ιστορίας του μέλλοντος. Ποιο πρόσημο θα έχουν λάβει, υπό ποια σκοπιά θα αξιολογούνται, πώς θα είναι η τότε κατάσταση (διότι, ως γνωστόν, το παρόν βαραίνει εντυπωσιακά στην κρίση μας επί του παρελθόντος); Φυσικά, αν κρίνω από τα βιβλία Ιστορίας των δικών μου μαθητικών χρόνων, που ξεπετούσαν σε λίγες σελίδες εκτός εξεταστέας ύλης τον 20ο αιώνα και αφιέρωναν πάμπολλες σελίδες στη μάχη των Πλαταιών, την απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα τη λάβουμε περίπου το έτος 2248. Τότε που θα έχουν «ωριμάσει» οι συνθήκες για να ανοίξουμε τα διάφορα Κουτιά της Πανδώρας. Τότε που θα έχει πλέον περάσει τόσος πολύς καιρός, που ό,τι και να πούμε, γράψουμε, διαβάσουμε δεν θα έχει πλέον την παραμικρή σημασία. Ας αφήσουμε όμως το μέλλον κι ας αφεθούμε στο παρόν.
Στο παρόν μίας πρωτόγνωρης, ισοπεδωτικής και ολοκληρωτικής απαξίωσης όλων των θεσμών, των λειτουργιών και των διαδικασιών που σχετίζονται με την Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Σε αυτό το καθεστώς πλήρους διακωμώδησης των πάντων, παρατηρούμε το εξής καταπληκτικό. Μία νεοεκλεγείσα κυβέρνηση προκηρύσσει κακήν κακώς εκλογές, ορμώμενη από τους πλέον μικροπρεπείς και ιδιοτελείς λόγους, με την καμπούρα της φορτωμένη με φρικτές ανακολουθίες, μία φρούδα παροχολογία, μία άτακτη υποχώρηση, και με φαιδρούς χειρισμούς σε σχεδόν όλα όσα έπρεπε να χειριστεί. Και παρόλα αυτά, η κυρίως ειπείν αντιπολίτευση (η αντιπολίτευση δηλαδή που αποσκοπεί στη συμμετοχή σε κάποιο μελλοντικό κυβερνητικό σχήμα), δεν είναι σε καμία περίπτωση σε θέση να υποσχεθεί οτιδήποτε το διαφορετικό από τα όσα ισχύουν στην παρούσα φάση, καθώς έχει συνηγορήσει πανηγυρικά στη διαμορφωθείσα κατάσταση με την ψήφο της. Το πολυπόθητο αγαθό της συναίνεσης δεν είχε ποτέ ως τώρα θριαμβεύσει με ανάλογο τρόπο. Αν εξακολουθήσουμε να βαδίζουμε στον ίδιο ολόισιο δρόμο, το Μνημόνιο νούμερο 4 λογικά θα λάβει 400 ψήφους σε σύνολο 300 βουλευτών.
Κάπως έτσι, έχουμε εξωθηθεί στο έσχατο σημείο παραδοξότητας ενόψει των επικείμενων εκλογών. Ο παραιτηθείς πρωθυπουργός μοιάζει να επιθυμεί διακαώς να αποφύγει το πικρό ποτήρι της διακυβέρνησης. Η αντιπολίτευση, ομοίως. Το εκλογικό σώμα, αποκαμωμένο από τα ψέματα, τις παλινωδίες, αλλά και από τα δικά του ματαιωμένα και εγωκεντρικά ευχολόγια, αναμένεται να απόσχει κατά συρροή από τις κάλπες. Κι ακόμη κι αν η αποχή δεν αγγίξει πρωτοφανή ύψη, η αδιαφορία και η παραίτηση που διαχέονται στον αέρα της κοινωνίας είναι τόσο χειροπιαστές που τις κόβεις με το ψαλίδι. Εν τέλει, οι μόνοι που δείχνουν να επικροτούν με θέρμη τις εκλογές που κοντοζυγώνουν είναι όλοι οι εκπρόσωποι του μπλοκ των δανειστών, θεσμών, εταίρων, πείτε τους όπως θέλετε, για να μην παρεξηγηθούμε κιόλας. Εκλογές που γίνονται από εμάς για κάποιους άλλους, καθώς η έννοια της λαϊκής ετυμηγορίας μοιάζει πλέον ξεπερασμένη στον θαυμαστό καινούργιο κόσμο.
Έχοντας αγγίξει τον δημοκρατικό πυθμένα από κάθε θεσμική, διαδικαστική κι εννοιολογική άποψη, μας απομένει κάποιος χώρος δράσης; Υφίσταται κάποιο περιθώριο ελιγμών και κινήσεων ή όλα είναι χαμένα από χέρι; Η απαισιόδοξη στάση πηγάζει από την ομολογουμένως πικρή διαπίστωση πως η ψήφος τείνει να μετατραπεί σε μία διαδικασία σφόδρα τυπική κι ανούσια. Η αισιόδοξη στάση μας υπενθυμίζει ότι ο ενεργός μας ρόλος δεν εξαντλείται στα τρία λεπτά πίσω από το παραβάν. Όσο μεγαλύτερος είναι ο κρότος της κατάρρευσης ενός ανεπαρκούς συστήματος αντιπροσώπευσης, τόσο βαθαίνει η ανάγκη για ανάδυση νέων δυνάμεων και νοοτροπιών. Δεν υπάρχει μόνο το εκλογικό κέντρο, ο καναπές και η μονίμως ανοιχτή τηλεόραση σε αυτή τη ζωή. Υπάρχουν η πολυκατοικία, η γειτονιά, το εργασιακό περιβάλλον, οι χώροι μάθησης και συνδιαλλαγής, ο δημόσιος χώρος και γενικά, κάθε είδους συλλογικές δράσεις, οργανώσεις, διασυνδέσεις και διεκδικήσεις.
Δεν υπάρχει, σε αυτή την εποχή του στραγγαλισμού και της απογοήτευσης, τίποτα πιο πολιτικό από το να εκμεταλλεύεσαι στο έπακρο το προσωπικό. Να προσπαθήσεις να ζήσεις και να οργανώσεις από κοινού μία καθημερινότητα αλληλεγγύης και δημιουργικότητας, μακριά από τις λογικές του κέρδους, της εκμετάλλευσης, της ατέρμονης κατανάλωσης και του κανιβαλισμού αξιών, ιδεών και ανθρώπων. Ο δρόμος προς μία εναλλακτική πολιτική πραγματικότητα είναι πλέον ξεκάθαρος. Τρομακτικά δύσβατος, αλλά σίγουρα ξεκάθαρος. Ξέρω ότι στους περισσότερους από εσάς όλα αυτά μοιάζουν ουτοπικά ή κούφια λόγια. Πράγματι, ως τώρα υπήρξατε άνθρωποι διόλου φαντασμένοι και καθόλα προσγειωμένοι. Πιστεύατε ότι ως δια μαγείας θα σας έλυνε κάποιος όλα τα προβλήματα επειδή σας το υποσχέθηκε.
