Την πλήρη αντίθεσή του εξέφρασε ο Κυρ. Μητσοτάκης
Την πλήρη αντίθεσή του στο νομοσχέδιο έχει εκφράσει ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης. Κατά το υπουργείο, σκοπός των αλλαγών είναι η ακαδημαϊκή αναβάθμιση και η ανάδειξη του στρατηγικού ρόλου των ΑΕΙ, η θεραπεία προβλημάτων και δυσλειτουργιών στη διοίκηση με στόχο να καταστεί πιο ευέλικτη και να ενδυναμωθεί η κοινωνική προσφορά των Ιδρυμάτων και ταυτόχρονα να επικρατήσουν οι αρχές της νομιμότητας, της διαφάνειας και εν γένει της χρηστής διοίκησης.
Στο πρώτο μέρος του προτεινόμενου νομοσχεδίου προτείνονται αλλαγές στη διάρθρωση της ανώτατης εκπαίδευσης, στον τρόπο ίδρυσης, συγχώνευσης, κατάτμησης, μετονομασίας, κατάργησης και μεταβολής έδρας, καθώς και στις προϋποθέσεις απόκτησης αυτοδυναμίας ΑΕΙ και επαναφέρεται ο θεσμός του ασύλου. Επίσης, με το παρόν σχέδιο νόμου επανέρχεται ο θεσμός των αντιπρυτάνεων, καταργώντας το θεσμό των αναπληρωτών. Στο δεύτερο μέρος ρυθμίζονται λοιπά θέματα αρμοδιότητας του υπουργείου Παιδείας και ειδικότερα προτείνονται ρυθμίσεις για την έρευνα, ρυθμίσεις σε θέματα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ιδιωτικών σχολείων-ιδιωτικών επαγγελματικών εκπαιδευτηρίων, σε θέματα ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό και εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Επίσης ρυθμίζονται θέματα των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας, των Δημόσιων Ινστιτούτων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και της Μαθητείας.
Ρύθμιση για το άσυλο στα ΑΕΙ
Στο σχέδιο νόμου αναγνωρίζεται το ακαδημαϊκό άσυλο (άρθρο 3) και ορίζονται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες επιτρέπεται η επέμβαση δημόσιας δύναμης στους χώρους των ΑΕΙ αυτεπαγγέλτως, χωρίς απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου. «Επέμβαση δημόσιας δύναμης σε χώρους των ΑΕΙ επιτρέπεται αυτεπαγγέλτως σε περιπτώσεις κακουργημάτων και εγκλημάτων κατά της ζωής και ύστερα από απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου, σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση. Οι ανωτέρω περιορισμοί δεν ισχύουν για επεμβάσεις του Πυροσβεστικού Σώματος και επεμβάσεις σε περιπτώσεις τροχαίων ατυχημάτων» αναφέρεται χαρακτηριστικά στο νομοσχέδιο.
Ρυθμίσεις για τα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών
Στη συνέχεια, ρυθμίζεται η λειτουργία Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ). Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει δοθεί στο ζήτημα των τελών των ΠΜΣ, και γι΄ αυτό τίθενται περιορισμοί σε σειρά άρθρων του νομοσχεδίου, ούτως ώστε το αντίτιμο που δίνουν οι φοιτητές να κυμαίνεται «εντός λογικών ορίων» και να λαμβάνονται υπόψη εισοδηματικά κριτήρια. «Τέλη φοίτησης επιβάλλονται μόνο αν είναι απολύτως αναγκαίο για την κάλυψη λειτουργικών αναγκών των ΠΜΣ, ενώ τα αδικαιολόγητα υψηλά τέλη φοίτησης ελέγχονται από τον υπουργό» αναφέρεται στο νομοσχέδιο. Επίσης, με το άρθρο 35 του σχεδίου νόμου, κατοχυρώνεται η πρόσβαση των υποψηφίων στον δεύτερο κύκλο σπουδών, ανεξαρτήτως της οικονομικής τους δυνατότητας. Προβλέπεται, δηλαδή, η υποχρέωση των ΑΕΙ να διασφαλίζουν την πρόσβαση όλων των φοιτητών που πληρούν τα ακαδημαϊκά κριτήρια στα ΠΜΣ, ανεξάρτητα της οικονομικής τους κατάστασης. Έτσι, κατοχυρώνεται το δικαίωμα δωρεάν φοίτησης σε μεταπτυχιακά, τα οποία έχουν τέλη φοίτησης, για υποψηφίους με χαμηλά εισοδήματα. Το όριο εισοδήματος που θέτει η διάταξη είναι το εβδομήντα τοις εκατό (70%) του εθνικού διάμεσου διαθέσιμου ισοδύναμου εισοδήματος και δεν πρέπει να το υπερβαίνει ούτε το οικογενειακό, ούτε το ατομικό εισόδημα του φοιτητή, εάν έχει. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι φοιτητές που απαλλάσσονται τελών φοίτησης δεν θα υπερβαίνουν το 30% του συνολικού αριθμού εισακτέων στο ΠΜΣ, σε αντίθεση με το 40%, που είχε ανακοινωθεί αρχικά.
Ίδρυση Κέντρων Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης
Στο σχέδιο νόμου προβλέπεται η ίδρυση Κέντρου Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) και η κατάργηση των υφιστάμενων Ινστιτούτων Δια Βίου Εκπαίδευσης και των λειτουργούντων Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης των Ιδρυμάτων. Κάθε άλλο πρόγραμμα επιμόρφωσης και δια βίου μάθησης εντάσσεται στο ΚΕΔΙΒΙΜ, τους πόρους του οποίου διαχειρίζεται ο Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) του Ιδρύματος.
Θεσμοθέτηση των ΑΣΑΕΕ
Με άλλη διάταξη του σχεδίου νόμου, θεσμοθετούνται τα Ακαδημαϊκά Συμβούλια Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας (ΑΣΑΕΕ), αντικαθιστώντας στην ουσία τα Συμβούλια Ιδρύματος, με κύριο σκοπό, «την χάραξη της στρατηγικής για την ανάπτυξη του ενιαίου χώρου ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας, σε περιφερειακό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη ιδίως την εκτίμηση των αναπτυξιακών προοπτικών και την στρατηγική που έχει κάθε ίδρυμα της Περιφέρειάς του, τη δυνατότητα εκπαιδευτικών και ερευνητικών συνεργειών μεταξύ των ιδρυμάτων αυτών και τη διαμόρφωση κρίσιμων κοινών υποδομών».
Ρυθμίσεις για τους ΕΛΚΕ
Επιπροσθέτως, με το νομοσχέδιο κωδικοποιείται και επικαιροποιείται το θεσμικό πλαίσιο των ΕΛΚΕ (Ειδικοί Λογαριασμοί Κονδυλίων Έρευνας) των ΑΕΙ και των Ερευνητικών Κέντρων και ρυθμίζονται ζητήματα που αφορούν τους προϋπολογισμούς τους. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι οι ΕΛΚΕ δεν επιχορηγούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά λαμβάνουν κονδύλια από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, από χρηματοδοτήσεις και κάθε είδους χορηγίες και δωρεές από φυσικά και νομικά πρόσωπα (δημόσια ή ιδιωτικά, της ημεδαπής ή της αλλοδαπής), καθώς και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από διεθνείς Οργανισμούς.
Επιμέρους θέματα
Όπως είχε προαναγγελθεί, με το σχέδιο νόμου καταργείται το τέταρτο Επιστημονικό Πεδίο «Επιστήμες της εκπαίδευσης» αφού, όπως δήλωσε το υπουργείο, πολλοί υποψήφιοι αποθαρρύνονται να το δηλώσουν, επειδή απαιτείται η προετοιμασία για ένα επιπλέον μάθημα.Στο εξής, τα τμήματα που κατατάσσονταν στο πεδίο αυτό θα εντάσσονται σε όλα τα υπόλοιπα πεδία, γεγονός που, σύμφωνα με το υπουργείο, «θα διευκολύνει την προσέλκυση υποψηφίων υψηλού επιπέδου στις επιστήμες της αγωγής». Επίσης, με σχετική ρύθμιση του σχεδίου νόμου, επιτρέπεται πλέον η μετεγγραφή φοιτητών μεταξύ σχολών και τμημάτων που ανήκουν στο ίδιο ΑΕΙ ή/και εδρεύουν στην ίδια περιφέρεια. Ακόμη, με το σχέδιο νόμου ιδρύεται Πολυτεχνική Σχολή στο πανεπιστήμιο Αιγαίου, με έδρα τη Σάμο και ανακαθορίζονται οι προϋποθέσεις μετακίνησης μελών ΔΕΠ. Αίρεται ειδικά για τα μέλη ΔΕΠ πρώτης βαθμίδας, η απαγόρευση μετακίνησης από ΑΕΙ της περιφέρειας σε ΑΕΙ των Νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης, απαγόρευση η οποία διατηρείται για τα υπόλοιπα μέλη ΔΕΠ.
Κατάργηση της αναγραφής της διαγωγής
Όσον αφορά τις άλλες βαθμίδες της εκπαίδευσης, το νομοσχέδιο προβλέπει την -ήδη προαναγγελθείσα- κατάργηση της αναγραφής του χαρακτηρισμού της διαγωγής στους τίτλους σπουδών που χορηγούνται στους μαθητές της δευτεροβάθμιας. Μάλιστα, ο χαρακτηρισμός της διαγωγής, ο οποίος αναγράφεται σε τίτλους σπουδών που έχουν ήδη χορηγηθεί σε μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δεν θα αναγράφεται στα αποδεικτικά απόλυσης και στα κάθε είδους αποδεικτικά και πιστοποιητικά σπουδών που χορηγούνται, από την έναρξη ισχύος του νόμου, στους ενδιαφερομένους.
