Άρθρο του Τριαντάφυλλου Μηταφίδη*
Στις 15 Μαρτίου 1943, στον παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό της Θεσσαλονίκης, σφύριζε το πρώτο τρένο του θανάτου για το Άουσβιτς-Μπιρκενάου με 2.800 εβραϊκής καταγωγής συμπατριώτες μας στοιβαγμένους σε σφραγισμένα εμπορικά βαγόνια.
75 χρόνια μετά νιώθουμε να κυκλοφορούν ανάμεσά μας οι σκιές των συμπολιτών μας, που το προανάκρουσμα της μαζικής εξόντωσή τους υπήρξε το «μαύρο Σάββατο» της 11ης Ιουλίου 1942, με τα εξευτελιστικά καψόνια των υποψήφιων για καταναγκαστική εργασία για τις ανάγκες του Γ΄ Ράιχ στην πλ. Ελευθερίας. Μέσα σε 2,5 μόλις μήνες, από τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας η θνησιμότητα των αρρένων μελών της Ισραηλιτικής Κοινότητας έφτασε στο 12%.
Η ανάδειξη της τραγικής όσο και ηρωικής ιστορίας της κατοχικής περιόδου δεν είναι μια άγονη παρελθοντολογία. Ούτε εξαντλείται, βέβαια, στην ηθική και υλική αποκατάσταση που έχουν κάθε δικαίωμα να απαιτούν τα θύματα των δυνάμεων κατοχής, όπως είναι η επιστροφή των λύτρων που κατέβαλε η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης στις ναζιστικές αρχές. Είναι ανάχωμα και πολιτικό όπλο απέναντι στους σημερινούς κράχτες του ναζισμού και του ρατσισμού. Απέναντι στον ιστορικό αναθεωρητισμό που εξισώνει τους θύτες με τα θύματα, τους επιτιθέμενους με τους αμυνόμενους, όσους αντιστάθηκαν στη φαιά πανούκλα του φασισμού με τους δωσίλογους.
Η σημερινή Θεσσαλονίκη δεν έχει τίποτε να χάσει, αντίθετα έχει πολλά να κερδίσει, αναγνωρίζοντας το πραγματικό της παρελθόν. Γιατί δεν υπήρξε μόνο - αναλογικά με τον πληθυσμό της - η πιο μαρτυρική πόλη της Ευρώπης, αλλά και η πόλη όπου ιδρύθηκε στις 15 Μαϊου 1941 η «Ελευθερία», η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Πρέπει να μεταμορφώσουμε τα αθώα θύματα των Ναζί σε ένα αδιαπέραστο τείχος απέναντι στην επανάληψη της ανείπωτης αυτής φρίκης. Μόνον έτσι το σύνθημα «ποτέ πια!» θα πάψει να είναι μια απλή ευχή ή μια συναισθηματική διακήρυξη.
Αυτό σημαίνει: αποκατάσταση των ιστορικών αδικιών, σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση και τον αυτοπροσδιορισμό, αμέριστη φροντίδα για τα θύματα των πολεμικών συγκρούσεων και της εξαθλίωσης. Σημαίνει καταπολέμηση των ανισοτήτων και των κάθε μορφής κοινωνικών διακρίσεων που συνοδεύουν την κατεδάφιση του Κοινωνικού Κράτους, που υπήρξε και η μεγάλη κατάκτηση της αντιφασιστικής νίκης.
Αυτό το οικουμενικό μήνυμα στέλνει το εμβληματικό απόσπασμα από τον «Σαουλίκο», τη συγκλονιστική μαρτυρία του συμπολίτη μας Ρόμπι Βαρσάνο, που επέζησε από το κολαστήριο του Άουσβιτς-Μπιρκενάου. Ήταν αυτός που αναγνώρισε και οδήγησε στη σύλληψη, παραπομπή και καταδίκη από το Ειδικό Στρατοδικείο Εγκληματιών Πολέμου, του «δήμιου της Θεσσαλονίκης», Μαξ Μέρτεν.
«Αλήθεια είχαν πατρίδα οι κολασμένοι; Και ποια ήταν αυτή; Η Θεσσαλονίκη, τα Ιεροσόλυμα, η Πολωνία; Για τον Ρόμπι η πατρίδα του ήταν η Θεσσαλονίκη, μα για τον αδερφό του, τους γονείς του, τους θείους του, τους φίλους του –κοντά τριάντα ψυχές– η πατρίδα, η παντοτινή τους πατρίδα, ήταν το Άουσβιτς. Ο ουρανός του Άουσβιτς και όχι η γη του. Στον ουρανό, εκεί ήταν η πατρίδα τους. Μόνο που δεν ήξερε, όταν φυσάει ο αέρας, αέρας δυνατός και μετακινείται από χώρα σε χώρα, δεν ήξερε για πού ταξίδευε η πατρίδα των δικών του. Αέρας είναι, όπου θέλει σε πάει. Μπορεί να ανακατευόταν με τον δικό τους Βαρδάρη και να τους έφερνε ως τη Θεσσαλονίκη. Όλα γίνονται σ’ αυτή τη ζωή. Θα ήταν πολύ ωραίο, οι πατρίδες να μετακινούνται με τον αέρα και να ανακατεύονται. Να ανακατεύονται οι άνθρωποι πριν προλάβουν να ριζώσουν για να μην έρχονται οι άλλοι να τους ξεριζώνουν. Μακάρι να ήταν αέρας οι πατρίδες».
*Ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στην Α΄ Θεσσαλονίκης
