Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη πολλαπλά προβληματική ως αποτέλεσμα τραγικών λαθών που έχουν γίνει στο παρελθόν και από τις κυβερνήσεις αλλά και από τις τοπικές αρχές της. Το αποτέλεσμα είναι ότι ενώ πριν από έναν αιώνα, την εποχή της απελευθέρωσής της από τους Οθωμανούς, η πόλη ήταν πληθυσμιακά περίπου ισοδύναμη και οικονομικά μάλλον ανώτερη από την Αθήνα, σήμερα έχει περιορισθεί κάπου στο ένα πέμπτο του πληθυσμού του Λεκανοπεδίου και το κατά κεφαλήν εισόδημα σχεδόν στο μισό.
Τις τελευταίες δεκαετίες μάλιστα έχει πληγεί ιδιαίτερα από την αποβιομηχάνιση, η οποία ενέσκηψε στο σύνολο της χώρας ως αποτέλεσμα της εξελισσόμενης παγκοσμιοποίησης και της απώλειας ανταγωνιστικότητας κλάδων εντάσεως εργασίας, οι οποίοι στήριξαν παλιότερα την ελληνική οικονομία στο σύνολό της και κατ’ εξοχήν τη Μακεδονία, όπως η καπνοκαλλιέργεια και η βιομηχανική επεξεργασία καπνού σε φύλλα, η κλωστοϋφαντουργία κ.ά.
Παρά ταύτα υπάρχουν αναξιοποίητες δυνατότητες που μπορούν να φέρουν ανάπτυξη, αν ακολουθηθούν οι κατάλληλες πολιτικές. Το πιο προφανές παράδειγμα είναι η απαξίωση του πολιτισμικού και ιστορικού παρελθόντος της πόλης. Τα βυζαντινά τείχη, ειδικά στη δυτική πλευρά τους, θα μπορούσαν να απελευθερωθούν από αυθαίρετες κατασκευές/προσθήκες και να αναδειχθούν πολύ καλύτερα. Το Βυζαντινό Μουσείο θα μπορούσε να εμπλουτισθεί με μια σταθερή συνεργασία με τις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, προκειμένου καθεμιά από αυτές κατά σειρά να πραγματοποιεί ολιγόμηνες εκθέσεις κειμηλίων της (με κάποια αύξηση του εισιτηρίου και καταβολή μέρους του στην εκθέτουσα Μονή για τις ανάγκες της).
Επίσης στους ελεύθερους χώρους του ή σε άλλο κατάλληλο οίκημα θα μπορούσε να στεγασθεί μια συλλογή κέρινων ομοιωμάτων ιστορικών φυσιογνωμιών του Βυζαντίου, καθώς και απομιμήσεων στολών, ενδυμασιών, οπλισμού κλπ. της εποχής εκείνης, ή ακόμη και μακέτες υπό κλίμακα οι οποίες να απεικονίζουν τη μεσαιωνική Θεσσαλονίκη. Όλα αυτά θα μπορούσαν να ενισχύσουν το τουριστικό ρεύμα ιδίως από βαλκανικές χώρες και τη Ρωσία. Πρέπει να προχωρήσει ακόμη χωρίς καθυστερήσεις η κατασκευή του νέου εβραϊκού μουσείου, καθώς και η ανάδειξη των υπαρχόντων μνημείων της οθωμανικής περιόδου, με στόχο την προσέλευση περισσότερων επισκεπτών από την Τουρκία και το Ισραήλ.
Μεγάλες είναι εξάλλου οι δυνατότητες που υπάρχουν για να μετατραπεί η Θεσσαλονίκη σε παμβαλκανικής, και όχι μόνο, εμβέλειας κέντρο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με εξωστρεφή προσανατολισμό. Το υπάρχον επιστημονικό δυναμικό, σε συνδυασμό με την ευνοϊκή γεωγραφική θέση της πόλης, μας δίνουν την ευκαιρία να προσελκύσουμε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές από το εξωτερικό, οι οποίοι και δίδακτρα μπορούν να καταβάλουν (αφού η συνταγματική πρόβλεψη για δωρεάν παιδεία αφορά μόνο τους Έλληνες) και να μας φέρνουν συνάλλαγμα για την εν γένει διαμονή τους εδώ. Όλα αυτά βέβαια με την προϋπόθεση να οργανωθούν αξιόπιστα προγράμματα σπουδών στην αγγλική ιδίως γλώσσα, όπως γίνεται ήδη, σε πολύ μικρή κλίμακα όμως, στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος (οι εγκαταστάσεις του βρίσκονται στην περιοχή Θέρμης).
Στην πράξη όμως, αντί για βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, η κυβέρνηση φαίνεται πως προσανατολίζεται παραδόξως προς την υποβάθμιση του υφιστάμενου αυτού πυρήνα εξωστρέφειας, με την ενσωμάτωσή του σε ένα μεγαλύτερο σχήμα όπου θα κυριαρχούν δύο ΤΕΙ!
Το κρίσιμο ζητούμενο είναι πολιτικές με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, δηλαδή την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Πρέπει να ξεφύγουμε από την ψηφοθηρική λογική του βραχυπρόθεσμου πολιτικού οφέλους (ή κόστους), αν θέλουμε να έχει μέλλον αυτή η πόλη και συνολικά αυτή η χώρα.
*Ο Κώστας Χ. Χρυσόγονος, είναι Καθηγητής Νομικής του ΑΠΘ, Ανεξάρτητος Ευρωβουλευτής
