Της ΛΕΜΟΝΙΑΣ ΒΑΣΒΑΝΗ
Ήταν λίγο μετά το 1911 που πέθανε ο Δημήτριος Λάλας και οι συγγενείς του κατά τη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου έδωσαν τα έργα του να τα μελετήσει ένας Ιταλός αξιωματικός που ήξερε από μουσική. Αυτός τους είπε πως είναι πολύ αξιόλογα και πως έπρεπε να δημοσιευτούν! Έτσι, τα συσκεύασαν σε ένα μεγάλο κασόνι το οποίο και έβαλαν σε ένα πλοίο με προορισμό την Ιταλία. Όμως το πλοίο το βύθισε ένα γερμανικό υποβρύχιο στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Και κάπως έτσι χάθηκε σχεδόν το σύνολο του έργου του Δημήτριου Λάλα. Όλο, πλην αυτών που βρίσκονταν σε έναν φακέλου τον οποίο πήρε μια συγγενής του εν είδη ενθυμίου. Στο φάκελο αυτό βρίσκονταν και το χορωδιακό έργο το “Die Karthause” που γράφτηκε κατά το 1870 για τις εξετάσεις που έχει δώσει ο Λάλας στο Ωδείο Μονάχου. Και με αυτό θα ανοίξει η συναυλία που θα δοθεί την Κυριακή 12/2/2017 ώρα 19.00 στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης με ελεύθερη είσοδο (θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας) με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Υποτρόφων Ιδρύματος Ωνάση.
«Είναι ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα έργα του Δημήτριου Λάλα, ενός συνθέτη που ήταν Έλληνας από το Μοναστήρι, και που, αφού έκανε καριέρα στην Ευρώπη, γύρισε και εγκαταστάθηκε εδώ, στη Θεσσαλονίκη. Οι δικοί του μαθητές ήταν αυτοί που έφτιαξαν και τα πρώτα ωδεία στην πόλη, δηλαδή του Γραικού, το Μακεδονικό Ωδείο (μετέπειτα ΚΩΘ)», μάς δήλωσε ο Γιώργος Αθανασόπουλος υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση και ιθύνων νους της ιδέας για τη συναυλία με θέμα τη δυτική λόγια μουσική στη Θεσσαλονίκη(από τον 19ο αιώνα μέχρι τον μεταμοντερνισμό του σήμερα).
Ο ίδιος είναι μουσικολόγος, και στο πλαίσιο του ανοίγματος που πραγματοποιεί το τελευταίο διάστημα στη Θεσσαλονίκη ο Σύλλογος Υποτρόφων Ιδρύματος Ωνάση, με πρώτη μια εκδήλωση που έγινε πριν λίγους μήνες στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού για τη γεωπολιτική στρατηγική στη ΝΑ Μεσόγειο με ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη Συρία και ομιλητές καθηγητές από το ΠΑΜΑΚ και το ΑΠΘ, πρότεινε μια νέα ιδέα: «να γίνει μια συναυλία για να παρουσιαστούν έργα από τη δυτική λόγια μουσική στη Θεσσαλονίκη, ξεκινώντας από τον Δημήτριο Λάλα, περνώντας στον μαθητή του τον Αιμίλιο Ριάδη, και έπειτα σε άλλους δημιουργούς μερικοί από τους οποίους είναι ακόμη εν ζωή, κάποιο δουλεύουν στο ΑΠΘ και άλλοι έχουν ως έδρα το ΚΩΘ».
Η πρόταση αυτή στηρίχθηκε από άλλους τρεις υποτρόφους, τον αρχιτέκτονα Νίκο Δίκα, τον σκηνοθέτη Γρηγόρη Βαρδαρινό και τον εικαστικό και επιμελητή Δημήτρη Μιχάλαρο.
«Φιλοσοφία του Συνδέσμου είναι οι συνέργειες, οπότε η αρχική ιδέα μπορεί να ήταν του Γιώργου, όμως τη στηρίξαμε συνολικά τέσσερις υπότροφοι, προερχόμενοι από διαφορετικό επαγγελματικό χώρο ο καθένας. Προσωπικά, αν και προέρχομαι από άλλο επαγγελματικό πεδίο, αντιλαμβάνομαι πως είναι πολύ σημαντικό που θα παρουσιαστεί ένα πρόγραμμα με κομμάτια που δεν είναι ευρέως διαδεδομένα στην Ελλάδα ή διεθνώς», σημείωσε ο κ. Δίκας.
Η πρότασή τους εντάχθηκε στις «Συνηχήσεις», ένα θεσμό του Συνδέσμου Υποτρόφων Ιδρύματος Ωνάση που γίνεται τα τρία τελευταία χρόνια στην Αθήνα και φέτος για 1η φορά στη Θεσσαλονίκη.
«Γνωρίζαμε πως η πρόταση απευθύνονταν σε ένα κοινό που δεν είναι μεγάλο: η δυτική λόγια μουσική στη Θεσσαλονίκη έχει ιστορία μόνο 130 χρόνων. Και αυτός που την έφερε στη Θεσσαλονίκη ήταν ο Δημήτριος Λάλας που υπήρξε ένας από τους μαθητές του Richard Wagner. Όμως τα έργα που επιλέξαμε είναι πραγματικά ξεχωριστά και όσοι έρθουν να τα ακούσουν θα ανταμειφθούν.Θεωρήσαμε πως ήταν μια ευκαιρία να έρθει στο προσκήνιο και ο ευρωπαϊκός χαρακτήρας της Θεσσαλονίκης στον τομέα της μουσικής, να αναγνωριστεί η προσφορά των συνθετών της, τόσο στην Ελλάδα όσο και τον εξωτερικό, και το κοινό να έρθει απευθείας σε επαφή με τους συνθέτης της πόλης του», σχολίασε ο κ. Αθανασόπουλος. Πρόσθεσε πως επέλεξαν το ΚΩΘ «γιατί ήταν από τα πρώτα ωδεία που ιδρύθηκαν στην πόλη και στεγάζεται σε ένα υπέροχο κτήριο, αλλά και επειδή αρκετοί από τους συνθέτες που παρουσιάζονται συνεργάζονται ή είχαν συνεργαστεί με αυτό».
Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται και το «Salonique» του Αιμίλιου Ριάδη στη γαλλική εκδοχή του γιατί οι διοργανωτές θέλησαν να δείξουν το διαπολιτισμικό χαρακτήρα αυτών των συνθετών. Σημειώστε πως ο ο Ριάδης είχε σπουδάσει και στο Παρίσι. Επίσης ανάμεσα στα έργα που θα παρουσιαστούν είναι και «Τέσσερα τραγούδια για μετζοσοπράνο και πιάνο σε ποίηση Καβάφη» (1956), το «Intermedio (Double flame)» του Μιχάλη Λαπιδάκη, αλλά και το μεταμοντέρνο «Labirinthus for Mezzo Soprano and CD, Op. 78 «του Λεόντιου Χατζηλεοντιάδη, ενός μουσικού που όπως υπογραμμίζει ο κ. Αθανασόπουλος «δεν ακολουθεί την Ευρώπη, οδηγεί την Ευρώπη».
Θα τα ζωντανεύσουν στη σκηνή του ΚΩΘ η υπότροφος και μουσικός μέτζο σοπράνο Αγγελική Καθαρίου, αλλά και το σχήμα Contratempo του Βλαδίμηρου Συμεωνίδη που είναι και καλλιτεχνικός επιμελητής της εκδήλωσης.
Άνοιγμα στη Θεσσαλονίκη
Επόμενο βήμα του Συνδέσμου Υποτρόφων Ιδρύματος Ωνάση στην πόλη μας; Ένα διεθνές συνέδριο νομικών. Πάντα με ελεύθερη είσοδο. Και με στόχο τη στήριξη πρωτοβουλιών που στηρίζουν την τέχνη και τις επιστήμες στη Θεσσαλονίκη. «Ο Σύνδεσμος Υποτρόφων συνεχίζει το άνοιγμα που έχει κάνει στη Θεσσαλονίκη. Πριν δέκα μέρες περίπου στην κοπή της πρωτοχρονιάτικής βασιλόπιτας του Συνδέσμου Υποτρόφων στη Θεσσαλονίκη εκφράστηκε αυτή η πρόθεση εκ νέου. Και πιστεύουμε πως θα υπάρξει και συνέχεια με άλλες εκδηλώσεις», σχολίασε ο Αθανασόπουλος.
Και ο κ. Δίκας συμπλήρωσε: «Με σταδιακή εμφάνιση εκδηλώσεων νομίζω θα προκύψουν συνέργειες και με άλλους φορείς. Το δίκτυο τώρα αναπτύσσεται στην πόλη, και κάνει εκδηλώσεις σε θέματα μη εμπορικά, δύσκολα, αλλά επίκαιρα και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον».
Να σημειώσουμε ότι πριν την έναρξη της συναυλίας ο μουσικολόγος Κώστα Χάρδας του ΑΠΘ θα μιλήσει για τη Δυτική Λόγια Μουσική στη Θεσσαλονίκη, εισάγοντας το κοινό στο τι θα ακούσει. Επίσης ομιλία θα δώσει και ο πρόεδρος του ΚΩΘ κ. Λεφάκης ενώ για το Σύνδεσμο Υποτρόφων Ιδρύματος Ωνάση θα μιλήσει ο κ. Αθανασόπουλος.
Ο Σύνδεσμος και τα μέλη της Θεσσαλονίκης
Ο Σύνδεσμος Υποτρόφων Ιδρύματος Ωνάση συστάθηκε το 1986 στην Αθήνα, ως πρωτοβουλία των πρώτων υποτρόφων. Κεντρικός σκοπός του Συνδέσμου είναι να ενταχθούν σε αυτόν οι απόφοιτοι που ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους με χορηγία υποτροφίας από το Κοινωφελές Ίδρυμα με απώτερο στόχο την προώθηση της γνώσης, της κοινωνικής δικαιοσύνης και του πολιτισμού μέσα από τις δράσεις τους.
Έχει περί τα 2000 μέλη σε όλη τη χώρα. Από αυτά τα 150 είναι στη Θεσσαλονίκη. Τον Σεπτέμβρη του 2015 σε μια εκδρομή στη Βεργίνα με πρωτοβουλία του Γρηγόρη Βαρδαρινού έγινε μια πρώτη συνάντηση των υποτρόφων που ζουν και εργάζονται στην πόλη μας. Εκεί εκφράστηκε από τους συμμετέχοντες η ανάγκη να δημιουργηθεί ένας πυρήνας από Υπότροφους του Ιδρύματος Ωνάση στη Θεσσαλονίκη, και να προτείνουν εκδηλώσεις με θεματικές που σχετίζονται με την πόλη μας. Μέσα στο πλαίσιο αυτό προέκυψε και η ιδέα του κ. Αθανασόπουλου που κατατέθηκε στο ΔΣ του Ιδρύματος και έγινε δεκτή. Το αποτέλεσμα θα το δούμε την Κυριακή το βράδυ.
