Κείμενο: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Η τελετή απονομής των 89ων βραβείων Όσκαρ είναι προ των πυλών και εμείς σας παρουσιάζουμε ένα μίνι αφιέρωμα με τους Έλληνες που έχουν κοσμήσει με την παρουσία τους τον λαμπρό θεσμό.
Αρχικά, να αναφέρουμε πως η οσκαρική τελετή θα έχει ελληνικό χρώμα, καθώς οι Γιώργος Λάνθιμος και Ευθύμης Φιλίππου είναι υποψήφιοι στην κατηγορία του Πρωτότυπου Σεναρίου, για το σενάριο που συνέγραψαν από κοινού για την ταινία “The Lobster”, του Λάνθιμου, ενώ το “4.1 Miles” της Δάφνης Ματζιαράκη διεκδικεί το Όσκαρ Καλύτερου Μικρού Μήκους Ντοκιμαντέρ. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Λάνθιμος δεν είναι πρωτάρης στην οσκαρική τελετή, καθώς ο «Κυνόδοντας» είχε διεκδικήσει το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, το 2011, με το βραβείο να καταλήγει στη Δανία και στο “In a Better World” της Σουζάνε Μπίερ. Αφότου ευχηθούμε καλή επιτυχία στους ταλαντούχους Έλληνες καλλιτέχνες, θα ξεκινήσουμε την περιήγησή μας στις ελληνικές πινελιές στον τεράστιο καμβά των βαρύτιμων αγαλματιδίων.
Πρώτη μας στάση, δικαιωματικά και χρονολογικά, το Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου, με το οποίο βραβεύτηκε η εμβληματική Κατίνα Παξινού, για την ερμηνεία της στην ταινία “For Whom the Bell Tolls” (1943), του Σαμ Γουντ, η οποία αποτελεί μεταφορά του ομότιτλου θρυλικού μυθιστορήματος του Έρνεστ Χέμινγουεϊ.
Επόμενος σταθμός μας το 1960, όταν η ταινία «Ποτέ την Κυριακή», του Ζιλ Ντασέν, διεκδίκησε 5 οσκαρικά τρόπαια. Μεταξύ αυτών, το Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου για την Μελίνα Μερκούρη, το οποίο κατέληξε τελικά στην Ελίζαμπεθ Τέιλορ, για την ερμηνεία της στην ταινία “Butterfield 8”. Το Όσκαρ που κατέληξε, όμως, σε ελληνικά χέρια ήταν αυτό του Καλύτερου Τραγουδιού (για την ομότιτλη σύνθεση), με νικητή τον Μάνο Χατζιδάκι.
Ο Χατζιδάκις, εντούτοις, δεν παραβρέθηκε στην τελετή για να παραλάβει το βραβείο του, καθότι είχε τρόπον τινά αποκηρύξει τη συγκεκριμένη δημιουργία. Η Ακαδημία απέστειλε εν τέλει το βραβείο στον Χατζιδάκι, αλλά το αγαλματίδιο χάθηκε κατά τη μεταφορά, κάπου στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Αν τυχόν αναρωτιέστε πώς είναι δυνατόν να έχετε δει φωτογραφίες του Χατζιδάκι με το Όσκαρ ανά χείρας, αυτό συμβαίνει γιατί ο Χατζιδάκις πόζαρε για χατήρι των δημοσιογράφων με το αγαλματίδιο που είχε κερδίσει περίπου δεκαπέντε χρόνια νωρίτερα η Κατίνα Παξινού...
Συνέχεια με δύο σκηνοθέτες που βρέθηκαν δύο φορές στον τελικό προθάλαμο των Όσκαρ, τον Μιχάλη Κακογιάννη και τον Βασίλη Γεωργιάδη. Ο Κακογιάννης εισήλθε, με την «Ηλέκτρα», στην τελική πεντάδα των Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, το 1962, ενώ τρία χρόνια αργότερα ο μυθικός «Αλέξης Ζορμπάς» βρέθηκε να διεκδικεί 7 αγαλματίδια και να κερδίζει 3 εξ αυτών, με το Όσκαρ Σκηνογραφίας να καταλήγει σε ελληνικά χέρια, αυτά του Βασίλη Φωτόπουλου. Το 1978, ο Κακογιάννης βρίσκεται εκ νέου στην τελική πεντάδα των Ξενόγλωσσων Όσκαρ, με την «Ιφιγένεια», φεύγοντας όμως και πάλι με μόνο τρόπαιο την τιμητική υποψηφιότητα.
Στην ίδια κατηγορία, αυτή των Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, βρέθηκε δύο φορές μία ανάσα από τη νίκη και ο Βασίλης Γεωργιάδης, με τις ταινίες «Τα κόκκινα φανάρια» (1963) και «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» (1965), σε χρονιές όπου κατέκτησαν το αγαλματίδιο ταινίες – ογκόλιθοι του παγκόσμιου σινεμά («Οκτώμισι», του Φεντερίκο Φελίνι και «Το μαγαζάκι της κεντρικής οδού», των Έλμαρ Κλος και Γιαν Κάνταρ, από την πρώην Τσεχοσλοβακία).
Η χρονιά, πάντως, με το πιο έντονο ελληνικό χρώμα στην οσκαρική τελετή είναι αναμφίβολα το 1982, όταν ο Κώστας Γαβράς κερδίζει το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου για το σενάριο της ταινίας «Ο αγνοούμενος» και ο Βαγγέλης Παπαθανασίου φεύγει με το Όσκαρ Καλύτερης Μουσικής, για τη μουσική επένδυση της ταινίας «Οι δρόμοι της φωτιάς». Αξίζει να σημειωθεί πως η ταινία «Ζ» του Γαβρά είχε τιμηθεί με το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, το 1970, για λογαριασμό όμως της Αλγερίας (τα γυρίσματά της πραγματοποιήθηκαν στο Αλγέρι) και όχι της (τότε χουντικής) Ελλάδος, όπου είχε απαγορευτεί η προβολή της.
Τέλος, ο Φαίδων Παπαμιχαήλ ήταν υποψήφιος για το Όσκαρ Καλύτερης Φωτογραφίας, το 2014, για την ταινία “Nebraska”, του ελληνικής καταγωγής Αλεξάντερ Πέιν.
Και μιας που αναφέραμε τον Αλεξάντερ Πέιν, να διευκρινίσουμε ότι δεν συμπεριλάβαμε στη λίστα αυτή πολλά πασίγνωστα ονόματα Ελλήνων της διασποράς που είτε κέρδισαν είτε διεκδίκησαν κάποιο Όσκαρ, όπως ο προαναφερθείς Αλεξάντερ Πέιν, ο Ελία Καζάν, η Ολυμπία Δουκάκις, ο Τζον Κασσαβέτις, o Ντιν Ταβουλάρις, ο Λουί Ψυχογιός, ο Τέλι Σαβάλας και πολλοί πολλοί ακόμη.
