Αργυρώ Χιώτη: «Η “Θεία Κωμωδία” είναι ένα εσωτερικό ταξίδι»

Συνέντευξη στη ΛΕΜΟΝΙΑ ΒΑΣΒΑΝΗ 

Τι γνωρίζετε για την «Θεία Κωμωδία» του Δάντη; Ίσως ότι γράφτηκε στις αρχές του 14ου αιώνα και σε αυτήν ο συγγραφέας της περιγράφει σε πρώτο πρόσωπο ένα φανταστικό ταξίδι του στον Κάτω Κόσμο, με τρεις οριακούς σταθμούς: Κόλαση, Καθαρτήριο, Παράδεισο.

Για πρώτη φορά Έλληνες δημιουργοί καταπιάστηκαν με το κορυφαίο έργο της μεσαιωνικής Ευρώπης. Η παράσταση που έκανε για την «Θεία Κωμωδία» του Δάντη η ομάδα VASISTAS χαρακτηρίστηκε ως μια «θρησκευτικού τύπου εμπειρία που τη ζεις με όλα τους τις αισθήσεις κατεβαίνοντας προσωπικά κι εσύ ο ίδιος σε μια Κόλαση, ώστε έτσι η αγάπη που απαντάται στον Παράδεισο να φαντάζει αληθινά λυτρωτική». Κριτικές ανέφεραν επίσης πως πρόκειται για «[…] Mία μουσική ανάγνωση της “Θείας κωμωδίας” που αποστάζει την ουσία της».

«Η γλαφυρότητα και δραστικότητα των εικόνων που δημιούργησε ο Δάντης, πλάθοντας ένα σύμπαν μοναδικό το οποίο, ενώ μπορεί εκ πρώτης να μοιάζει απρόσιτο, ωστόσο σε αρπάζει από τα μαλλιά και σε βουτά στο εσωτερικό του», ήταν αυτό που κέντρισε το ενδιαφέρον της σκηνοθέτιδας Αργυρώς Χιώτη όταν πρωτοδιάβασε το κείμενο. Αυτό δήλωσε η ίδια απαντώντας σε ερωτήσεις μας στην συνέντευξη που μάς παραχώρησε με αφορμή το ανέβασμα της «Θείας Κωμωδίας» και στην Θεσσαλονίκη, την 1^η Οκτώβρη και ώρα 21.00 στο Θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, ενώ τον χειμώνα θα περιοδεύσει και στην Γαλλία.

Η ίδια είπε πως το ταξίδι του Δάντη σε Κόλαση, Παράδεισο και Καθαρτήριο είναι «μια υπαρξιακή πορεία» και υπογράμμισε πόσο καθοριστική είναι η αγάπη του συγγραφέα για την Βεατρίκη στην πορεία του προς το φως και τον Παράδεισο.

-Γιατί επιλέξατε να ανεβάσετε την Θεία Κωμωδία του Δάντη;

-Είναι ένα κλασικό τεράστιο έργο που όλοι γνωρίζουν αλλά λίγοι έχουν πραγματικά διαβάσει, του οποίου η γλώσσα είναι πυκνή αλλά υπέροχα διεισδυτική, συναρπαστική.  Και είναι έργο αμιγώς αυτοβιογραφικό, ενός ανθρώπου, του Δάντη, που διανύει μια πορεία υπαρξιακή, μεταφυσική, πολιτική, επίπονη όσο και λυτρωτική. Η έννοια της βιογραφίας μας απασχολεί αρκετά τα τελευταία χρόνια σε όλες μας τις δουλειές.

-Τι ήταν αυτό που σας κέντρισε το ενδιαφέρον όταν πρωτοδιαβάσατε το κείμενο;

-Η γλαφυρότητα και δραστικότητα των εικόνων που δημιούργησε ο Δάντης, πλάθοντας ένα σύμπαν μοναδικό το οποίο, ενώ μπορεί εκ πρώτης να μοιάζει απρόσιτο, ωστόσο σε αρπάζει από τα μαλλιά και σε βουτά στο εσωτερικό του. Γίνεται μια προσωπική δίνη χωρίς να καταλάβεις καν πώς και από πού...

-Πώς επιλέξατε τα κομμάτια που μεταφέρετε στη σκηνή, δεδομένου ότι πρόκειται για ένα μεγάλης έκτασης έργο;

-Θέσαμε από την αρχή κάποιες προτεραιτότητες και στόχους ως προς τον βασικό ιστό της δραματουργίας μας, δηλαδή τη ραχοκοκαλιά της παράστασης. Όπως για παράδειγμα τη ροή μιας κατάβασης στην κόλαση, μιας αναμονής στο καθαρτήριο και μιας ανάτασης στον παράδεισο. Σε σχέση πάντα με την πορεία ενός ανθρώπου. Και μετά, κατά τους μήνες που προηγήθηκαν των προβών, δουλέψαμε με το κείμενο προς αυτές τις κατευθύνσεις με πολύτιμο οδηγό μας τον δραματουργό μας, Νίκο Α.Παναγιωτόπουλο, βαθύ γνώστη του έργου του Δάντη και όλων των «Δαντικών φωνών» όπως έλεγε κείμενα και συγγραφείς που έχουν επηρεαστεί από τον Δάντη, της συνεργατιδάς του Άρτεμης Χρυσοστομίδου και την υπόλοιπη ομάδα να ακολουθεί...

Φωτογραφία από την Geli Kalampaka

-Στην παράστασή σας ένα μεγάλο κομμάτι κατέχει η κίνηση και η μουσική. Πώς μπλέκονται με το κείμενο;

-Γίνονται όλα ένα, μουσική σωμάτων, οργάνων, λόγων, εικόνας και κίνησης...  γίνεται ένας κόσμος που κινείται γρήγορα και κυκλικά, αφηγείται με έναν παράδοξα μουσικό τρόπο που όσο περνάει ο χρόνος γίνεται όλο και πιο «κανονικός», ανάμεσα σε ένα κουαρτέτο εγχόρδων, τον πειραγμένο βόμβο των πατινιών στο πάτωμα, τις σκιές που περνούν και πάλι χάνονται, τις ομιλίες των πουλιών σε ένα ποιητικό κοιμητήριο, ένα εσωτερικό ταξίδι δηλαδή, που αν ο θεατής του αφεθεί και το ακολουθήσει, μπορεί να γίνει προσωπικό, εμπειρικό, όμορφο στο τέλος ελπίζω.

-Πώς θα περιγράφατε το ταξίδι του Δάντη στην Κόλαση, στο Καθαρτήριο και στον Παράδεισο. Τι αντιπροσωπεύει η κάθε στάση;

-Από μια κατάβαση στον κόσμο των σκιών, όλο και πιο βαθειά στα «σκοτάδια» του νου και της καρδιάς του, περνά σε έναν χώρο αναμονής, αποδοχής και ανοίγματος στον κόσμο και τους άλλους ανθρώπους, για να φτάσει –μετά τη συνάντηση με τη Βεατρίκη του- στο φως, μια εξιλέωση, ανάταση, ετοιμότητα για μια αρμονική συμβίωση με τον κόσμο θα έλεγα. Πρόκειται σαφώς για μια υπαρξιακή πορεία.

Φωτογραφία από Despoina Spurou

-Πώς λειτουργεί η αγάπη του για την Βεατρίκη στην πορεία του προς το φως και τον Παράδεισο;

-Καθοριστικά και απόλυτα. Είναι σαν το βαθύ εσωτερικό κίνητρο, ή ένα αόρατο χέρι στην πλάτη που σε σπρώχνει και λέει: «άντε, προχώρα...»

-Τι έχει να πει στον σημερινό άνθρωπο αυτό το «πνευματικό road trip» όπως το περιγράφετε;

-Τι έχει να πει στο σημερινό άνθρωπο κάθε ολόκληρη εμπειρία; Κάθε διαδικασία εσωτερικής λύτρωσης από τους δαίμονες του; Κάθε ωραία συνάντηση;

-Ποιο το επόμενο βήμα για τους VASISTAS;  

-Ξεκινάμε πρόβες για την καινούρια μας παράσταση «Ο αληθινός» που θα ανέβει τον Δεκέμβριο στο Θέατρο Πόρτα. Και ετοιμάζουμε τα ταξίδια της Θείας Κωμωδίας σε Mulhouse και Μασσαλία τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο.

Συντελεστές

Ερμηνεύουν: Ευθύμης Θέου, Ευδοξία Ανδρουλιδάκη, Αντώνης Αντωνόπουλος, Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη, Φιντέλ Ταλαμπούκας, Ματίνα Περγιουδάκη, Γιάννης Κλίνης.

Κουαρτέτο εγχόρδων: Αλέξης Καραϊσκάκης Νάστος (τσέλο), Φαίδων Μηλιάδης (πρώτο βιολί), Αγγελική Κασδά (δεύτερο βιολί), Ηλίας Λιβιεράτος (βιόλα).

Η ομάδα VASISTAS

Η διακεκριμένη ομάδα VASISTAS («φεγγίτης», στα γαλλικά) ιδρύθηκε το 2005, Δραστηριοποιείται μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας, με κέντρα τους την Αθήνα και τη Μασσαλία. Επιδιώκει τη συνεχή έρευνα και τον πειραματισμό ως προς τη σκηνική πράξη σε έναν άμεσο διάλογο με το παρόν. Προτείνοντας μια δραματουργία που δεν καθορίζεται από μια λογική κειμένου ή γραμμικής ιστορίας και χρησιμοποιώντας ελάχιστα τεχνικά ή σκηνικά μέσα, η ομάδα ενορχηστρώνει «κινούμενες εικόνες» και δημιουργεί τον ρυθμό της εκάστοτε ιστορίας σαν μια μουσική χορογραφία σε παρόντα χρόνο. Σήμερα βασικός πυρήνας της ομάδας είναι οι: Αργυρώ Χιώτη (σκηνοθέτης και ιδρυτικό μέλος), Ariane Labed (ηθοποιός, ιδρυτικό μέλος), Naima Carbajal (ηθοποιός, ιδρυτικό μέλος), Ευθύμης Θέου, Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη, Ελένη Βεργέτη, Αντώνης Αντωνόπουλος και Ευδοξία Ανδρουλιδάκη.

Η παράσταση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση από τις 22 Απριλίου έως τις 7 Μαΐου 2017.

Στην Θεσσαλονίκη έρχεται στο πλαίσιο των 52ων Δημητρίων. Είσοδος: 15, 12 και 8 ευρώ.