Του Γιώργου Παπαδημητρίου
ς σας. ﷽﷽﷽οσοχ που αξtenable thees true once you reach what Melville called thw 'settings and becomes gradually less tenable theήδη
Αξιολόγηση: *** ½
Σκηνοθεσία: Λούκα Γκουαντανίνο
Παίζουν: Τιμοτέ Σαλαμέ, Άρμι Χάμερ, Μάικλ Στούλμπαργκ
Διάρκεια: 132’
Καλοκαίρι του 1983, σε μια βίλα χαμένη μέσα στην ολάνθιστη φύση της Λομβαρδίας. Καλώς ήρθατε στην εξοχική κατοικία της οικογένειας Πέρλμαν, ένα λίκνο διαυγούς γνώσης, καλαίσθητης ηρεμίας και υποβόσκοντος αισθησιασμού, θαρρείς καταδικασμένου να παραμένει σε θεωρητικό επίπεδο. Ένας ναός υπνωτιστικής θερινής ραστώνης, όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν ακριβώς επειδή τίποτα συγκεκριμένο δεν συμβαίνει, αφήνοντας όλες τις δυνατότητες ανοιχτές. Ένας Κήπος της Εδέμ, όπου τα μήλα δεν είναι ποτέ απαγορευμένα, αλλά και πάλι προκαλούν ένα μίνι δισταγμό. Ο Έλιο, ο 17χρονος γιος ενός ζευγαριού Εβραίων διανοοούμενων, μοιάζει μπολιασμένος με όλα τα θέλγητρα του τόπου και με κάθε αρετή που θα μπορούσε να κληροδοτηθεί από ένα ένα τόσο φιλότεχνο και προικισμένο οικογενειακό περιβάλλον. Είναι διαβασμένος σε βαθμό σχεδόν ασύμβατο με την ηλικία του, έχει αντλήσει ψήγματα από κάθε κουλτούρα της καταγωγής του (αμερικανικής-γαλλικής-ιταλικής), είναι ετοιμόλογος και γοητευτικός, είναι το απόλυτο επίκεντρο του ενδιαφέροντος σε αυτό τον καλοκαιρινό μικρόκοσμο, που μοιάζει πιο σημαντικός κι απέραντος από ολόκληρο τον πλανήτη.
Η ζωή του Έλιο περιμένει με λύσσα εκείνη την οριακή στιγμή. Ο ίδιος το αγνοεί, αλλά η ζωή (γενικά, αλλά και η δική του, ειδικά) το γνωρίζει. Ανυπομονεί να διαβεί την πρώτη οχύρωση. Να κρυφοκοιτάξει πίσω από την κουρτίνα του πόνου. Ο Έλιο είναι έτοιμος από καιρό, αλλά και πάλι θα πιαστεί απροετοίμαστος, όπως επιτάσσουν οι άγραφοι απαράβατοι νόμοι. Ποτέ δεν μπορείς να είσαι θωρακισμένος απέναντι στην έλευση του απρόσκλητου έρωτα. Ο οποίος είναι το απόλυτο μυστήριο, όπως μας υπενθυμίζει και το προτεινόμενο για Όσκαρ τραγούδι του Σάφιαν Στίβενς που κοσμεί το soundtrack της ταινίας. Κανείς δεν κατανοεί γιατί ξεσπά, πώς θεριεύει, γιατί ξεθωριάζει, με ποιον τρόπο ξεπερνιέται. Ο Έλιο είναι απροσδιόριστα στεναχωρημένος επειδή νιώθει άτρωτος, κι όπως γνωρίζουμε από ένα άλλο άσμα, κανείς δεν θέλει να ζήσει για πάντα. Ο Έλιο λαχταρά ασυνείδητα να νιώσει τρωτός, άρα και ολοκληρωτικά ζωντανός. Και έχει έρθει το πλήρωμα του χρόνου για να βουτήξει στη θνητότητα των πάντων, όταν θα γνωρίσει τον Όλιβερ. Οι καρδιές βαραίνουν, τα σώματα γερνάνε, οι πληγές κλείνουν, αλλά τα σημάδια τους δεν πρέπει ποτέ να καμουφλάρονται. Είναι, άλλωστε οι μόνες χειροπιαστές αποδείξεις που πιστοποιούν ότι όντως ζήσαμε.
Το Call me by your name βαδίζει στα χνάρια της πρότερης φιλμογραφίας του Λούκα Γκουαντανίνο και είναι στολισμένο με μία αδιανόητη καλλιέπεια, που κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να καταστεί φορτική, αντί για θελκτική. Ένα αψεγάδιαστο ειδυλλιακό περιβάλλον, ήρωες κατασκευασμένοι σε ένα εργασήριο υποδειγματικών χαρακτήρων, επίκληση σε ένα συναίσθημα πανέμορφης κι ακαταμάχητης νοσταλγίας, σαν μια αόρατη παγίδα που εγκλωβίζει λίγο αθέμιτα το βλέμμα και την καρδιά. Ευτυχώς, όμως, έστω και οριακά, η ταινία -όσο κι αν ακούγεται παράδοξο- βρίσκει τον τρόπο να υπερβεί τα εμπόδια που θέτει η ίδια στον εαυτό της. Εξοπλισμένο με κεντητούς διαλόγους, το συνετό σενάριο του Τζέιμς Άιβορι (που έχει ως πρώτη ύλη το ομότιτλο βιβλίο του Αντρέ Ασιμάν) και εγκάρδιες - δοτικές ερμηνείες στις στιγμές κορύφωσης, το Call Μe by Your Name καταβροχθίζει το αδήριτο συναίσθημα που κρύβεται πίσω από την ιστορία του, και όχι την ίδια του την ιστορία. Μέσα από μικρές μπουκιές βλεμμάτων και σπασμωδικών κινήσεων προσμονής και λαχταράς, που απηχούν όλα όσα πραγματεύεται: την εφηβική έξαψη, την επικίνδυνη περιέργεια απέναντι στο πρωτόγνωρο, την κάψα για τη σωματοποίηση του αισθήματος, τη σιωπηρή αποδοχή του προδιαγεγραμμένου τέλους, που επιφέρει εκείνη τη μαγευτική τραμπάλα ανάμεσα στη ματαίωση και την ολοκλήρωση. Με τον Άρμι Χάμερ (Όλιβερ) να κεφαλοποιεί ιδανικά το εντυπωσιακό του παρουσιαστικό και τον Τιμοτέ Σαλαμέ (Έλιο) να εκπέμπει εκείνο τον εύθραυστο ψυχισμό ανάμεσα στην εκνευριστική εφηβική αυθάδεια και την επώδυνη ενηλικίωση.
Όλα τα παραπάνω καθοδόν προς το (ουσιαστικό, παρά το ότι δεν συνιστά την καταληκτική σκηνή της ταινίας) φινάλε ενός καθηλωτικού μονόλογου, που όσο καλογραμμένος κι αν είναι (που όντως είναι), δεν θα μπορούσε ποτέ να σταθεί στα πόδια του χωρίς τη ζεστασιά που αποπνέει ο Μάικλ Στούλμπαργκ, καθώς ερμηνεύει τον πατέρα του Έλιο. Ο οποίος λειτουργεί πατρικά, με μια έννοια όχι βιολογική, αλλά σχεδόν φιλοσοφική, σχεδόν για όλους μας, τη στιγμή που ξεστομίζει τις ακριβείς και καίριες λέξεις μιας σοφίας που δεν ειπώνεται σχεδόν ποτέ ρητά στην αληθινή ζωή, παρά μόνο βιώνεται άρρητα και συνήθως κατόπιν εορτής. Για το ότι δεν πρέπει ποτέ να σκοτώνεις τη θλίψη που βίωσες, γιατί μαζί της θα σκοτώσεις και κάθε ανάμνηση χαράς. Για το ότι η φύση και ο χρόνος είναι τόσο αμείλικτα μεγέθη που δεν σου επιτρέπουν να συγχωρέσεις στον εαυτό σου οποιαδήποτε παράλειψη. Για το ότι η ζωή μας δίνεται άπαξ, που έλεγε μια ψυχή, αλλά δυστυχώς είναι συνεχόμενη κι αδιάκοπη, χωρίς εσοχές για να ξαποστάσεις. Κάπως έτσι, το Call Me by Your Name υψώνεται πέρα από τον αρχικό πειρασμό στον οποίο ενδίδει ολίγον αυτάρεσκα. Δεν αρκείται πλέον στην επίκληση μιας νοσταλγίας, που ο καθείς μπορεί να προσαρμόσει στα προσβάσιμα μέτρα του. Αλλά διατρέχει τη νοσταλγία μιας μήτρας στην οποία κανείς δεν θυμάται πότε βρέθηκε, αλλά όλοι είναι βέβαιοι πως δεν μπορεί παρά να υπήρξε κάπου και κάποτε.
