Της ΛΕΜΟΝΙΑΣ ΒΑΣΒΑΝΗ
Ζωγραφική και ποίηση μπλέκονται αρμονικά στην μεγάλη έκθεση «Σωτήρης Σόρογκας: κατά βάθος είναι ζήτημα φωτός», που εγκαινιάζεται την Πέμπτη 1 Μαρτίου 2018, στις 19.30, στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ.
Σε αυτήν φιλοξενούνται περί τα 90 έργα από όλες τις περιόδους της εικαστικής διαδρομής του καλλιτέχνη, μιας διαδρομής που υπερκαλύπτει τον μισό αιώνα, με αφετηρία τη δεκαετία του ‘50, όταν ήταν ακόμα φοιτητής στην ΑΣΚΤ, ενώ τα πιο πρόσφατα χρονολογούνται το 2016.
Δεσπόζουσα θέση έχει ένα έργο από τη συλλογή του Τελλογλείου -«Ο ωραιότερος πίνακας της νεοελληνικής ζωγραφικής» κατά την Αλίκη Τέλλογλου- το τρίπτυχο του Σόρογκα, Ο καθιστός άνδρας με το κόκκινο γαρύφαλλο (Νίκος Μπελογιάννης), έργο του 1971 (ακρυλικό και κάρβουνο 162Χ130 εκ. το καθένα).
Παράλληλα στην έκθεση στο Τελλόγλειο ξεδιπλώνονται τα αγαπημένα θέματα του καλλιτέχνη: πέτρες, αρχαία ελληνικά αγάλματα, τμήματα ερειπίων, παπαρούνες, κουρέλια, σκουριές, αλυσίδες, θαλασσινά ξύλα, βάρκες, πόρτες, άλογα και πορτρέτα.
Σημαντικές ενότητες αποτελούν οι μακέτες που φιλοτέχνησε για το Αττικό Μετρό-Σταθμό Λαρίσης, καθώς και τα πορτρέτα μεγάλων μορφών της λογοτεχνίας, όπως ο Γιώργος Σεφέρης, ο Κ.Π. Καβάφης, ο Γιώργος Βιζυηνός, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, αλλά και σύγχρονων ποιητών με τους οποίους συνδέθηκε με φιλικούς δεσμούς, όπως οι Μιχάλης Γκανάς και Αντώνης Φωστιέρης. Παράλληλα παρουσιάζονται αγιογραφίες του καλλιτέχνη και φωτογραφίες του.
Καταφύγιο στην τέχνη λόγω ύψους
Πώς ξεκίνησαν όλα; «Από μικρός ένιωθα ψυχολογική πίεση λόγω του μεγάλου ύψους μου», σχολίασε ο ίδιος ο Σωτήρης Σόρογκας, που το πρωί της Τετάρτης ήταν στο Τελλόγλειο για το «Making of» της έκθεσής του. Είναι λίγο παραπάνω από 1,90 μέτρα. «Αυτό μού δημιούργησε ψυχολογικά προβλήματα. Και στράφηκα στις τέχνες. Ίσως να υπάρχει μια μορφή πρόνοιας και αυτό που χάνεις, η φύση ή ο Θεός να στο δίνει αλλού, με άλλο τρόπο», συμπλήρωσε.
Όμως τόνισε πως αυτή η απομόνωση τον έκανε να κρίνει καλύτερα τους ανθρώπους και να μπορεί να τους «διαβάζει» πιο εύκολα.
Οι τέχνες υπήρξαν για καιρό η συντροφιά του. Και η σχέση του με τη λογοτεχνία, και ιδιαίτερα με την ποίηση, συνεχίζει να είναι δυνατή.
«Η ποίηση εξακολουθεί με τα μέσα που αναδείχθηκε να κάνει σπουδαία επιτεύγματα», σημείωσε ο βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών δημιουργός.
Η ποίηση εξάλλου είναι παρούσα και σε αρκετούς πίνακές του. Ο ίδιος θαύμαζε τον Σεφέρη. «Θυμάμαι ήθελα τόσο να τον γνωρίζω που μια μέρα του έγραψα ένα γράμμα και πήγα και το άφησα στην θυρίδα του γραμματοκιβώτιού του. Την επομένη μού τηλεφώνησε η σύζυγος του, Μάρω, και μου είπε πως όταν επέστρεφαν από την Κύπρο ο άνδρας της θα με συναντούσε. Όμως όταν γύρισαν, ο Σεφέρης μπήκε στον Ευαγγελισμό… Ωστόσο αφιέρωσα την έκθεση που έκανα το 1972 σε αυτόν», σχολίασε ο καλλιτέχνης.
Μίλησε για τα αναγνώσματά του, είπε πως του αρέσει η γραφή του Γιώργου Σκαμπαρδώνη και του Ισίδωρου Ζουργού, και πως έχει μια καρδιακή σχέση με την Κική Δημουλά. «Το διάβασμα σε κάνει καλύτερο άνθρωπο», σημείωσε.Μίλησε και για την πολιτική, λέγοντας πως υπήρξε ένας φανατικός κομμουνιστής. «Ήμουν δογματικός, όπως ήταν και ο πατέρας μου», είπε.
Πρόσθεσε πως πλέον υπάρχει έλλειψη σεβασμού από πολλούς ανθρώπους, λείπει η ευγένεια στις ανθρώπινες σχέσεις και η ιδιαιτερότητα στο συναίσθημα. «Σήμερα δεν υπάρχει το όνειρο. Όλοι κυνηγάνε τα λεφτά και το εμπόριο διέπει τα πάντα. Στα χρόνια μας, αν και υπήρχε λιτότητα στον τρόπο ζωής μας, δεν υπήρχε σπατάλη», σχολίασε.
Για την ζωγραφική σημείωσε πως σήμερα «έχει περιθωριοποιηθεί». «Η άσκηση ενός καλλιτέχνη στο σχήμα και στο χρώμα είναι λιγότερη. Τώρα επικρατεί το βίντεο art και οι κατασκευές. Αυτή είναι η τέχνη που κυριαρχεί, και στην οποία εισχωρεί και η αρχιτεκτονική. Νιώθω πως είναι μια γοητευτική γωνιά όπου εισρέουν οι πάντες για να αποκτήσουν μια πρόχειρη φήμη. Ο Marcel Duchamp όταν έβαζε μουστάκια στην Μόνα Λίζα υπήρχε ένας λόγος και η ενέργειά του αυτή ήταν μια επαναστατική πράξη. Όμως σήμερα, σχεδόν 100 χρόνια μετά, αυτό δεν μπορεί να επαναλαμβάνεται από το εμπορικό σύστημα που κυριαρχεί στον χώρο της τέχνης», εξήγησε χαρακτηριστικά.
Απαντώντας σε ερώτησή μας για τις επιρροές του από τους καθηγητές του στέκεται στον Γιάννη Μόραλη. «Ήταν εξαίρετος δάσκαλος που γνώριζε καλά τη ζωγραφική. Υπήρξε και μαθητής του Φώτη Κόντογλου και στο έργο του είχε βάσεις της βυζαντινής ζωγραφικής. Πιστεύω πως η διδασκαλία του Μόραλη ήταν χρυσάφι για εμένα, τόσο ως καλλιτέχνη, όσο και ως καθηγητή στη συνέχεια στο Πολυτεχνείο», σημείωσε ο κ. Σόρογκας.
Είπε πως στα πρώτα χρόνια της επαγγελματικής του πορείας έζησε με φτώχεια, «με τον κρόκο του αβγού ζωγραφίζαμε και το ασπράδι το τηγανίζαμε», σχολίασε. Ενώ αργότερα έκανε μαθήματα αγιογραφίας και έργα του πωλούνταν στο Μοναστηράκι.
Λίγο μετά ήρθε η πρόταση να διδάξει στο Πολυτεχνείο στην Αθήνα.
Για την σχολή όπου υπήρξε ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ τονίζει πως ήταν ένα μεγάλο κεφάλαιο στη ζωή του. «Όταν έφυγα λόγω συνταξιοδότησης σκεφτείτε πως ήθελα να συνεχίσω να διδάσκω αμισθί. Αφοσιώθηκα στα παιδιά και μου άρεσε να μιλάω μαζί τους. Είχα καλές σχέσεις με τους φοιτητές μου αν και συχνά τους έκανα αυστηρές υποδείξεις», ομολόγησε.
Στα εγκαίνια της έκθεσής του στο Τελλόγλειο θα βρίσκεται στο πλευρό του και η έφηβη κόρη του. «Με τον ερχομό της στη ζωή άλλαξε η ζωή μου. Απόκτησε νόημα. Πριν ήταν ένα κυνήγι προβολής. Από τη στιγμή όμως που έγινα πατέρας θέλω να αποκτήσω ένα πρόσωπο ουσιαστικό για την κόρη μου. Και βλέπω τον κόσμο με άλλη οπτική», είπε οκ. Σόρογκας.
Χρήσιμα
Η τελετή των εγκαινίων θα πλαισιωθεί από μουσικό χάπενινγκ – έκπληξη.
Η έκθεση θα πλαισιωθεί με μία ενδιαφέρουσα σειρά παράλληλων εκδηλώσεων, που στόχο έχουν να αναδείξουν τον διάλογο ζωγραφικής και ποίησης. Πρόκειται για έναν κύκλο συναντήσεων με ποιητές και διανοούμενους, οι οποίοι θα αναφερθούν στο έργο και την προσωπικότητα του Σωτήρη Σόρογκα και θα συνομιλήσουν με τον ίδιο τον καλλιτέχνη σε έναν ενδιαφέροντα επί σκηνής διάλογο. Πρόκειται για τους: Αντώνη Φωστιέρη (14 Μαρτίου), Χρήστο Γιανναρά (28 Μαρτίου) και Μιχάλη Γκανά (12 Απριλίου). Διάρκεια έκθεσης: έως 15 Απριλίου 2018.
Σημείωση: Οι φωτογραφίες είναι της συντάκτριας του κειμένου.
