Συνέντευξη στη ΛΕΜΟΝΙΑ ΒΑΣΒΑΝΗ
Με ένα νέο μυθιστόρημα επέστρεψε στον χώρο των γραμμάτων ο Γιάννης Γρηγοράκης. Τίτλος του; «Αληθινοί και ονειροπόλοι» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Ο συγγραφέας αυτή τη φορά ασχολείται με την περίοδο του μεσοπολέμου και την περίοδο της Κατοχής, ενώ η ιστορία του, που αναφέρεται σε μια οικογένεια που ασχολείται με τα αμπέλια και το κρασί, φτάνει μέχρι και τις μέρες μας, και την κρίση που βιώνουμε.
Ο ίδιος σχολιάζοντας της κρίση ανέφερε πως δεν είναι αισιόδοξος για το μέλλον «διότι θα έχει μεγάλο χρονικό βάθος, και υπάρχουν πολλά άλλα μεγάλα προβλήματα που συντρέχουν». Ωστόσο τόνισε πως «δεν υπάρχει καλύτερο στήριγμα από το όνειρο αν θέλεις να παραμείνεις αληθινός σε μια χώρα όπου το βλέμμα σου αντικρίζει μόνο εικόνες ερήμωσης».
«Το όνειρο είναι ένα αντίδοτο στις ανθρώπινες συμφορές, αυτό είναι ένα από τα πολλά που θέλω πω», μάς είπε ο συγγραφέας στη συνέντευξη που μας παραχώρησε.
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το μυθιστόρημά σας;
- Σε αντίθεση με όλα τα προηγούμενα βιβλία μου τα οποία ήταν σχεδόν ολοκληρωμένα μέσα στο μυαλό μου, όταν ξεκινούσα την συγγραφή τους, το “Αληθινοί και ονειροπόλοι” προέκυψε μετά από πολλές διεργασίες. Αρχικά έγραψα μια νουβέλα η ιστορία της οποίας διαδραματιζόταν στην Αθήνα του μεσοπολέμου. Μου άρεσε το αποτέλεσμα, αργότερα, σε δεύτερο χρόνο, αναρωτήθηκα αν αυτή την ιστορία μπορούσα να την εξελίξω, και σε ποιο βαθμό. Έγραψα μια δεύτερη ιστορία, με τα ίδια πρόσωπα, που διαδραματιζόταν στην Αρκαδία το φθινόπωρο του 1943, περίοδο Κατοχής, και ενώ οι Ιταλοί είχαν συνθηκολογήσει, και οι εξελίξεις προοιωνίζονταν δραματικές. Μου άρεσε και αυτή, η οποία σημειωτέον βασίζεται σε πραγματικά περιστατικά, οπότε προέκυψε σχεδόν νομοτελειακά η ιδέα να εξελίξω όλο αυτό σε ένα είδος σάγκας. Μια οικογενειακή ιστορία που να εκτείνεται σε βάθος αιώνα. Τέσσερις γενεές. Το μυθιστόρημα μού αποκαλύφτηκε στο σύνολό του, όταν επινόησα ως κύρια ενασχόληση της οικογένειας το αμπέλι και το κρασί, και τον σκοπό ζωής που θα τους ένωνε: Ένα δικό τους οινοποιείο στην Μαντίνεια. Το αμπέλι και το κρασί αποδείχθηκαν καλή επιλογή με την έννοια ότι μου δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσω για πολλά πράγματα.
-Ο τίτλος είναι ένα λογοπαίγνιο με το επίθετο των ηρώων του βιβλίου; Τι θέλατε να πείτε μέσα από αυτό το βιβλίο; Πόσο αληθινοί ήταν οι Αληθινοί και πόσο ονειροπόλοι; Και ποιοι είναι τελικά οι κερδισμένοι στη ζωή; Οι αληθινοί ή οι ονειροπόλοι;
-Ναι, μπορεί κανείς να πει ότι ο τίτλος είναι ένα λογοπαίγνιο αφού αυτό είναι το οικογενειακό τους όνομα "Οικογένεια Αληθινών", και συγχρόνως είναι ονειροπόλοι σε μια χώρα όπου οι άνθρωποι έχουν μείνει χωρίς ορίζοντα, αν αναλογιστούμε τους δύο καταστροφικούς πολέμους, αλλά και την Μικρασιατική Καταστροφή, και τον Εμφύλιο. Στα μέσα του αιώνα η Ελλάδα ήταν κατεστραμμένη και πολιτικά διχασμένη. Κάθε άλλο, λοιπόν, παρά τυχαίες είναι οι απόπειρες υπέρβασης του πραγματικού, που επιχειρούν οι Αληθινοί, ο Άγγελος, ο Διόνυσος, ο Ίκαρος, αγγίζοντας άλλοτε το παράλογο, άλλοτε το μεταφυσικό. Προσπαθούν να παραμείνουν αληθινοί ακουμπώντας σε όμορφες ποιητικές εικόνες που τους προσφέρει το φυσικό περιβάλλον, η μουσική της φύσης, η ιστορία και οι μύθοι του παρελθόντος, αλλά και το όνειρο ενός οινοποιείου, που παρ' όλες τις αντιξοότητες δεν έχει πεθάνει. Δεν μπορώ να φανταστώ άλλο καλύτερο στήριγμα, από το όνειρο αν θέλεις να παραμείνεις αληθινός σε μια χώρα όπου το βλέμμα σου αντικρίζει μόνο εικόνες ερήμωσης. Το όνειρο είναι ένα αντίδοτο στις ανθρώπινες συμφορές, αυτό είναι ένα από τα πολλά που θέλω πω. Τώρα το ποιοι βγαίνουν κερδισμένοι στη ζωή, οι αληθινοί ή οι ονειροπόλοι αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αστάθμητους παράγοντες.
-Οι πολιτικές αναφορές είναι συχνές και σε αυτό σας το μυθιστόρημα. Πώς επιλέγετε τις περιόδους στις οποίες αναφέρεστε;
-Το βιβλίο είναι κατά το ήμισυ ιστορικό μυθιστόρημα, κατά το άλλο ήμισυ ένας στοχασμός πάνω στο κρασί, την ταυτότητα, την τιμή, την μνήμη, το όνειρο. Και βέβαια, είναι κι ένας στοχασμός πάνω στο θάνατο που στο τέλος πάντα θριαμβεύει. Στο βαθμό που είναι ιστορικό, είναι και πολιτικό. Δεν γίνεται να ανασυνθέτεις μια εποχή χωρίς πολιτικές αναφορές. Θα ήταν ένα εντελώς αίολο κείμενο. Όσον αφορά το πώς επιλέγω τις περιόδους, προφανώς τις αξιολογώ. Για παράδειγμα, η ενότητα που αναφέρεται στον μεσοπόλεμο έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Η Ελλάδα πτωχεύει το 1932, με πρωθυπουργό τον Βενιζέλο, συγχρόνως καταρρέει ο κόσμος ολόκληρος, η Ευρώπη, η Αμερική, η εικόνα του κόσμου άλλαξε δραματικά μετά το κραχ του 1929. Αλλά και η κατοχική περίοδος που επέλεξα με την δράση των αντιστασιακών ομάδων να κλιμακώνεται, τα τάγματα ασφαλείας να αναβαθμίζονται στρατιωτικά μετά την συνθηκολόγηση των Ιταλών, και τους Γερμανούς να οργανώνουν την επιχείρηση "Καλάβρυτα", έχει αναμφίβολα το ενδιαφέρον της, ιστορικό και πολιτικό.
-Επίσης σημαντική θέση έχει και η κρίση, στην κατάληξη της ιστορίας που αφηγείστε. Πώς κρίνετε εσείς την κρίση που βιώνουμε; Τι προβλέπετε για το μέλλον; Είστε αισιόδοξος;
-Εφόσον η ιστορία που αφηγούμαι φτάνει μέχρι τις μέρες μας, η αναφορά στην κρίση είναι εκ των ων ουκ άνευ. Αισιόδοξος δεν είμαι, διότι θα έχει μεγάλο χρονικό βάθος, και υπάρχουν πολλά άλλα μεγάλα προβλήματα που συντρέχουν, όπως το προσφυγικό, ο αστάθμητος παράγοντας Ερντογάν, η κατάσταση στη Συρία, η οικονομική κρίση σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, και λοιπά. Ειδικά το προσφυγικό μπορεί να πάρει απρόβλεπτες διαστάσεις, αν κλείσει τα σύνορά της η Κεντρική Ευρώπη. Σε πολλές χώρες οι εθνικιστές έχουν υψηλά ποσοστά αποδοχής και αυτή είναι μια πολύ δυσάρεστη εξέλιξη για την Ελλάδα.
-Ο χώρος της οινοπαραγωγής είναι σε άνθιση τα τελευταία χρόνια. Παρόλα αυτά είναι ένας κλάδος που απαιτεί πολλές γνώσεις. Πώς συλλέξατε και πώς επεξεργαστήκατε το υλικό σας κατά την προετοιμασία συγγραφής του βιβλίου;
-Υπάρχει μεγάλη βιβλιογραφία σχετικά με το αμπέλι και το κρασί, απλώς η έρευνα ήθελε τον χρόνο της. Σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση του υλικού, και την επεξεργασία του αυτή έγινε με γνώμονα την φιλοσοφία του Διόνυσου Αληθινού, ο οποίος, αν και σπούδασε οινολογία στη Γαλλία, εν μέρει μόνο ασπάζεται τα συμπεράσματα της επιστήμης του, εν μέρει παραμένει ονειροπόλος. Πιστεύει στην ψυχή των πραγμάτων, ότι ο αμπελώνας είναι μια κοινωνία φυτών που έχει δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στο σεβασμό, ότι μια κακή σοδειά μπορεί να οφείλεται σε τραυματικές εμπειρίες που είχαν φυτά, π.χ λόγω κακομεταχείρισης, και λοιπά. Εδώ έχουμε μια σύγκλιση της επιστημονικής γνώσης και της σοφίας του πρωτόγονου ανθρώπου. Οι επιστήμες δεν δίνουν όλες τις απαντήσεις, η αλήθεια της φύσης ίσως βρίσκεται στον πυρήνα της, πιστεύει ο Διόνυσος, αλλά και δεν ελπίζει ότι θα προσεγγίσουμε ποτέ τον πυρήνα της.
-Τι διαβάζετε αυτό το διάστημα;
- Διαβάζω το “Σπίτι του ύπνου”, του Τζόναθαν Κόου, και το “Νέμεσις”, του Φίλιπ Ροθ.
