Άρθρο του Δημήτρη Ζερβουδάκη*
Οι «μουσικοί του δρόμου» αποτελούν μια ιδιαίτερη μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης και συνιστούν αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής κουλτούρας όλων των πόλεων.
Συναντώνται παντού, σε κάθε χώρα και σε κάθε εποχή. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, από την πιο ανεπτυγμένη και πλούσια χώρα μέχρι και τη φτωχότερη, η παρουσία τους είναι αδιάλειπτη. Σε πάρκα, πλατείες, πεζοδρόμια, υπόγειες διαβάσεις του μετρό και σε κάθε γωνιά της πόλης, οι μουσικοί του δρόμου βρίσκονται εκεί για να δώσουν λίγη ζωή με τη μουσική και το τραγούδι τους.
Πρόσφατα πάλι λόγω της «συνήθους» αυτής δράσης τους, στην πόλη της Θεσσαλονίκης, βρέθηκαν να διώκονται ή και να προσάγονται με την κατηγορία της επαιτείας, όπως αυτή ορίζεται στον Ποινικό Κώδικα (άρθρο 407). Τόσο όμως η ετυμολογική προσέγγιση του ίδιου του όρου επαιτεία, όσο και ειδικότερα ο χαρακτηρισμός της δράσης των «μουσικών του δρόμου» ως αξιόποινης δημιουργούν απορίες σε όσους έχουν επίγνωση της πολιτιστικής τους συμβολής.
Οι «μουσικοί του δρόμου», γενικά, με βάση την ορατή σε όλους κοινωνικά εικόνα τους, δεν επαιτούν. Δε δρουν ούτε από φυγοπονία ούτε από φιλοχρηματία ούτε επιδιώκουν κατά συνήθεια να παρασιτούν σε βάρος των άλλων ούτε εκδηλώνουν ροπή προς την εγκληματική επαιτεία.
Αντιθέτως, εξωτερικεύουν και εκδηλώνουν ανοιχτά την καλλιτεχνική τους έκφραση. “Παίζουν” και τραγουδούν για να προσφέρουν ευχαρίστηση στον περαστικό διαβάτη εξανθρωπίζοντας το βάρβαρο αστικό τοπίο των πόλεών μας. Πολλές φορές αυτός που στο άκουσμα της μουσικής μπορεί να νιώθει κάποια απόλαυση, τους προσφέρει ένα αντάλλαγμα, συνήθως πολύ μικρό και συμβολικής φύσης. Ενυπάρχει, δηλαδή, ένα είδος αμοιβαιότητας ανάμεσα στην προσφερόμενη παροχή στο “περαστικό” κοινό και το αντάλλαγμα που κάποιος ενδέχεται αυθόρμητα να δώσει.
Η πλειονότητα των μουσικών αυτών σέβεται και συμμορφώνεται με τους κανόνες κοινής ησυχίας, την ένταση του ήχου (ώστε να μην προκαλείται ηχητική ρύπανση),την καθαριότητα, την μη παρεμπόδιση άλλων δραστηριοτήτων (λ.χ. λειτουργία καταστημάτων).
Η θέση του Συλλόγου Μουσικών Βορείου Ελλάδος, σε υπόμνημά μας προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης αναφέρουμε μεταξύ άλλων τα εξής: « “Οι μουσικοί του δρόμου”» είναι κατά κύριο λόγο «οι νεαροί μαθητές των μουσικών σχολείων. Οι φοιτητές του μουσικού τμήματος του πανεπιστημίου και οι σπουδαστές των ωδείων, που θέλουν να θέσουν την τέχνη τους στη δοκιμασία της ανοικτής ακρόασης στον δρόμο, μετρώντας με κάποιο τρόπο την αποδοχή της μουσικής τους από το κοινό, με κριτήριο το πιθανό φιλοδώρημα από τους περαστικούς. Είναι, παραπέρα, παλιοί και νέοι επαγγελματίες μουσικοί που τα τελευταία χρόνια χάσανε πλέον τις δουλειές τους και προτίμησαν να εξωτερικεύουν την τέχνη τους στον δρόμο με αξιοπρέπεια, παρά να βυθιστούν άπραγοι στη θλίψη της ανεργίας, στο περιθώριο της κοινωνίας και τον αποκλεισμό». Οι μουσικοί του δρόμου αλλά και όσοι τους ενισχύουν οικονομικά δεν θίγουν οποιοδήποτε κοινωνικό αγαθό.
Ο χαρακτηρισμός της δράσης τους ως αξιόποινης, βρίσκεται σε ευθεία αντίθεση με τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή του αυτοπροσδιορισμού, του δικαιώματος δηλαδή του πολίτη να πράττει οτιδήποτε, δεν βλάπτει ή δεν θέτει σε κίνδυνο τρίτους.
Το έργο των μουσικών του δρόμου συνιστά έκφανση της ελευθερίας της τέχνης, η οποία και πρέπει να προάγεται. Ειδικά σε μια πόλη σαν τη Θεσσαλονίκη που ο ιστορικά τεκμηριωμένος πολυπολιτισμικός χαρακτήρας της την οδήγησε μέσα από τους αιώνες στο σήμερα. Η ελευθερία στην έκφραση αποτελεί θεμέλιο λίθο σε μια πόλη, λίκνο της ανεκτικότητας και της αλληλεγγύης στον κατατρεγμένο. Όλες οι αντίθετες ενέργειες απομακρύνουν την Θεσσαλονίκη από την Ιστορία της και δεν σέβονται την διαδρομή της. Η Θεσσαλονίκη μητρόπολη των Βαλκανίων, πόλη των συνόρων στέκεται δίπλα στα παιδιά της και ζητά να σταματήσουν οι διώξεις σε βάρος τους.
*Ο Δημήτρης Ζερβουδάκης είναι τραγουδοποιός
Να σημειωθεί πως σήμερα στις 12 το μεσημέρι θα πραγματοποιηθεί σιωπηλή διαμαρτυρία για την προσαγωγή μουσικού δρόμου στον πεζόδρομο της οδού Αριστοτέλους από τον Σύλλογο Μουσικών Βόρειας Ελλάδας.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ «ΤΥΠΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ»
