Συνέντευξη στη ΛΕΜΟΝΙΑ ΒΑΣΒΑΝΗ
Ένας άνεργος, φτωχός άνδρας αποφασίζει να γίνει αυτόχειρας. Σύντομα θα έρθουν να τον προσεγγίσουν όσοι θέλουν να επωφεληθούν από το χαμό του. Άνθρωποι της διανόησης και έμποροι. Ξαφνικά θα έχει αμφιβολία για την απόφασή του και θα προτιμήσει να ζήσει, έστω και ταπεινά. Τα παραπάνω θα εκτυλιχθούν επί σκηνής του Βασιλικού Θεάτρου από την Παρασκευή 6 Νοεμβρίου όπου θα ανεβεί το έργο του Νικολάι Έρντμαν «Η Κωμωδία του Αυτόχειρα», από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα. Ένα κείμενο που η παρουσίασή του κόστισε στο συγγραφέα την εξορία του στη Σιβηρία. Και ταυτόχρονα ένα έργο τόσο επίκαιρο στην εποχή μας. Σχεδόν 90 χρόνια μετά. «Η ιστορία κύκλους κάνει», σχολίασε ο ηθοποιός Ταξιάρχης Χάνος που μίλησε μαζί μας σε μια δια ζώσης συνέντευξη που μας παραχώρησε. Και πρόσθεσε πως είναι τραγικό αν σκεφτούμε ότι μια κοινωνία έχει βάλει μπροστά την στατιστική και δεν κοιτάει τον άνθρωπο.
-Πείτε μας δυο λόγια για την «Κωμωδία του Αυτόχειρα».
-Είναι μια εκπληκτική δουλειά του Νικολάι Έρντμαν που γράφτηκε το 1928 μέσα σε δύσκολες κοινωνικές συνθήκες. Ειδικά στη Ρωσία εκείνη την εποχή είχε γίνει η Οκτωβριανή Επανάσταση αλλά η εξουσία παρέμενε εξουσία. Ο συγγραφέας προσπαθεί να πει ότι δεν γίνεται να υπάρχει ανεργία, δεν γίνεται να είναι φτωχοί οι άνθρωποι. Προσπαθώντας να κάνει μια κριτική στην εξουσία και ειδικά στο θέμα της ανεργίας φτιάχνει ένα ιδεολόγημα για την ιδέα της αυτοχειρίας. Και με αυτήν δημιουργεί κωμικές καταστάσεις.
Μόλις ο περίγυρος του ήρωα που υποδύομαι μαθαίνει πως αυτός θέλει θα αυτοκτονήσει τρέχει να επωφεληθεί από τον μελλοντικό θάνατό του. Αρχικά πηγαίνει η διανόηση και του λέει «αφού θα αυτοκτονήσεις δεν αυτοκτονείς για εμάς και να γράψεις ένα γράμμα που να στρέφεσαι κατά της εξουσίας λέγοντας πως έχει πετάξει τη διανόηση στα σκουπίδια;». Μετά έρχονται οι έμποροι και του λένε «αφού θα πεθάνεις δεν υπερασπίζεσαι τους εμπόρους;». Με λίγα λόγια όλοι τον κάνουν ένα εξιλαστήριο θύμα. Τον χρησιμοποιούν για να περάσουν τα δικά τους ζητήματα. Φορτώνουν σε αυτόν τις έννοιες τους. Και σε αυτό το παιχνίδι δημιουργείται μια κωμωδία καταστάσεων.
-Αυτός πώς αντιδρά;
-Είναι ένας μέσος άνθρωπος και από τη στιγμή που απευθύνονται σε αυτόν διανοούμενοι, έμποροι, ηρωοποιείται μέσα του. Νιώθει πως είναι κάτι, πώς θα κάνει κάτι σημαντικό. Φουσκώνουν τα μυαλά του. Αλλά όσο περνά η ώρα και συνειδητοποιεί πως η ζωή είναι μια και δεν έχει γυρισμό, διστάζει. Μεθάει, βρίσκεται σε δίλημμα και εν τέλει δεν το κάνει υποστηρίζοντας πως προτιμάει να ζήσει έστω και ψιθυριστά. Πως η ζωή είναι πιο δυνατή. Βέβαια είναι ένας αντιήρωας. Είναι μικρός, και οι άλλοι που τον περιβάλλουν γύρω του είναι ακόμη πιο μικροί γιατί δεν αναλαμβάνουν και αυτοί την ευθύνη τους. Μην ξεχνάμε όμως ότι πρόκειται για μια κωμωδία.
-Γιατί ήταν ένα έργο που είχε αυτό τον αντίκτυπο στον συγγραφέα;
-Γιατί στρέφονταν κατά της εξουσίας. Τότε υπήρχε λογοκρισία. Δεν υπήρχε ελευθερία. Η εξουσία είχε λόγο για ό,τι γινόταν. Αν έλεγες κάτι απέναντί της τονίζοντας ότι υπάρχουν άνεργοι και ότι για να εργαστούν χρειάζονται τα μέσα, δεν θα το αποδέχονταν.
-Η ανεργία είναι μια πραγματικότητα που ζούμε και σήμερα... Πώς «κουμπώνει» η αναφορά της στο έργο με αυτά που βιώνουμε στην εποχή μας;
-Η ιστορία κάνει κύκλους. Δεν ξέρουμε κάποια πράγματα για τα κοινωνικά συστήματα. Τι σημαίνει “κοινωνικό κράτος”; Μας πλάσαραν τα χρηματιστήρια, μετά ήρθαν οι αγορές για να αλλάξουν το τοπίο. Γίνονται διάφορα αλλά μετά μας λένε πχ πως η στατιστική αναφέρει ότι πρέπει να υπάρχουν 25% άνεργοι. Αυτό αν το καταλάβουμε είναι παράλογο. Είναι δυνατόν να λένε πως αυτό είναι ένα στατιστικό στοιχείο; Η στατιστική ξεπερνά τους ανθρώπους; Είναι τραγικό αν σκεφτούμε ότι μια κοινωνία έχει βάλει μπροστά την στατιστική και δεν κοιτάει τον άνθρωπο. Θα πρέπει να δούμε τι είναι η κοινωνία. «Μια φάμπρικα που παράγει μόνο συνθήματα», όπως λέει και το έργο ή πρέπει οι άνθρωποι να αναλάβουμε μια ευθύνη για τον άνθρωπο;
Έστω και αυτοκτονεί κάποιος. Και μετά; Δεν λύνονται έτσι τα προβλήματα. Θέτοντας το ερώτημα σε σχέση με την ανεργία, την αυτοχειρία, την στατιστική, την εξουσία, το έργο μας βάζει αντιμέτωπους με το πρόβλημα που υπάρχει σήμερα.
-Πέρα από την επαγρύπνηση που κάνει το έργο, πώς θα φύγει ο θεατής; Τι επίγευση θα έχει;
-Θέλουμε να φύγει ευχαριστημένος. Να έχει διασκεδάσει με την αρχαιοελληνική έννοια: να διαλυθεί για να ενωθεί. Θα γελάσει με αυτά που παθαίνει ο ήρωας. Και βλέποντάς το θα αυτοσαρκαστεί, θα δει σε σημεία τον εαυτό του κάπου, και σίγουρα θα κουβαλήσει κάτι μαζί του, ενδεχομένως και μια αφορμή για συζήτηση.
Παραστάσεις από 6/11: Τετάρτη 18:00, Πέμπτη-Παρασκευή: 21:00, Σάββατο: 18.00 & 21.00, Κυριακή 19:00. Με Ρωσικούς υπέρτιτλους κάθε Παρασκευή και Σάββατο. Είσοδος: πλατεία 13€, εξώστης 10€, Εκπτωτικό (Φοιτητές, Άτομα άνω των 65) 8€. Λαϊκές Παραστάσεις Τετάρτης -Πέμπτης: Γενική είσοδος 5€. Προπώληση: Ταμεία ΚΘΒΕ, 2315 200 200, Καταστήματα Γερμανός, www.tickhethour.com, Tράπεζα Πειραιώς (από τα μηχανήματα APS). Τηλ. κρατήσεων: 2315 200200.
