Συνέντευξη στη ΛΕΜΟΝΙΑ ΒΑΣΒΑΝΗ
« Ο Τίμαιος στον Πλανήτη του Καθαρτηρίου» είναι το θέμα της ομιλίας που θα δώσει την Κυριακή 28 Φλεβάρη ώρα 20.00 στην Θεσσαλονίκη στο ξενοδοχείο Mediterranean Palace (Αίθουσα ΔΙΑΣ) ο πρόεδρος του Ιδρύματος Γκουρτζίεφ Δημήτρης Περετζής. Κατά τη διάρκεια της βραδιάς θα παρουσιαστεί το βιβλίο του «Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ». Με αφορμή τα παραπάνω μιλήσαμε με τον κ. Περετζή, τόσο για τη φιλοσοφία, όσο και για τις θεωρίες των Ελλήνων φιλοσόφων από τον αρχαίο κόσμο μέχρι την πιο σύγχρονη εποχή, καθώς και για τη σημασία της Διαλογιστικής Πρακτικής. Παράλληλα ο ίδιος μίλησε και για τους στόχους του Ιδρύματος Γκουρτζίεφ.
-Ποια είναι η Αληθινή Φιλοσοφία;
-Αναζητώντας τις ρίζες τις Ελληνικής Φιλοσοφίας, ανακαλύπτουμε τη στενή σχέση που είχε με τα μυστήρια του αρχαίου μας κόσμου. Η Φιλοσοφία προέκυψε σαν προσπάθεια εξορθολογισμού των αληθινών, εκστατικών εμπειριών που ζούσαν οι μύστες σε μυστήρια όπως αυτά των Καβείρων της Σαμοθράκης, στα Ελευσίνια, και στις τελετές του Πάνα σε σπήλαια σε όλο τον Ελλαδικό χώρο. Είτε χρησιμοποιούσαν ψυχοτροπικές ουσίες είτε ψυχολογικές μεθόδους υποβολής, ή και τα δύο, στόχος των μυστηρίων εκείνων, όπως και των παραδοσιακών Φιλοσόφων, ήταν η απελευθέρωση του ανθρώπου από τα ψέματα που επικρατούν στην κοινωνία. Αυτή ήταν και η «Σωτηρία της Ψυχής» που επαγγέλλονταν Φιλόσοφοι όπως ο Πυθαγόρας και ο Πλωτίνος, που χρησιμοποιούσαν συγκεκριμένες Διαλογιστικές πρακτικές, ειδικές ασκήσεις προσοχής κλπ. Την έκφραση «Αληθινή Φιλοσοφία», που αντιδιαστέλλει τη Σωτηριολογική φύση της Φιλοσοφίας από την «άλλη», την «Ακαδημαϊκή», ας την πούμε έτσι, την χρησιμοποιεί ο Πλάτωνας, βάζοντας τον Σωκράτη να λέει στην Πολιτεία, «Η περιαγωγή της ψυχής από μια σκοτεινή μέρα στην αληθινή (…) είναι αυτό ακριβώς που θα πούμε πως είναι η Αληθινή Φιλοσοφία», και γράφοντας στον Φαίδωνα «Όσοι αφιέρωσαν τη ζωή τους στην Αληθινή Φιλοσοφία, αυτοί είναι που (…) θα ταυτιστούν με τον Θεό σε μια εμπειρία μυστικιστικής φώτισης». Αλλά με τον ίδιο τρόπο εκφράζεται και ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός γράφοντας, στους «Θεολογικούς Λόγους», «Αυτός που έχει αποδράσει από την ύλη μέσα από τον Διαλογισμό (…) είναι μακάριος, διότι ανέρχεται στο ύψος της Αληθινής Φιλοσοφίας…».
-Τι το κοινό έχουν οι θεωρίες Ελλήνων Φιλοσόφων από τον αρχαίο κόσμο μέχρι την πιο σύγχρονη εποχή, και πού διαφέρουν στο θέμα της Σωτηρίας της Ψυχής;
-Ανάμεσα στους Έλληνες Φιλόσοφους που μπορούμε να αποκαλέσουμε «Σωτηριολόγους», περιλαμβάνονται ο Πυθαγόρας, ο Πλάτωνας, ο Πλωτίνος, ο Πρόκλος, όλοι οι λεγόμενοι «Νεοπλατωνικοί», και βέβαια οι Επικούρειοι και οι Στωικοί. Μετά τις διώξεις που δέχτηκαν τους πρώτους αιώνες του Βυζαντίου, που κορυφώθηκαν τον έκτο αιώνα με το βίαιο κλείσιμο των Φιλοσοφικών Σχολών από τον Ιουνστινιανό, πολλοί από αυτούς κατέφυγαν στην Ανατολή, όπως ο Δαμάσκιος, ο Σιμπλίκιος. Παίρνοντας άδεια από τον βασιλιά Χοσρόη της Περσίας να διδάξουν ελεύθερα, εγκαταστάθηκαν σε πόλεις κατά μήκος του δρόμου του Μεταξιού. Ίχνη τους εντοπίζουμε να παραμένουν ζωντανά μέχρι και πολύ αργότερα, μετά την έλευση του Ισλάμ και την είσοδο των Τούρκων στη Μικρά Ασία. Πρέπει να θεωρείται ότι ακόμα και ο Πλήθωνας Γεμιστός του Μυστρά που έζησε τα χρόνια της Άλωσης της Πόλης, αποτέλεσε μέρος της ίδιας εκείνης ζωντανής Σωτηριολογικής παράδοσης. Και έχουμε ενδείξεις ότι η συνέχεια της παράδοσης αυτής παρέμεινε αδιατάρακτη, τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, συναρτημένη σε διάφορα Σούφικα τάγματα. Όλοι οι Φιλόσοφοι αυτοί αναφέρονταν στη δυνατότητα του ανθρώπου να γνωρίσει τον Εαυτό του σε βάθος που συνήθως δεν υποπτευόμαστε ότι είναι δυνατόν, και όλοι αναφέρθηκαν στις μυστικιστικές πρακτικές, όπως το «ζικρ», που δίνουν τη δυνατότητα της «Σωτηρίας της Ψυχής». Συχνά βλέπουμε βέβαια να υπάρχουν μεταξύ τους διαφορές στον τρόπο που περιγράφουν την «Ψυχή». Οφείλουμε όμως να καταλάβουμε ότι για τους Φιλοσόφους το θέμα της Ψυχής δεν ήταν μέρος κάποιου δόγματος. Οι εξηγήσεις που έδιναν αναφέρονταν στον ορθολογικό τρόπο που έβλεπαν να συνδέεται η έννοια της Ψυχής, του Θανάτου, και της Σωτηρίας, με τη Γνώση από τον Φυσικό Κόσμο που είχε η ιστορική εποχή τους. Και αυτή η Γνώση συνεχώς προσαρμοζόταν στις νέες εικόνες που επικρατούσαν. Στην Παλαιά Διαθήκη δεν υπήρχε θέμα «Σωτηρίας». Αυτό εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Εβραϊκή Παράδοση με τη διδασκαλία του Ιησού, ο οποίος «ήρθε για να συμπληρώσει». Ο Ιωάννης Χρυσόστομος πρέπει να ήταν ο πρώτος Χριστιανός ιερωμένος της Εκκλησίας που ταύτισε την «Σωτηρία της Ψυχής» με την «Είσοδο στην Βασιλεία των Ουρανών» που αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη. Αυτή είναι τώρα πια και η δογματική θέση της Ορθοδοξίας, και έτσι το θέμα της «Σωτηρίας» σαν έκφραση της γλώσσας έχει κάπως μπερδευτεί.
-Τι υποστήριζε ο Γκουρτζίεφ πάνω σε αυτό το θέμα;
-Ο Γκουρτζίεφ, που ήταν Έλληνας από την περιοχή του Καυκάσου, είναι μέρος της Σωτηριολογικής Φιλοσοφικής παράδοσης. Έτσι οι απόψεις του αντανακλούν όλες τις αρχές της Ορθολογικής Σωτηριολογικής σκέψης. Το έργο του συμπεριλαμβάνει βέβαια και σχετικές πρακτικές, όπως άλλωστε συνέβαινε και με τους παλαιούς Φιλοσόφους. Έτσι, σε αντιστοιχία με τις αρχαίες σχολές, η άποψη που εκφράζει μπορεί να συνοψιστεί στο ότι, με τη Διαλογιστική Πρακτική που έχει δώσει, την οποία ο ίδιος ονομάζει «Ανάμνηση και Παρατήρηση του Εαυτού», κύρια σημασία έχει η βίωση εκστατικών καταστάσεων που έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τον άνθρωπο, και σε δεύτερο επίπεδο έρχεται η προσπάθεια διατύπωσης μιας «Λογικής» ή «Επιστημονικής» εξήγησής τους με βάση την εξελιγμένη εικόνα της Φυσικής και της Νευροφυσιολογίας που έχουμε στις μέρες μας.
-Πώς μπορεί κανείς να βελτιωθεί, να «αναπτυχθεί»;
-Το κλειδί είναι η Διαλογιστική Πρακτική. Οφείλουμε βέβαια να είμαστε προσεκτικοί, να καταλάβουμε τι ακριβώς είναι αυτή. Ο λεγόμενος «Διαλογισμός» δεν είναι το ίδιο πράγμα σε όλες τις περιπτώσεις. Οι Διαλογιστικές πρακτικές της «Ανάμνησης και Παρατήρησης του Εαυτού» εκτείνονται μέσα στη ζωή, δεν αφορούν μόνον το να κάθεται κανείς ακίνητος με τα μάτια κλειστά. Για την ανάπτυξη του ανθρώπου απαιτούνται ειδικές προσπάθειες, ακόμα και η συνειδητοποίηση του πόσο αδύναμος είναι να κάνει κάτι από μόνος του, χωρίς την εμφάνιση «δυνάμεων εκ των άνω», χωρίς δηλαδή την ενεργοποίηση δυνατοτήτων της συνείδησής του τις οποίες δεν ελέγχει στη συνηθισμένη του , καθημερινή κατάσταση. Για να επιτευχθεί αυτό, είναι απαραίτητη η καθοδήγηση που μπορεί να πάρει από μια γνήσια σχολή, από ένα σώμα γνώσης ανθρώπων που όδευσαν το εσωτερικό μονοπάτι πριν τον ίδιο. Αυτό είναι μια επιταγή που βρίσκουμε να είναι σε ισχύ σε όλες τις Σωτηριολογικές σχολές των Φιλοσόφων του αρχαίου κόσμου.
-Πείτε μας δυο λόγια για το Ίδρυμα Γκουρτζίεφ.
-Το ίδρυμα Γκουρτζίεφ είναι μια τέτοια σχολή, στα πλαίσια των δραστηριοτήτων της οποίας διαιωνίζονται οι πρακτικές του Γκουρτζίεφ. Έτσι στο Ίδρυμα ασκούνται οι ζώσες Διαλογιστικές Πρακτικές της Ανάμνησης και της Παρατήρησης, οι Χοροί και οι Κινητικές ασκήσεις που δίδαξε ο μεγάλος Έλληνας Φιλόσοφος, και οι ασκήσεις που έδωσε, της συλλογικής Εργασίας. Αλλά βέβαια έχουμε ασχοληθεί και ασχολούμαστε και με την επιμέλεια και τη δημοσίευση των κυριότερων έργων που είναι σχετικά με τη διδασκαλία του, ώστε να κάνουμε το ανεκτίμητο αυτό έργο του προσιτό σε ευρύτερο κοινό.
Η είσοδος στην εκδήλωση θα είναι ελεύθερη.
