Skip to main content
Menu Αναζήτηση
espa-banner

Το CERN και το σωματίδιο Higgs με απλά λόγια ...

«Το σωματίδιο μας έδωσε να καταλάβουμε το πόσο φανταστική είναι η φύση» είπε μιλώντας στην ειδική εκδήλωση ο επιστήμονας του CERN Κων/νος Κορδάς

Της ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΚΟΝΔΡΑΝΗ

Όταν ακούμε την λέξη CERN και μποζόνιο του Higgs, αμέσως δημιουργούνται 3000 ερωτηματικά στο κεφάλι μας και ξεκινάμε να αναρωτιόμαστε τι τελικά είναι αυτά και τι όφελος έχει τελικά ο άνθρωπος από αυτά.

Τι ακριβώς είναι το μποζόνιο Higgs και γιατί το ονόμασαν σωματίδιο του Θεού και τι στο καλό κάνουν οι επιστήμονες στο κέντρο πυρηνικών ερευνών CERN; Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα που προκύπτουν στο μυαλό μας, βρήκαν λύση το απόγευμα της Πέμπτης από τους Έλληνες ερευνητές του CERN της Γενεύης.

Συγκεκριμένα, σε μια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και της Εθνικής Τράπεζας, στον χώρο του i-bank store στην Πλατεία Αριστοτέλους.

Οι καθηγητές, Δρ. Χαρίκλεια Πετρίδου, Δρ. Κων/νος Κορδάς και Δρ. Δημήτρης Σαμψωνίδης, μίλησαν για το CERN και για το τι ακριβώς γίνεται εκεί.

«Στη Γενεύη στις εγκαταστάσεις του CERN, υπάρχει ο μεγάλος επιταχυντής Αδρονίων. Βρίσκεται στα 100 μέτρα βάθος κάτω από τη γη και έχει μια περίμετρο- επέκταση 27 χιλιομέτρων» είπε ο κ. Κορδάς. Ποια είναι όμως η δουλειά αυτού του τεράστιου επιταχυντή;

«Ο LHC (Large Hadron Collider), όπως είναι το όνομα του επιταχυντή στα αγγλικά, θεωρείτε από τα πιο κρύα και άδεια μέρη του σύμπαντος και από τις γρηγορότερες πίστες του πλανήτη. Ακόμη έχει το μέγεθος πενταώροφης πολυκατοικίας και ζυγίζει λίγο περισσότερο από τον πύργο του Άιφελ. Στον LHC, παράγουμε σωματίδια. Γίνονται πειράματα σκέδασης-σύγκρουσης πρωτονίων σε αυτόν» είπε μεταξύ άλλων ο κ. Κορδάς και συμπλήρωσε πως «ότι φτιάχνει η φύση, θέλουμε να το φτιάξουμε και εμείς με τον επιταχυντή». Επιπλέον στο CERN φτιάχτηκε και το web. Η γνωστή πια σε όλους μας ηλεκτρονική διεύθυνση www.

Higgs: Είναι όντως το σωματίδιο του Θεού και τι σημαίνει τελικά αυτό;

Η μεγαλύτερη ανακάλυψη του CERN μέχρι σήμερα είναι το μποζόνιο Higgs, το οποίο ανακαλύφτηκε από 4 επιστήμονες. Τον Δεκέμβριο του 2011 οι ερευνητές στα δύο ανεξάρτητα πειράματα Atlas και CMS, στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων στο CERN, είχαν ανακοινώσει ότι βρήκαν ενδείξεις ύπαρξης του Μποζονίου Χιγκς με μάζα γύρω στα 125 GeV/c2.

«Περίπου 300 υπολογιστές χρειάστηκαν για να βρούμε το Higgs. Υπάρχει ένα παγκόσμιο δίκτυο υπολογιστών όπου συνδέονται όλοι μεταξύ τους για να πραγματοποιηθεί σωστά η δουλειά μας» είπε ο κ. Κορδάς. Η ενέργεια που ξοδεύει το CERN όταν εργάζεται η μηχανή του καθημερινά, είναι περίπου όσος είναι και ο ηλεκτρισμός που ξοδεύει ολόκληρη η Γενεύη κάθε μέρα.

Αλλά γιατί το σωματίδιο Higgs ονομάστηκε σωματίδιο του Θεού και προκάλεσε τόσες αντιδράσεις;

Το Higgs ονομάστηκε για πρώτη φορά σωματίδιο του Θεού, από έναν εκδότη, στο βιβλίο του Leon Lederman για το «αναθεματισμένο σωματίδιο» (goddamn particle) όπως ήταν στην αρχή ο τίτλος του βιβλίου. Το «σωματίδιο Θεός» προέκυψε όταν, ο original τίτλος του βιβλίου δεν άρεσε στον εκδότη και το άλλαξε σε ...σωματίδιο του Θεού («the God particle»), για να γίνει πιο ...πιασάρικο και για να αφαιρεθεί η υβριστική λέξη goddamn! «Δεν εννοεί τίποτα ο όρος αυτός και δεν υπαινίσσεται τίποτα για το Θεό. Δεν είναι αντίθετο με την θρησκεία και δεν ισχύουν όλα αυτά που ακούγονται γι αυτό» είπε ο κ. Κορδάς. «Το σωματίδιο μας έδωσε να καταλάβουμε το πόσο φανταστική είναι η φύση».

Τι ακριβώς γίνεται όμως μέσα στον μεγάλο επιταχυντή του CERN; O κ. Κορδάς είπε πως στους επιταχυντές γίνονται μεγάλες ενέργειες συγκρούσεων. «Προκαλούμε σύγκρουση σωματιδίων και έπειτα τα ανιχνεύουμε. Μετράμε την ενέργεια και την ορμή και μαθαίνουμε την μάζα του Higgs» είπε ο κ. Κορδάς και πρόσθεσε πως εκτός από τα σωματίδια που τους ενδιαφέρουν, μέσα στον επιταχυντή υπάρχουν και άσχετα σωματίδια». Ακόμη πρόσθεσε πως το Higgs παράγεται πολύ σπάνια.

Επιπλέον ο κ. Κορδάς τόνισε πως στο CERN χρειάζονται μεγάλοι επιταχυντές για να πραγματοποιηθούν οι συγκρούσεις. «Η ενέργεια κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης σε ένα σημείο στον επιταχυντή είναι τόσο μεγάλη όση και του Big Bang (δημιουργία του σύμπαντος)» ανέφερε απαντώντας σε ερώτηση του ακροατηρίου η κ. Πετρίδου. «Δεν ψάχνουμε το big bang στο CERN, δημιουργούμε ενέργεια παρόμοια με αυτό» είπε.

Σημαντικός παράγοντας ο άνθρωπος στο CERN

Να σημειωθεί πως κομμάτι του πειράματος φτιάχτηκε στο ΑΠΘ σε συνεργασία με το Μετσόβιο και το Καποδιστριακό πανεπιστήμιο.

«Το σημαντικότερο όμως όλων είναι πως στο CERN χρειαζόμαστε ανθρώπους. Το ανθρώπινο δυναμικό είναι το κυριότερο κομμάτι στο πείραμα» πρόσθεσε ο κ. Κορδάς λέγοντας πως οι νέοι επιστήμονες είναι πολλοί σημαντικοί και πως σήμερα εκπαιδεύονται πολλοί στο CERN. «Είναι ένα βασικό προϊόν η εκπαίδευση στη δουλειά μας. Οι περισσότεροι στο κέντρο είναι 25χρονοι νεαροί. Χρειαζόμαστε νέους που μπορούν να σκεφτούν και να δίνουν λύσεις». Ακόμη ο κ. Κορδάς είπε πως στο CERN δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των επιστημόνων. Συνολικά στο CERN δουλεύουν περίπου 10.000 επιστήμονες. «Ανάλογα το πείραμα που γίνεται, τόσα και τα άτομα που χρειάζονται. Οι επιστήμονες δεν βρίσκονται ταυτόχρονα όλοι εκεί, όλη την ώρα» είπε ο κ. Κορδάς. Ακόμη, στο πείραμα συμμετέχουν συνολικά 200 Έλληνες.

Επιπλέον ο κ. Κορδάς απάντησε και στο εύλογο ερώτημα γιατί δεν ανακοινωνόταν επίσημα τόσο καιρό η ανακάλυψη του Higgs; «Γιατί δεν ήμασταν σίγουροι ότι αυτό που παραγόταν το γνωρίζαμε ήδη»! Ακόμη πρόσθεσε πως η δουλειά των επιστημόνων δεν σταματά με την ανακάλυψη του συγκεκριμένου σωματιδίου, αλλά τώρα, από εδώ και πέρα, ο επιταχυντής βρίσκεται σε φάση αναβάθμισης όπως και τα ίδια τα πειράματα τους. «Από τον Ιανουάριο του 2015 ξεκινάμε ξανά» είπε ο κ. Κορδάς.

Το Higgs και ο άνθρωπος

Αλλά το ερώτημα παραμένει. Πόσο σημαντικό για την ανθρωπότητα είναι το σωματίδιο Higgs και ο επιταχυντής Αδρονίων; «Δεν ξέρουμε τι θα κάνει το Higgs για εμάς αλλά διαρκώς μας δίνει νέα πράγματα. Στον τομέα της υγείας, ο επιταχυντής είναι χρήσιμος για την καταπολέμηση των καρκινικών όγκων. Ακόμη με τις κάμερες PET, στον τομέα της υγείας ανιχνεύονται τα καρκινικά κύτταρα καλύτερα. Με τη χρήση των επιταχυντών εναποθέτουμε την ενέργεια καλύτερα και πιο στοχευμένα σε συγκεκριμένο βάθος στο σώμα μας, σκοτώνοντας τους όγκους χωρίς παράλληλα να σκοτώνουμε και τα υγιή κύτταρα σε αυτό. Καλύτερη προσέγγιση θεραπείας. Είναι μια μοντέρνα προσέγγιση, με βαριά ιόντα και πρωτόνια» πρόσθεσε ο κ. Κορδάς και συμπλήρωσε αναφέροντας το παράδειγμα της εξέλιξης του πως φτάσαμε από το κερί στη λάμπα και πως μέσω της εξέλιξης στο μέλλον, το Higgs έχει να δώσει πολλά ακόμη στον άνθρωπο. Επιπροσθέτως ο κ. Κορδάς πρόσθεσε πως οι μισοί επιταχυντές στον κόσμο χρησιμοποιούνται σε ιατρικές εφαρμογές.

Το κόστος τα τελευταία 10 χρόνια του μεγάλου αυτού πρότζεκτ μαζί με τα πειράματα ήταν περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ. «Δίνει πολλά, στοιχίζει λίγα και αλλάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε» είπε ο κ. Κορδάς. «Λέμε πως το CERN είναι οικονομικό, καθώς όλο αυτό που γίνεται ξαναφεύγει στην οικονομία» είπε και πρόσθεσε πως «Με την παρατήρηση, καταλαβαίνουμε καλύτερα τον κόσμο».

Να σημειωθεί πως η χρηματοδότηση του CERN, έρχεται από ευρωπαϊκά προγράμματα, κονδύλια και όχι μόνο. Είναι ένας διεθνής οργανισμός με μετόχους τα κράτη που συμμετέχουν σε αυτό, σύμφωνα με τον κ. Κορδά. Επίσης να σημειωθεί πως 25 ευρωπαϊκές χώρες συμμετέχουν σε αυτό και πως η Ελλάδα ανήκει στα ιδρυτικά μέλη. Το CERN χρηματοδοτείται από αυτές τις χώρες ανάλογα με το ΑΕΠ τους και την έρευνα που πραγματοποιούν σε αυτό.

 

Λίγο...CERN ακόμη

Το CERN στην ουσία είναι ένας μεγάλος επιταχυντής. Ένα εργαστήριο. Πως ξεκίνησε το CERN όμως και πότε; Με λίγα λόγια, το όλο εργαστήριο του CERN είναι αρκετά πολύπλοκο και η ιστορία και η ζωή του ξεκινά το 1954 από μια ομάδα επιστημόνων λίγο μετά τον πόλεμο, με στόχο ένα μεγάλο «πείραμα» συνεργασίας στην Ευρώπη. Το 1984 η ομάδα επιστημόνων σκέφτηκε να φτιάξει τον επιταχυντή. Το 1987 θεωρήθηκε πολύ καλή ιδέα και πως ήταν καιρός πια να προχωρήσει. Το 1995 εγκρίθηκε επισήμως από τις εκάστοτε κυβερνήσεις και ξεκίνησαν τα πειράματα μέσω διάφορων προγραμμάτων. Το 2000 έκλεισε ο προηγούμενος επιταχυντής και το 2012 ανακαλύφτηκε το σωματίδιο Higgs με αποτέλεσμα το βραβείο Νόμπελ το 2013. Η δουλειά του CERN σήμερα είναι να φτιάχνει επιταχυντές και να γίνονται σε αυτό έρευνες και πειράματα. Αλλά μεταξύ άλλων και τεχνολογικές εφαρμογές, software για την ιατρική επιστήμη, για το διάστημα κλπ.

Αξίζει να αναφερθεί ότι το ηλεκτρονικό κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας ibank store στην Πλατεία Αριστοτέλους, που πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση-ομιλία, λειτουργεί και ως ένας μοντέρνος πολυχώρος στον οποίο διοργανώνονται συχνά εκδηλώσεις-ομιλίες, με κύριο θέμα την καινοτομία-τεχνολογία, προβάλλοντας ταυτόχρονα όλες τις δυνατότητες που προσφέρουν οι υπηρεσίες i-bank (Ιnternet Βanking, Phone Banking, Mobile Banking, ATM, Κέντρα Αυτόματων Πληρωμών - APS).

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τρόμαξα τόσο πολύ, νιώθω ότι με έχουν καταραστεί» σχολιάζουν για ταινία του Netflix
Όσοι δε κατάφεραν να παρακολουθήσουν την ταινία μέχρι το τέλος, σχολίασαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι νιώθουν πλέον καταραμένοι
«Τρόμαξα τόσο πολύ, νιώθω ότι με έχουν καταραστεί» σχολιάζουν για ταινία του Netflix
georganti
Μαριάννα Γεωργαντή: Συγκινήθηκε με την έκπληξη για τα γενέθλιά της (VIDEO)
Ο πατέρας της Μαριάννας Γεωργαντή, Μιχάλης, της έστειλε ένα ηχητικό μήνυμα, το οποίο ακούστηκε στον «αέρα», με την ίδια να ξεσπά σε λυγμούς
Μαριάννα Γεωργαντή: Συγκινήθηκε με την έκπληξη για τα γενέθλιά της (VIDEO)