Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Πόσες και πόσες φορές δεν το είχαμε ακούσει από τους γονείς μας. Δεν αποκλείεται να το μεταφέρουμε ως συμβουλή και στα δικά μας παιδιά. Το βλέπουμε να συμβαίνει ολόγυρά μας, σε κάθε κομμάτι της κοινωνικής ζωής. Βλέμματα που επιλέγουν να προσπεράσουν περιστατικά βίας, κακοποίησης, εκμετάλλευσης, καταστολής και επιβολής που διαδραματίζονται σε απόσταση αναπνοής. Αυτιά που κωφεύουν σε λυγμούς, φωνές, κλάματα, οδυρμούς. Τα αποτρόπαια γεγονότα που φιγουράρουν σε δελτία ειδήσεων και πρωτοσέλιδα εφημερίδων δεν συμβαίνουν σε κάποιο μακρινό κόσμο, μακριά από τη βολή και την καθημερινότητά μας. Τα πάντα εκτυλίσσονται δίπλα μας. Από ανθρώπους σαν κι εμάς, με θύματα ανθρώπους σαν κι εμάς. Το κακό δεν φωλιάζει σε σκοτεινούς τόπους, ούτε εκτρέφεται από δαίμονες, σατανάδες, κατάρες και ξόρκια. Το πιο άγριο θηρίο βρίσκεται πάντα μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο και αντλεί δύναμη από τη σιωπή, την αδιαφορία, τον ωχαδερφισμό και την ιδιοτέλειά μας.
Η 25χρονη σερβιτόρα από την Ηλιούπολη της Αθήνας, η οποία έσπευσε να βοηθήσει με κάθε διαθέσιμο τρόπο και μέσο τη 19χρονη που είχε πέσει θύμα ομηρείας και εκμετάλλευσης από τον επίορκο αστυνομικό, ευτυχώς παράκουσε την πατροπαράδοτη συμβουλή. Δεν κοίταξε τη δουλειά της. Δεν γύρισε το βλέμμα αλλού. Δεν σκέφτηκε πως δεν ήταν δικό της πρόβλημα. Δεν ψέλλισε «εμένα μην με μπλέκεις». Δεν αμφισβήτησε τα λεγόμενα του θύματος. Δεν αρκέστηκε να φερθεί συγκαταβατικά, περιμένοντας πώς και πότε θα απαλλαχτεί από τη δυσάρεστη και ζόρικη συγκυρία. Δεν λύγισε από το βάρος της ευθύνης και της ανάγκης για γρήγορα αντανακλαστικά και άμεσες αποφάσεις. Δεν φοβήθηκε. Και αν πιστεύει κανείς αφελώς πως δεν είχε λόγους να φοβηθεί, ανυπομονώ να τον/τη δω πώς θα αντιδράσει σε μια ανάλογη περίπτωση.
Η υπάλληλος της καφετέριας έπραξε ό,τι όφειλε κάθε άνθρωπος με συνείδηση και το έπραξε υποδειγματικά: με σύνεση, ψυχραιμία και σοβαρότητα. Καθησύχασε το θύμα, της προσέφερε μια διέξοδο σωτηρίας, ανέλαβε να την κρύψει, επικοινώνησε με τους κατάλληλους ανθρώπους και φορείς, έδωσε κατάθεση στην αστυνομία. Μια νεαρή κοπέλα που μας υπενθύμισε πως δεν υπάρχει τίποτα πιο ιερό και επιτακτικό από το να προσφέρεις χείρα βοηθείας σε έναν τσακισμένο και απελπισμένο συνάνθρωπό σου.
Διότι κάθε κακοποιημένο παιδί, κάθε γυναίκα που έχει υποστεί βία, κάθε αδύναμος που δεν έχει φωνή για να υψώσει ανάστημα είναι «δική μας δουλειά». Η βία απέναντι στον αδύναμο, όπως και όποτε και αν ασκείται -ατομικά ή συλλογικά, μεμονωμένα ή συστηματικά- είναι κομμάτι και της δικής μας ζωής. Είναι ένας βραχνάς που επιμένει, ένα αγκάθι που δεν λέει να υποχωρήσει, ένα ατελείωτο μαύρο που καταπλακώνει τον ουρανό. Κάθε κοπέλα που λέει «όχι», το οποίο δεν γίνεται κατανοητό. Κάθε σύζυγος που βιώνει οικιακή κόλαση από κάποιο λοβοτομημένο «αρσενικό παλαιάς κοπής». Κάθε παιδί που ξυλοφορτώνεται συστηματικά «για να μάθει» ή βιώνει ατελείωτο μπούλινγκ στο σχολείο (ή οπουδήποτε αλλού). Κάθε αγόρι που δεν είναι αρκετά ανδροπρεπές για τα μέτρα και τα σταθμά μιας κοινωνίας που εκκολάπτει την τζάμπα μαγκιά και τη λογική της αγέλης (βλέπε Βαγγέλης Γιακουμάκης), κάθε άνθρωπος που απορρίπτεται συλλήβδην από μια συντηρητική κοινωνία που λιντσάρει (ενίοτε κυριολεκτικά...) το διαφορετικό σε κοινή θέα (βλέπε Ζακ Κωστόπουλος).
Όλοι αυτοί οι άνθρωποι και όλες αυτές οι περιπτώσεις είναι δική μας δουλειά. Γιατί κανείς δεν ζει αποκομμένος από τον κόσμο που τον περιβάλλει. Γιατί ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί στη θέση του αδύναμου και του εξοστρακισμένου χωρίς καλά καλά να το καταλάβει.
