Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Το περιστατικό γνωστό σε όλους πλέον, το είδατε να παρελαύνει παντού, σε δημοσιογραφικές ιστοσελίδες, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πιθανώς και στην τηλεόραση. Ένας ναζιστικός χαιρετισμός, ιδίως μέσα σε μια αίθουσα δικαστηρίου, πόσο μάλλον σε μια δίκη με το συγκεκριμένο αντικείμενο και τους συγκεκριμένους αντίδικους, είναι πράγματι αδύνατον να μην προκαλέσει ένα βαθύ αίσθημα απέχθειας. Φυσικά, θα πρέπει πάντα να συνυπολογίζουμε στην εξίσωση και από το ποιον προέρχεται μια τέτοια κίνηση. Γνωστός και μη εξαιρετέος για τις απόψεις του, ο δράστης του ναζιστικού χαιρετισμού (ούτε καν λόγος για περαιτέρω διαφήμιση σε έναν άνθρωπο ανάξιο λόγου, που κηλιδώνει και τον δικηγορικό κλάδο) δεν έκανε τίποτα διαφορετικό από ό,τι πρεσβεύει η χυδαία ιδεολογία του. Ως εκ τούτου, δεν πρόκειται να σπαταλήσουμε ούτε μισή αράδα για πάρτη του, δεν αξίζει τον κόπο.
Από εκεί και έπειτα, το περιστατικό αυτό απλώς χρησιμεύει για μια σειρά από συμπληρωματικές και παράπλευρες σκέψεις. Πρώτα απ’ όλα, είναι πραγματικά άξια απορίας η πλήρης αδράνεια και νηνεμία που επέδειξε η έδρα του δικαστηρίου απέναντι σε μια τέτοια κίνηση. Παρά την ευχέρεια που παρέχουν οι ισχύουσες δικονομικές διατάξεις, το δικαστήριο επέλεξε να κάνει τα στραβά μάτια σε μια ενέργεια που μπορούσε και έπρεπε να τιμωρηθεί -αν μη τι άλλο- σε συμβολικό επίπεδο. Σε μια εποχή πλήρους απαξίωσης των θεσμών, είναι μάλλον προβληματικό να βλέπει κανείς ένα δικαστήριο να παραμένει άτολμο και βουβό απέναντι σε έναν άνθρωπο που προκαλεί και παραληρεί.
Παράλληλα, περιστατικά σαν κι αυτό καταδεικνύουν πως τα πάντα στον δημόσιο-μιντιακό διάλογο στην Ελλάδα είναι ζήτημα ατζέντας και σκοπιμότητας. Ή για να το θέσουμε αλλιώς, είναι κάπως αποκαρδιωτική η δυσαναλογία στάσης και διαχείρισης σε ορισμένα συμβάντα που θεωρητικά περιστρέφονται γύρω από έναν κοινό άξονα. Ας αναλογιστούμε, λοιπόν, ότι πριν λίγους μήνες έγινε ο κακός χαμός, με υστερίες και πομπώδεις μεγαλοστομίες, για ένα ζευγάρι παντόφλες που τάχα μου προσέβαλε τη γιορτή της δημοκρατίας, η οποία στην πραγματικότητα δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένα γκαλά για σελέμπριτιζ και προύχοντες.
Φυσικά, όπως όλοι γνωρίζουμε, οι γνωστοί φωνασκούντες όχι μόνο διαρρήγνυαν τα ιμάτιά τους για ένα συμβάν ασήμαντο, αλλά είχαν και ολότελα άδικο όπως αποδείχτηκε, χωρίς φυσικά το γεγονός αυτό να τους πτοήσει ούτε στο ελάχιστο. Τότε λοιπόν, για λόγους σεβασμού απέναντι στους τύπους, μας ζάλισαν τον έρωτα για μέρες ολόκληρες. Τώρα, σε ένα ζήτημα που σχετίζεται και πάλι με έλλειψη σεβασμού, αλλά σε πιο ουσιώδη ζητήματα, οι κυρίαρχες φωνές στη μιντιακή αρένα σφυρίζουν κλέφτικα. Κάποτε θα πρέπει να διαχωρίσουμε τους τύπους από την ουσία, αλλά και να διακρίνουμε τις περιπτώσεις οι τύποι περιέχουν εξ ορισμού ουσία.
Τέλος, αναρωτιέται κανείς (ή τέλος πάντων αναρωτιέται ο υπογράφων) με ποιον τρόπο λειτουργούν τελικά τα οπτικά ερεθίσματα και το virality τέτοιων εικόνων, έστω και με αποδοκιμαστικό αντίκτυπο όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, στο ευρύ φάσμα των θεατών-αποδεκτών; Είμαστε άραγε πλέον εθισμένοι σε τόσο μεγάλη ποσότητα και χυδαιότητα εικόνων που τα πάντα αλέθονται σε έναν συγκεχυμένο πολτό; Πόσοι άνθρωποι από όσους ψήφισαν Χρυσή Αυγή εντέλει αποθαρρύνονται-μουδιάζουν από ενέργειες σαν κι αυτή; Η όλη αναπαραγωγή του περιστατικού με πύρινους όρους στα σόσιαλ μίντια είναι ικανή να πείσει κάποιον για τη νοσηρότητα αυτής της εικόνας (και του αντίστοιχου τρόπου σκέψης) ή απλώς συνιστά μια ανακύκλωση αυτοεπιβεβαίωσης ανάμεσα σε ανθρώπους που ούτως ή άλλως συμφωνούμε στο ότι θα ήταν προτιμότερο να μας κοπεί το χέρι παρά να ψηφίσουμε κάποιον νοσταλγό του φασισμού και του ναζισμού; Ερωτήματα πιθανώς χωρίς απάντηση, τουλάχιστον σε παρόντα χρόνο. Ο ιστορικός του μέλλοντος και οι σύγχρονες εκδοχές των πολιτικών επιστημών που θα έχουν εντάξει στο γνωστικό-ερευνητικό τους πεδίο και τα media studies ίσως να είναι σε θέση να προσφέρουν πιο κατατοπιστικές απαντήσεις.
