Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Μεθαύριο, την πρώτη μέρα του Νοέμβρη, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ανοίγει για 54η φορά τις πύλες του, προσκαλώντας το σινεφίλ κοινό της πόλης σε μία υπέροχη γιορτή. Όπως κάθε χρόνο, με το που κοντοζυγώνει ο Νοέμβρης, νιώθω μία γλυκιά έξαψη, μία ακατάσχετη προσμονή. Το Φεστιβάλ είναι μία από τις πιο γλυκές συνήθειες που με συντροφεύουν αδιάκοπα στη Θεσσαλονίκη, από τη στιγμή που τελείωσα το σχολείο. Η βόλτα στον πανέμορφο χώρο των αποθηκών στο λιμάνι. Το σούρτα φέρτα στις αίθουσες. Τα κρασιά ανάμεσα στις προβολές. Η ενδελεχής μελέτη του προγράμματος. Η ανταλλαγή απόψεων και γνωμών για «διαμαντάκια» και «πατάτες». Οι ταινίες. Στα όρθια, στις σκάλες, δίχως ανάσα, με το μπουφάν στο χέρι για να μην χαθεί ούτε λεπτό από την επόμενη που αρχίζει άμεσα.
Η κλασική ερώτηση (με όλα της τα επιμέρους σκέλη) όσων εξακολουθητικά σνομπάρουν και υποτιμούν το Φεστιβάλ είναι η εξής. Αξίζει τον κόπο; Έχει τίποτα καλό να δούμε; Είναι μήπως χαμηλό το επίπεδο των ταινιών που προβάλλονται; Ή μήπως το αντίθετο; Μήπως απευθύνεται μήπως μονάχα στους κουλτουριάρηδες και στους «δήθεν» που ανεμίζουν αυτάρεσκα τα κασκόλ τους στον αέρα; Αξίζει και με το παραπάνω είναι η απάντηση. Η επικριτική διάθεση απέναντι σε οτιδήποτε βάζει λίγο χρώμα στην γκρίζα καθημερινότητά μας μοιάζει να έχει γίνει δεύτερή μας φύση. Από τα χείλη μας κρέμονται η αμφισβήτηση, το «ναι μεν, αλλά», το μουρμουρητό, ο εντοπισμός όλων των πιθανών και απίθανων αρνητικών σημείων. Λυπάμαι που θα κακοκαρδίσω τους εσαεί γκρινιάρηδες, αλλά το επίπεδο του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι πολύ υψηλό, αν όχι και εξαιρετικό.
Ταινίες φτασμένων δημιουργών που λειτουργούν ως οι απαραίτητοι «κράχτες». Θεματικά αφιερώματα εξαιρετικού ενδιαφέροντος. Ποικίλα τμήματα που παρουσιάζουν μία ευρύτατη γκάμα κινηματογραφικών προσεγγίσεων. Ανεξάρτητες ταινίες χαμηλού προϋπολογισμού για «ψαγμένους» κινηματογραφόφιλους. Υπέροχα masterclasses από αληθινούς masters της 7ης τέχνης. Πάνω απ’ όλα, μία ατμόσφαιρα που σπανίως συναντάς σε φεστιβάλ κινηματογράφου. Ένα φεστιβάλ ανοιχτό στον κόσμο, προσβάσιμο στους πάντες, δίχως εστετισμό, ελιτισμό και καθωσπρεπισμό. Με μπρίο, ζωντάνια, ταπεινότητα και coolness. Για ένα όμορφο δεκαήμερο, στην καλύτερη εποχή του χρόνου για την πόλη, όταν η Θεσσαλονίκη φορά το πανέμορφο μελαγχολικό της φόρεμα, νιώθεις πραγματικά πως η ζωή περιστρέφεται γύρω από τους χώρους του φεστιβάλ. Την τελευταία μέρα, πάντα με κυριεύει μια σύντομη θλίψη. Σκηνικά που ξεστήνονται βιαίως και μία δυσάρεστη αίσθηση τέλους, μονάχα προσωρινού ευτυχώς, διότι το ραντεβού θα ανανεωθεί.
Η σχέση της Θεσσαλονίκης με τον κινηματογράφο είναι παλιά και παθιασμένη. Η Θεσσαλονίκη ήταν η πρώτη πόλη των Βαλκανίων που απέκτησε κινηματογραφική αίθουσα, το 1903, οκτώ μόλις χρόνια μετά την πρώτη προβολή των αδερφών Λουμιέρ στο Παρίσι. Στη Θεσσαλονίκη δημιουργήθηκαν οι πρώτες κινηματογραφικές λέσχες στην Ελλάδα. Η Θεσσαλονίκη είναι η έδρα των πιο ενημερωμένων βίντεο κλαμπ στην Ελλάδα, τα οποία σε πείσμα των καιρών εξακολουθούν να επιβιώνουν. Τη Θεσσαλονίκη επέλεγε σταθερά ως τόπο γυρισμάτων ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος, χαρακτηρίζοντας ως την «πιο κινηματογραφική πόλη στον κόσμο». Η Θεσσαλονίκη, πέρα από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου, φιλοξενεί το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους, το μόνο ΑΕΙ Κινηματογράφου στην Ελλάδα, το μόνο Μουσείο Κινηματογράφου στην Ελλάδα, ενώ πρόσφατα απέκτησε και τη δική της Ταινιοθήκη.
Η σχέση αυτή, όσο βαθιά εδραιωμένη και να είναι, θέλει τη φροντίδα της, όπως εξάλλου κάθε είδους στενή σχέση που σέβεται τον εαυτό της. Η Θεσσαλονίκη έχει υποστεί τα τελευταία χρόνια μία απαράμιλλη αποψίλωση όσον αφορά τις σκοτεινές της αίθουσές. Σπαράζει η καρδιά μου όταν περνάω μπροστά από πάλαι ποτέ αγαπημένα σινεμά και αντικρίζω πάρκινγκ, γυμναστήρια και σούπερ μάρκετ στη θέση τους. Με πιάνει εκνευρισμός αναλογιζόμενος ότι εδώ και αρκετά χρόνια δεν διοργανώνονται δημοσιογραφικές προβολές στη Θεσσαλονίκη. Ίσως να σας φαίνεται λεπτομέρεια αλλά σας διαβεβαιώνω για κάποιος από εμάς, μόνο λεπτομέρεια δεν είναι. Το σινεμά, όπως άλλωστε το θέατρο, ο χορός, τα πάσης φύσεως παραστατικά δρώμενα, οι εκθέσεις φωτογραφίας, οι διαλέξεις, όλων των ειδών τέλος πάντων οι διαδράσεις μεταξύ δημιουργών/καλλιτεχνών/επιστημόνων και κοινού δεν είναι απλά χόμπι, δεν είναι κάτι μακρινό και αόριστο που «καλό είναι να συμβαίνει». Είναι εκείνο το αόρατο σωσίβιο που μας επιτρέπει να μην γίνουμε ό,τι επιτάσσει η καθημερινότητά μας. Είναι τα αντισώματά μας απέναντι στα άγχη, στις φοβίες και στην παραίτηση.
