Του Γιώργου Καλλίνη
Άσχημα τα νέα από την ιντερνετ-πολιτεία. Την τελευταία εβδομάδα σημειώθηκε μια πολύ σοβαρή επίθεση στην ελευθερία του λόγου στο διαδίκτυο στην Ελλάδα. Για πρώτη φορά παγκοσμίως, η διάσημη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia αναγκάστηκε λόγω προσωρινής διαταγής να αποσύρει απόσπασμα από έγκυρη δημοσίευση συγκεκριμένου χρήστη, παρότι δεν παραβιάστηκε ο κώδικας δεοντολογίας της ιστοσελίδας. Οι επιπτώσεις αυτής της δικαστικής προσωρινής διαταγής μπορεί να έχει συνέπειες στη λειτουργία της Wikipedia παγκοσμίως. Μετά την καταδίκη του «Γέροντα Παστίτσιου» λόγω βλασφημίας, η χώρα μας πρωταγωνιστεί ξανά στη διαδικτυακή λογοκρισία και μάλιστα εναντίον της εγκυκλοπαίδειας Wikipedia.
Η γνωστή πλέον και ως «υπόθεση Κατσανέβα». Ο γνωστός ακαδημαϊκός και πολιτικός Θεόδωρος Κατσανέβας, κατέθεσε μήνυση εναντίον συγκεκριμένου χρήστη που είχε δημοσιεύσει πληροφορίες για το πρόσωπό του στη Wikipedia και απαίτησε να αποσυρθεί συγκεκριμένα ο χαρακτηρισμός «όνειδος» που του είχε αποδώσει με τη διαθήκη του ο πρώην πεθερός του και πρώην πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου. Μια διαθήκη, της οποίας τη γνησιότητα δεν την έχει αμφισβητήσει κανείς ως σήμερα.
Η Wikipedia έχει ως στόχο να παρέχει ελεύθερα επαναχρησιμοποιήσιμο περιεχόμενο με αντικειμενικά και επαληθεύσιμα στοιχεία, που ο καθένας μπορεί να τροποποιήσει και να βελτιώσει. Γι’ αυτό έχει και συγκεκριμένες οδηγίες χρήσης και αυστηρό κώδικα δεοντολογίας. Ο συγκεκριμένος χρήστης πληρούσε όλες τους κανόνες δεοντολογίας της ιστοσελίδας, καθώς απλά αναδημοσίευσε πληροφορίες από τις ελληνικές εφημερίδες (ΒΗΜΑ, Ριζοσπάστης). Ο κ. Κατσανέβας όμως επέλεξε να κινηθεί δικαστικώς κατά του χρήστη, με το όνομα Diu και όχι ενάντια στις εφημερίδες.
Η προσωρινή διαταγή του ελληνικού δικαστηρίου δικαιώνει τον κ. Κατσανέβα, εφόσον επιβάλλει στο χρήστη να αποσύρει το συγκεκριμένο σημείο της δημοσίευσης και ανοίγει το δρόμο για όποιον είναι δυσαρεστημένος με τη Wikipedia να κάνει αγωγές στην ιστοσελίδα και στους χρήστες, παρότι οι πληροφορίες που αναρτώνται είναι ήδη δημοσιευμένες σε έντυπα αλλά και σε επίσημες ιστοσελίδες εφημερίδων στο διαδίκτυο! Το αστείο είναι ότι η προσωρινή απόφαση αποδείχθηκε ήδη ανεφάρμοστη, εφόσον με το που κατέβηκε το επίμαχο σημείο της ανάρτησης, άλλοι χρήστες το ξαναδημοσίευσαν, με επιπλέον πληροφορίες και σε άλλες γλώσσες. «Είμαστε όλοι Diu», φώναξαν χρήστες από όλο τον κόσμο.
Το σκοτεινό σημείο της υπόθεσης είναι ότι κανείς δεν ξέρει πώς κατάφερε ο κ. Κατσανέβας να εξακριβώσει την ταυτότητα του συγκεκριμένου χρήστη. Ο χρήστης ποτέ δεν είχε καταθέσει επίσημα τα στοιχεία του, ενώ η εταιρεία δήλωσε ότι ποτέ δεν δέχτηκε επίσημη αίτηση άρσης απορρήτου, κάτι που θα ήταν άλλωστε ιδιαίτερα δύσκολο αφού η νομοθεσία (ιδίως όπως αυτή ίσχυε όταν στάλθηκε το πρώτο εξώδικο) δεν επιτρέπει την άρση παρά μόνο σε περιπτώσεις που υπάρχουν ενδείξεις για κακουργηματικές πράξεις. Αυτή η απορία δεν φάνηκε να απασχολεί και πολύ τις Αρχές.
Κρατάω τα συγκεκριμένα στοιχεία από την υπόθεση: α) Ο κ. Κατσανέβας (ιδρυτής του κόμματος «Δραχμή») κατάφερε να επαναφέρει το όνομά του στην επικαιρότητα ενόψει εκλογών, β) οι ελληνικοί νόμοι οι οποίοι αφορούν το διαδίκτυο δεν φαίνεται να είναι πολύ ενημερωμένοι για τις λειτουργίες του και γ) είναι η πρώτη φορά παγκοσμίως που η εταιρεία Wikipedia αναγκάζεται να αναλάβει νομική υπεράσπιση χρήστη με δικά της έξοδα. Προσθέτω απλώς και το αυτονόητο, ότι ήδη οι χρήστες του Wikipedia -τουλάχιστον στην Ελλάδα- θα το σκέφτονται δύο φορές πριν δημοσιεύσουν κάτι στην εγκυκλοπαίδεια, εφόσον ούτε η ανωνυμία τους προστατεύεται απόλυτα από ό,τι φαίνεται, ούτε η ίδια η ελεύθερη διάδοση των πληροφοριών. Σε όλα τα προβλήματα, προσθέστε και τον ιντερνετικό μεσαίωνα.
Το πόσο σημαντική είναι η Wikipedia δεν είναι εύκολο να εξηγηθεί σε λίγες γραμμές. Για μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι ένα καθημερινό εργαλείο, το οποίο ενημερώνεται καθημερινά. Και λίγο πιο προσωπικά, για όλους τους ανθρώπους που ασχολούνται με τα ΜΜΕ, είναι μια όαση πληροφοριών. Είναι επίσης και μια καλά οργανωμένη, διαδραστική πηγή πληροφόρησης και σημαντικό σημείο της διαδικτυακής κουλτούρας της συμμετοχής του απλού πολίτη στην καταγραφή πληροφοριών. Ελπίζω η «υπόθεση Κατσανέβα» να μην έχει περαιτέρω επιπτώσεις στη λειτουργία της.
