Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Το παρακάτω κείμενο είναι αυστηρά προσωπικού χαρακτήρα. Είναι μία άτυπη επιστολή αποχαιρετισμού. Είναι μία στοιχειώδης έκφραση σεβασμού και μία αυθόρμητη εκδήλωση θλίψης.
Αγαπητέ Κωστή,
Δεν γνωριζόμασταν μήτε σε βάθος, μήτε από παλιά. Ούτε κοινά βιώματα, ούτε νοσταλγικές παρελθοντικές αναμνήσεις. Γενικότερα, η επαφή μας δεν έφερε ποτέ τα συστατικά εκείνα που σφυρηλατούν επισήμως μία φιλία. Είχαμε βρεθεί 2-3 φορές από κοντά και είχαμε μιλήσει άλλες 4-5 στο τηλέφωνο. Η επικοινωνία μας χαρακτηριζόταν από τις τάσεις και τις συνήθειες της εποχής μας, αυτές που εκμηδενίζουν την απόσταση μεταξύ των ανθρώπων αλλά ταυτόχρονα την συντηρούν κιόλας. Η οθόνη του υπολογιστή, τα forums, τα chats, τα mails, το Facebook και πάλει λέγοντας. Είχαμε όμως προλάβει να συνομιλήσουμε αρκετά. Είχα προλάβει να αντιληφθώ πλήρως τη σπάνια πάστα από την οποία ήσουν φτιαγμένος. Εσύ από την άλλη, πρόλαβες να γίνεις ο πιο κοντινός μακρινός μου φίλος, όπως αναφέρω και στον τίτλο. Να γίνεις ο μάλλον πιο οικείος και αγαπητός άνθρωπος εκτός του άμεσα οικείου και αγαπητού μου περιβάλλοντος. Δυστυχώς, πρόλαβες να γίνεις και μια βαρβάτη απώλεια. Χωρίς αντίκρισμα στην καθημερινότητά μου ως σταθερή έλλειψη μεν, μια απώλεια που φέρνει μία ατελείωτη περισυλλογή και μία αίσθηση ενός αφόρητου κρίματος, δε. Το φευγιό σου άφησε μία άσχημη στυφή γεύση στο στόμα.
Έφυγες χωρίς να προλάβεις να μου εξηγήσεις πώς είχες κατορθώσει να κατέχεις αυτή την εξωπραγματική ευρυμάθεια. Πώς είχες κατορθώσει να είσαι ένας homo universalis με κάθε δυνατή έννοια. Είχες προφανώς αποφασίσει προ πολλού πως το κυνήγι της γνώσης δεν συνιστά μέσο για κάποιον απώτερο σκοπό, αλλά πως αποτελεί το ίδιο ένα ιερό σκοπό. Είναι πραγματικά εξωπραγματικό το ότι μπορούσες να μιλήσεις ανά πάσα στιγμή ως πεπειραμένος ειδήμων κυριολεκτικά για το οτιδήποτε. Από τη θεωρία του Μπαχτίν για την πολυφωνική δομή των μυθιστορημάτων του Ντοστογιέφσκι ως τους νόμους του Μέντελ περί γενετικής. Να αναλύσεις τα πάντα εξονυχιστικά και λεπτομερώς, από τα μοτίβα στους ιμπρεσιονιστικούς πίνακες ως τα αίτια του Β΄ Καρχηδονιακού Πολέμου. Ήσουν μονίμως εξοπλισμένος με μία απόχη, κυνηγώντας την ομορφιά, την καλαισθησία, το γούστο, το στυλ. Φυσικά, υπεράνω όλων μιλούσαμε για σινεμά. Για τη σπαρακτική σκηνή στο «Le Feu Follet», όπου ο Μορίς Ρονέ προσπαθεί απεγνωσμένα και αποτυχημένα να επανασυνδεθεί με τη ζωή και τους ανθρώπους. Για το πόσο μοιάζει ο Άκι Καουρισμάκι στη αληθινή του ζωή με τους κουλούς ήρωες των ταινιών του. Για την ξεκαρδιστική αναφορά του Σκορσέζε στον Κάφκα, στο «After Hours». Τα έλεγες πολύ ωραία, ξέρεις…
Βάσει αυτών που γράφω, θα σχημάτιζε ίσως κάποιος την εικόνα πως ασχολούσουν ανελλιπώς και μανιωδώς μονάχα με τα σοβαρά, αγνοώντας στοχευμένα και επιδεικτικά τα τρυφηλά. Καμία απολύτως σχέση. Έπρεπε να σε είχαν διαβάσει όταν έγραφες για ποδόσφαιρο ή μπάσκετ. Για τη σύνθετη και αντιαθλητική άμυνα των Detroit Pistons στον Μάικλ Τζόρνταν στους τελικούς της Ανατολής στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και για την τακτική προσέγγιση του Ρίνους Μίχελς που γέννησε το ολλανδικό «ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο» στις απαρχές της δεκαετίας του ’70. Έπρεπε να σε είχαν ακούσει να μιλάς για τον ΠΑΟΚ, για τον οποίο έτρεφες μία αγάπη παλιάς κόπιας, άδολη και ανιδιοτελή, τόσο μακρινή από τον σημερινό κομπλεξικό οπαδισμό. Αν και δεν είχες γεννηθεί τότε, άνετα θα μπορούσε να σε φανταστεί κανείς μεταξύ των εθελοντών προσφύγων που έχτισαν πέτρα προς πέτρα το παλιό γήπεδο στην Έκθεση. Είχες καταλάβει πολύ καλά πως τα γεγονότα από μόνα τους είναι α-νόητα, με την κυριολεκτική - ετυμολογική διάσταση του όρου. Το νόημα το δίνουμε εμείς, όταν τα ενδύουμε με πάθος και με σκέψη, με καρδιά και με νου.
Η ζωή είναι άδικη. Το γνωρίζουμε βέβαια όλοι αυτό, σιγά τη μεγάλη διαπίστωση. Είναι φανερά άδικο το ότι χωρίς καμία προειδοποίηση ή ένδειξη, έφυγες στα 41 τόσο απότομα και αναπάντεχα, σα να σε τράβηξε κάποιος από την πρίζα. Αυτό όμως που με εκνευρίζει είναι ότι έφυγες προτού ολοκληρώσεις το magnum opus σου, το μεγάλο σου απωθημένο. Πάνω που ήσουν τόσο κοντά, πάνω που είχες φάει τον γάιδαρο και σου έμενε μόνο η ουρά. Είμαι αληθινά τσατισμένος που δεν θα δούμε την ταινία σου, που δεν θα ανυπομονώ για αυτή στο ερχόμενο Φεστιβάλ, που δεν σου πάρω συνέντευξη. Για να είμαι ειλικρινής, είμαι γενικά τσατισμένος. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάποιο ταξίδι μετά θάνατον ή αν θα πας «κάπου καλύτερα», όπως συνηθίζουν να λένε σε αυτές τις περιπτώσεις. Αν ναι, καλό σου ταξίδι και μακάρι να είσαι καλά. Αλλά χίλιες φορές να ήσουν εδώ, ανάμεσά μας.
