Γράφει ο Παναγιώτης Σκουρής*
Έχουμε πολλές φορές αναφερθεί από τούτο εδώ το βήμα στο ότι ζούμε σε μία εποχή απόλυτης αμετροέπειας. Όπου, σε όλα τα επίπεδα της ζωής μας, οι άνθρωποι κάθε ηλικίας, επαγγέλματος, μορφωτικού και κοινωνικού επιπέδου και -κυρίως- ιδεολογίας, θεωρούν, ότι τους παίρνει να λένε ό,τι τους κατεβαίνει στο κεφάλι χωρίς σκέψη. Αρκεί να εξυπηρετεί το σκοπό, για τον οποίο το λένε. Και δυστυχώς αυτό όσο περνάει ο καιρός γίνεται όλο και χειρότερο.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την πολιτική. Αν ασχοληθεί κανείς πραγματικά και μπει στον κόπο να κοιτάξει προσεκτικά, τί λέτε, ότι διαπιστώνει χωρίς μεγάλο κόπο;
Πολύ απλά, ότι τα τελευταία τουλάχιστον χρόνια, το αγαπημένο όπλο, για να πληγεί ο αντίπαλος είναι ένα: η σκανδαλολογία.
Επιλέγεται δηλαδή, βασίμως ή μη, η καταγγελία του αντιπάλου, ότι μετέχει ή ανέχεται διάφορα τεράστια σκάνδαλα, επειδή είναι άτιμος, αργυρώνητος, φαύλος, προδότης και άλλα κοσμητικά επίθετα, από τα οποία μπορείτε να διαλέγετε και να παίρνετε.
Σε όλη αυτή την κατάσταση, λίγο απασχολεί, το αν έχουν βάση τα καταγγελλόμενα και ιδίως οι χαρακτηρισμοί των αντιπάλων. Σημασία έχει να ρίξεις την κανονιά και να αφήσεις τις φερόμενες συγκλονιστικές αποκαλύψεις να ίπτανται και να απειλούν τον καταγγελλόμενο. Κάτι σαν αυτό που έλεγε ο Goebbels δηλαδή.
Δυστυχώς η παρατήρηση περαιτέρω μας δείχνει, ότι, ακόμα και αν δεν έχουν άμεσο αποτέλεσμα, οι κανονιές αυτές μακροπρόθεσμα φέρνουν τη φθορά, έστω και αν δεν ευσταθεί απολύτως τίποτα.
Επίσης ελάχιστα απασχολεί το αν τελικά οι καταγγελίες αυτές, όταν και αν φτάσουν να ελεγχθούν από τη δικαιοσύνη, αποδειχτούν ανύπαρκτες, αβάσιμες και αναληθείς. Κανείς δεν ασχολείται πια παρά ελάχιστα. Σημασία έχει, ότι φέραμε το πλήγμα στον αντίπαλο και τώρα που μπορεί και να δικαιώθηκε είναι πλέον αργά.
Ξέρετε όμως ποιο είναι το πιο αστείο; Ότι και όταν αποκαλύπτεται, ότι υπήρξε σκάνδαλο πράγματι και η δικαιοσύνη αποδίδει ευθύνες, πάλι κανείς δε νοιάζεται ιδιαίτερα και κάνουμε λίγο σα να μην έγινε.
Αυτά που είπαμε για την πολιτική θα πρέπει να σημειώσουμε, ότι αποτελούν διακομματική συνήθεια και δεν έχουν ιδεολογία ή χρώμα. Το κάνουν ίδιο και απαράλλακτο οι περισσότεροι, αν όχι όλοι.
Στη σκανδαλολογία αυτή ήρθαν να προστεθούν εσχάτως και οι θεωρίες συνομωσίας. Και αυτές υπήρχαν πάντα, αλλά παλαιότερα ήταν μάλλον ελεγχόμενος ο τρόπος που εξωτερικεύονταν και συγκεκριμένοι οι πολιτικοί χώροι, οι οποίοι τις καλλιεργούσαν και τις παρουσίαζαν στην κοινή γνώμη. Σε γενικές γραμμές κινούνταν περισσότερο στο περιθώριο.
Αυτό σήμερα επίσης έχει αλλάξει. Τόσο ως προς τους εκφραστές, όσο και ως προς τα ευήκοα ώτα που υποδέχονται με χαρά τις θεωρίες αυτές, όσο ανόητες και αν είναι. Δεν είναι πια λίγοι και γραφικοί αυτοί που τις υποστηρίζουν, ούτε και αυτοί που τις ενστερνίζονται.
Σήμερα λοιπόν όλο αυτό έχει παραγίνει. Σε τέτοιο βαθμό που θαρρείς, ότι στο δημόσιο διάλογο δεν υπάρχει τίποτα άλλο. Είτε, επειδή πράγματι έτσι είναι, είτε επειδή ουδείς ασχολείται με οτιδήποτε διαφορετικό.
Ποια είναι η αφετηρία και η βάση αυτής της κατάστασης, όμως;
Καταρχάς το ότι είναι πολύ πιο εύκολο να πετάς τέτοιες κατηγορίες προς τους αντιπάλους σου από το να αναζητάς, να βρίσκεις και να προβάλεις πολιτικά ή τέλος πάντως πραγματικά και βάσιμα επιχειρήματα. Είτε μιλάς για πολιτική, είτε για ποδόσφαιρο.
Παράλληλα ξεκουράζεις και το ακροατήριό σου, το οποίο δε χρειάζεται να δαπανήσει ιδιαίτερη φαιά ουσία, παρακολουθώντας και αξιολογώντας μια ουσιαστική αντιπαράθεση. Του δίνεις έτοιμη τροφή και την ταμπέλα του αντιπάλου σου (κλέφτης, ψεύτης, προδότης, άτιμος, εγκληματίας, πουλημένος, διαλέξτε) χωρίς να απαιτείται εσύ να προβληματιστείς ιδιαίτερα.
Όλο αυτό ενισχύεται βέβαια από το γεγονός, ότι η επικοινωνία έχει γίνει πολύ εύκολη και το ταξίδι της πληροφορίας ταχύτατο. Επομένως, βομβαρδίζεις το ακροατήριο με τη σχετική πληροφορία και εν τέλει το πείθεις.
Ποιο είναι όμως το χειρότερο σε όλο αυτό;
Το ότι τα λόγια αυτά, ακόμα και αν εν τέλει αποδειχτούν αβάσιμα και εντελώς ανυπόστατα, δεν επιφέρουν καμία συνέπεια. Και εδώ δεν εννοώ νομική, διότι αυτή, όπως προείπαμε δεν απασχολεί ιδιαίτερα, όταν επέρχεται. Εννοώ τη συνέπεια του να σε καταχεριάζουνε, όταν λες ανοησίες και να ντρέπεσαι να τις λες. Έχουμε φτάσει μάλλον στο αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή να θαυμάζουμε τους αμετροεπείς, επειδή έχουν το θάρρος της γνώμης τους. Το θάρρος δηλαδή να λένε αρλούμπες.
Εδώ λοιπόν βρίσκουμε το φαύλο κύκλο. Έχουμε από τη μία πλευρά την εξουσία, πάσης φύσεως, η οποία παράγει απαίδευτους πολίτες που προτιμάνε να τους δίνεις έτοιμη τροφή και να μην πολύκουράζονται. Με σκοπό να αναπαράγεται και να επιβιώνει για πάντα το είδος των απολύτως ανεπαρκών. Ούτε όμως και αυτοί που εκφέρουν αυτόν το χαμηλής ποιότητα λόγο, οι φορείς της εξουσίας, επιθυμούν να κοπιάσουν και να παράγουν ιδεολογία και επιχειρήματα, διότι έχουν την ίδια προέλευση. Το σύστημα λοιπόν αυτοσυντηρείται.
Ποια είναι η μόνη λύση, λοιπόν;
Μα πολύ απλά το ξεβόλεμα και η σωστή παιδεία.
*Ο Παναγιώτης Σκουρής είναι επίκουρος καθηγητής ευρωπαϊκού δημοσίου δικαίου στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, δικηγόρος και συνιδρυτής του δικηγορικού γραφείου AnP Legal Praxis (www.anplegal.gr).
