Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Οι εκλογές ξεπροβάλλουν πλέον ξάστερα στον ορίζοντα και θα έχουμε μπόλικο καιρό για να ασχοληθούμε με τα ευτράπελα της προεκλογικής περιόδου. Αντί λοιπόν να καταπιαστούμε με αυτό το σικέ θέατρο του παραλόγου, ας ασχοληθούμε λίγο με το κυρίως ειπείν θέατρο, το «κανονικό». Πριν από λίγες μέρες, ξέσπασε ένας ακόμη σάλος στην ελληνική διαδικτυακή και τηλεοπτική κοινότητα, με αφορμή το Βραβείο Αρχαίου Δράματος «Κάρολος Κουν» που απονεμήθηκε στον Σάκη Ρουβά, για την ερμηνεία του στην παράσταση «Βάκχες». Προτού μπούμε στο ψητό των σκέψεών μας, ας υπενθυμίσουμε τα προφανή. Πρώτον, ότι η τέχνη δεν αποτιμάται, μετριέται, σταθμίζεται και κρίνεται από βραβεία. Ζει και αναπνέει μέσα μας και κυκλοφορεί διάχυτη στον κόσμο και την κοινωνία. Δεύτερον, ότι ο κανιβαλισμός που επικρατεί στη μιντιακή κοινωνία έχει ξεπεράσει και τη φαντασία φουτουριστικού μυθιστορήματος. Άπαντες εκφέρουν οργισμένα και μανιασμένα γνώμη για το οτιδήποτε. Κανείς δεν αφήνει καμία πρόκληση αναπάντητη. Κάθε πληροφορία, συμβάν, λέξη έχει καταλήξει να θεωρείται μήνυμα που χρήζει τοποθέτησης.
Πέραν όμως όλων αυτών, αυτή η βράβευση φέρνει στο προσκήνιο πολλά από τα, εσωτερικά και πλέον βαθιά ριζωμένα, παθογενή στοιχεία της ελληνικής κοινωνίας. Ο ίδιος ο Ρουβάς (για τον οποίο επ’ ουδενί δεν βρίσκω σκόπιμο να γράψω οτιδήποτε υστερικά μειωτικό), υπερασπιζόμενος τον εαυτό του έναντι των φωνών που υποστήριζαν ότι «θα τρίζουν τα κόκαλα του Κουν και του Κατράκη», δήλωσε πάνω κάτω τα εξής. Το ότι άδικο να κατακρίνεται τόσο έντονα, ενώ έκανε μια κατάθεση ψυχής στην παράσταση, καθώς και το ότι ο καθείς έχει δικαίωμα στην τέχνη, ότι δηλαδή δεν είναι προνόμιο μιας ελιτίστικης νομενκλατούρας. Ουδεμία αντίρρηση. Ο καθείς δικαιούται μια ευκαιρία και η τέχνη θα πρέπει να είναι προνόμιο όλων και όχι λίγων και εκλεκτών. Μονάχα που αυτό το επιχείρημα, από τα δικά του χείλη, μάλλον γυρίζει μπούμερανγκ…
Διότι, ας είμαστε λίγο σοβαροί, δεν θα είχε ο οποιοσδήποτε το προνόμιο να μεταπηδήσει ξάφνου από την πίστα των μπουζουκιών και τη σκηνή τηλεοπτικών σόου στην Επίδαυρο, στα καλά καθούμενα. Ο Σάκης Ρουβάς δεν είναι ο «καθείς», είναι βασικά το ακριβές αντίθετο του «καθενός». Η δυνατότητα οποιασδήποτε διάσημης περσόνας (για να μην κολλάμε και στα ονόματα που είναι επουσιώδης λεπτομέρεια) να πρωταγωνιστεί από το πουθενά σε μία παράσταση αρχαίου δράματος συνιστά μία ακόμη επιβεβαίωση της θλιβερής διάκρισης μεταξύ «επώνυμου» και «ανώνυμου». Η αναγνωρισιμότητα, η εμφάνιση, ο ντόρος, τα χρήματα. Αυτές είναι οι συνιστώσες που μετρούν. Όλοι οι υπόλοιποι κι όλα τα υπόλοιπα, περισσεύουν. Το αρχαίο δράμα, αυτή η ύψιστη διαχρονική μορφή έκφρασης, η οποία θα έπρεπε να διαφυλάττεται ως κόρη οφθαλμού στην Ελλάδα, υπόκειται κι αυτή πλέον σε φτηνούς και μαρκετίστικους κανόνες. Οι νέοι Έλληνες ηθοποιοί μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι. Το ταλέντο τους (αν και όσοι το διαθέτουν, φυσικά) δεν θα βρει δίοδο ποτέ. Για ατελείωτα χρόνια θα είναι υποχρεωμένοι να αποδεικνύουν την αξία τους σε εξετάσεις, καθηγητές, κοινό και στον ίδιο τους τον εαυτό, αλλά ο οποιοσδήποτε γκλαμουράτος, διάσημος και όμορφος, εφόσον το αποφασίσει, θα έχει περισσότερες διόδους και ευκαιρίες από αυτούς.
Κάπως έτσι, φτάνουμε και σε κάτι πιο οικείο και άμεσο για εμάς τους Θεσσαλονικείς. Το καλλιτεχνικό προσωπικό του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, μετά από τέσσερα (!) χρόνια ελλιπούς ή καθυστερημένης μισθοδοσίας, προχωρά σε διαδοχικές σύντομες στάσεις εργασίας, προσπαθώντας να ενημερώσει το κοινό για την κατάσταση που επικρατεί. Το ΚΘΒΕ ασφυκτιά, πνιγόμενο από πολλές θηλιές. Από την περικοπή της κρατικής επιχορήγησης κατά 40%. Από τα σωρευμένα χρωστούμενα και τις σωρευμένες αθετήσεις καταβολής νόμιμων οφειλομένων από την Πολιτεία (1.000.000 από επιστροφή φόρου!). Από το φόρτωμα στην καμπούρα του των χρεών της Όπερας Θεσσαλονίκης (1.200.000!). Το ΚΘΒΕ κινδυνεύει με αφανισμό, γι’ αυτό λοιπόν, αν πετύχετε στον δρόμο τους νεαρούς ηθοποιούς του να μοιράζουν κάποιο ενημερωτικό φυλλάδιο, μην τους αντιμετωπίσετε σαν κρατικοδίαιτους βολεμένους ή επαίτες γραφειοκράτες. Δεν είναι. Είναι άνθρωποι που δουλεύουν στο σανίδι 10 ώρες τη μέρα και ζουν με φραγκοδίφραγκα.
Επ’ αφορμή των παραπάνω και αντί επιλόγου, μια ακόμη υπενθύμιση. Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, τα Μουσεία μας (είναι πολλά για να τα αναφέρω ένα προς ένα), το Φεστιβάλ Κινηματογράφου δεν είναι κτίρια και θεσμοί που απλώς φύτεψε κάποιος στην πόλη μας. Είναι ή έστω οφείλουν να είναι κομμάτι της ψυχής όσων καταγόμαστε από τη Θεσσαλονίκη, όσων μένουμε στη Θεσσαλονίκη κι όσων αγαπούμε τη Θεσσαλονίκη.
