Της ΜΑΡΙΑΣ ΚΟΥΖΟΥΦΗ
Ομάδα Ιταλών που περπάτησε από τη Θεσσαλονίκη μέχρι την Καβάλα σε διάστημα 14 ημερών, ακολουθώντας τα ίχνη της αρχαίας Εγνατίας Οδού (Via Egnatia), ενός από τους δυο σημαντικότερους δρόμους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, έγινε δεκτή σήμερα στο Δημαρχείο.
Η ομάδα που αποτελείται από περίπου 50 άτομα, ερευνητές, καθηγητές και φοιτητές, σκοπεύει μέσα σε πέντε χρόνια να έχει περπατήσει από το Δυρράχιο (η Εγνατία Οδός έφτανε μέχρι εκεί από τη Ρώμη) μέχρι την Κωνσταντινούπολη αναβιώνοντας την αρχαία Εγνατία Οδό, στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος Via Egnatia. Το πρόγραμμα υλοποιείται από την ιταλική ΜΚΟ FuoriVia και το Πανεπιστημίου ΙUAV της Βενετίας.
Προκειμένου να καλύψουν την απόσταση, κάθε χρόνο και για διάστημα περίπου 2 εβδομάδων περπατούν περί τα 300 χιλιόμετρα. Ξεκίνησαν το 2015 πραγματοποιώντας την απόσταση Δυρράχιο-Μπίτολα, συνέχισαν το 2016 με την απόσταση Μπίτολα-Θεσσαλονίκη, και φέτος ολοκλήρωσαν μόλις την απόσταση Θεσσαλονίκη-Καβάλα και βρέθηκαν στο Δήμο Θεσσαλονίκης προκειμένου να ενημερώσουν για το εγχείρημά τους.
Του χρόνου ακολουθεί η διαδρομή Καβάλα-Αλεξανδρούπολη και το πρότζεκτ αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί το 2019 με την κάλυψη της διαδρομής Αλεξανδρούπολη-Κωνσταντινούπολη. Καθημερινά, η ομάδα περπατά περίπου 8-9 ώρες στη διάρκεια των οποίων προσπαθεί να βρει ίχνη της Εγνατίας Οδού και να δημιουργήσει την καλύτερη και πιο προσβάσιμη διαδρομή για περιπατητές που να περνάει από σημαντικά μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους. Στην πορεία, όπως τόνισαν, έρχονται σε επαφή με τους κατοίκους των περιοχών, για τους οποίους δήλωσαν ότι είναι καλοί και ευγενικοί ευχαριστώντας τους για της φιλοξενία. Ταξιδεύουν οργανωμένα και γίνονται δεκτοί από τις εκάστοτε τοπικές αυτοδιοικήσεις, που τους παρέχουν δωρεάν χώρους για να κοιμηθούν. Σημειώνεται ότι τα μέλη της ομάδας δεν είναι πάντα τα ίδια, με εξαίρεση περίπου 10 άτομα που αποτελούν και τον αρχικό πυρήνα.
Το οδόστρωμα της Εγνατίας Οδού δεν έχει ιχνηλατηθεί σε πάρα πολλά σημεία του και γι αυτό η δουλειά που κάνει η συγκριμένη ομάδα βοηθά πολύ. Μάλιστα, οι ίδιοι δηλώνουν διατεθειμένοι να μοιραστούν τα δεδομένα τους στις τοπικές αρχές, προκειμένου να χαραχθεί μια διαδρομή. Όπως είπε στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου στο Δημαρχείο ο καθηγητής Οικολογίας του Πανεπιστημίου ΙUAV Βενετίας, Leonardo Marotta, οι στόχοι της προσπάθειας είναι να δουν τις ιστορικές διαδρομές που συνδέουν τις ευρωπαϊκές περιοχές και τους ανθρώπους, να μελετήσουν το τοπίο, τη γεωγραφία και το οικοσύστημα, να μελετήσουν την ιστορία και τα μνημεία γύρω από τη διαδρομή, να έρθουν σε επαφή με την τοπική αυτοδιοίκηση και να έρθουν σε επαφή με τους ανθρώπους.
Ο ιστορικός και Αντιπρόεδρος της ιταλικής ΜΚΟ Fuorivia, Δρ. Andrea Mounecif, από την πλευρά του, τόνισε ότι το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν οι περιπατητές είναι ότι ο δρόμος περπατιέται εύκολα. Μάλιστα τόνισε ότι στο κομμάτι που κάλυψαν φέτος είδαν για πρώτη φορά τόσο μεγάλα και σημαντικά ίχνη από το οδόστρωμα. Είπε πως «θα χρειαστεί χρόνος για να αναγεννηθεί η Via Egnatia, αυτήν τη στιγμή γίνεται ένα πρώτο βήμα που θα πρέπει να συνεχιστεί». Ο ίδιος εκτίμησε ότι η Θεσσαλονίκη θα μπορούσε να αναδειχθεί ακόμη περισσότερο στο κομμάτι του ήπιου τουρισμού.
Η Giulia Motta Zanin, πρόεδρος της Fuorivia που ερευνά ιστορικές διαδρομές, είπε ότι ο φορέας δημιουργήθηκε για να ενώσει πολλές επιστήμες (αρχιτέκτονες, οικολόγους, ιστορικούς, ανθρώπους που ασχολούνται με τον τουρισμό). Σχετικά με την πιθανή τουριστική αξιοποίηση της διαδρομής της αρχαίας Εγνατία Οδού, η ίδια είπε ότι υπάρχουν επαφές για συνεργασία με πρακτορείο που ασχολείται με αειφόρο τουρισμό.
Τους περιπατητές της FuoriVia καλωσόρισε ο Αντιδήμαρχος Τουριστικής Ανάπτυξης και Διεθνών Σχέσεων, Σπύρος Πέγκας ο οποίος τους συνεχάρη και έκανε λόγο για ένα σημαντικό πρότζεκτ που «ακουμπάει» και στη βούληση της διοίκησης του Δήμου να αναδειχθεί ο δρόμος (μέση οδός) που έχει έρθει στην επιφάνεια με την ανασκαφή του Μετρό αλλά και να αναπτυχθούν εναλλακτικές μορφές τουρισμού. «Είναι πολύ ενδιαφέρουσα διαδρομή γύρω από την οποία μπορούν να αναπτυχθούν πολλά πράγματα. Είναι μια ευκαιρία», είπε ακόμη ο κ. Πέγκας.
Η ιστορία του δρόμου
Για την ιστορία του δρόμου μίλησε η κ. Βελένη, Διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης και αναπληρώτρια Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης. Όπως είπε, κατασκευάστηκε το 140-120 π.Χ. και η χρήση της ήταν αρχικά αποκλειστικά στρατιωτική, για να διακινούνται οι ρωμαϊκές λεγεώνες.
«Πολύ σύντομα όμως ο δρόμος που ξεκινάει από το Δυρράχιο (μέχρι εκεί φτάνει από τη Ρώμη) και φτάνει στο Βυζάντιο, στην μετέπειτα Κωνσταντινούπολη, έγινε ένας δρόμος που διακινήθηκαν όχι μόνο εμπορεύματα, όχι μόνο επιχειρηματίες αλλά κυρίως ιδέες και άνθρωποι. Συνέδεσε την ανατολή με τη Δύση, την Ευρώπη με την Ασία. Έβαλε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος όλη τη Μακεδονία και ιδιαίτερα τη Θεσσαλονίκη όπου από το 148 π.Χ. και μετά γίνεται έδρα του Ρωμαίου Διοικητή, η «πρωτεύουσα» της Ρωμαϊκης επαρχίας Μακεδονίας, μια επαρχία που ήταν πολύ μεγαλύτερη των φυσικών γεωγραφικών της χωρίων. Η Εγνατία Οδός έπαιξε ένα σημαίνοντα ρόλο για την ανάπτυξη της περιοχής», είπε μεταξύ άλλων η κ. Βελένη.
Παράλληλα είπε ότι στην έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου υπάρχουν δυο μιλιάρια, εκ των οποίων το ένα αναφέρει στα λατινικά και στα ελληνικά το όνομα του κατασκευαστή της Εγνατίας Οδού του, Γναίου Εγνάτιου. «Αυτό το εύρημα είναι μοναδικό. Δεν υπάρχει σε επιγραφικό υλικό πουθενά αλλού μόνο σε αυτόν τον χιλιομετρικό δείκτη που έχουμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο», υπογράμμισε.
Οι περιπατητές από την Ιταλία κάνουν αυτό που γινόταν και στην αρχαιότητα, γνωρίζουν το φυσικό περιβάλλον αλλά και τους κατοίκους, είπε ακόμη η κ. Βελένη, υπενθυμίζοντας ότι στη Μακεδονία και ειδικά στη Θεσσαλονίκη έχουμε μια μεγάλη παράδοση με τους δρόμους. Αναφέρθηκε στο πιο πρόσφατο παράδειγμα της Μέσης Οδού, του περίφημου δρόμου που αποκαλύφθηκε στους δυο σταθμούς του Μετρό στην Εγνατία Οδό, στην Αγ. Σοφίας και στη Βενιζέλου.
Η ίδια διευκρίνισε ότι αυτή η μέση οδός δεν ταυτίζεται με την Εγνατία Οδό. «Δεν είναι αυτή η Εγνατία Οδός της αρχαιότητας, παρόλο που την ονομάζουμε έτσι σήμερα. Η Εγνατία Οδός επειδή ξεκίνησε ως στρατιωτικός δρόμος (via militaris) απέφευγε να περνά μέσα από αστικά κέντρα ακριβώς για την επικινδυνότητα του πράγματος. Ξέρουμε ότι περνούσε από τον Χορτιάτη, τον Κισσό και από κει προς τη λεκάνη του Λαγκαδά, περνούσε δηλαδή πίσω από την πόλη της Θεσσαλονίκης», είπε.
Παράλληλα, ευχαρίστησε την ομάδα των περιπατητών που ξεκίνησε φέτος την πεζοπορία της από το αρχαιολογικό μουσείο για την σωστή επιστημονική δουλειά που κάνει, προσθέτοντας ότι πρέπει να τους υποστηρίξουμε.
Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ένας από τους δύο σημαντικότερους δρόμους που κατέληγαν στην πρωτεύουσα Ρώμη ήταν η via Εγνατία, υπερπόντια προέκταση της via Τραϊόνα, διαμέσου του λιμένα της Γναφιάς που διέσχιζε την Ελλάδα μέχρι τον ποταμό Έβρο. Η Εγνατία περνούσε από το Δυρράχιο, το Λυχνιδό, την Ηράκλεια, την Πέλλα, την Θεσσαλονίκη, την Αμφίπολη, τους Φιλίππους, το Τόπειρο, τη Μαξιμιανούπολη και την Τραϊανούπολη.
