Είναι οι δημοσιογράφοι στο στόχαστρο; Τι απειλεί την ελευθερία του Τύπου στην Ευρώπη και στην Ελλάδα και ποιες είναι οι αναγκαίες παρεμβάσεις, ποιες οι πρωτοβουλίες της Ε.Ε. και οι προσδοκίες του δημοσιογραφικού κόσμου; Περισσότεροι από 80 δημοσιογράφοι, ερευνητές, εκπρόσωποι ευρωπαϊκών οργανισμών για τη δημοσιογραφία και τα ΜΜΕ και πολιτικοί, κατέθεσαν τις απόψεις τους, στην ενδιαφέρουσα και σημαντική θεματολογία του 17ου Δημοσιογραφικού Συνεδρίου Σαμοθράκης. Απόψεις και διαπιστώσεις με συγκλίσεις και αποκλίσεις, κάποιες εκ διαμέτρου αντίθετες, όλες όμως τεκμηριωμένες και με σαφή τη βούληση του δημοσιογραφικού κόσμου της χώρας να αναδείξει τα θέματα που υπό συνθήκες δύνανται να απειλήσουν παντί τρόπω το δημόσιο αγαθό της ενημέρωσης.
Δημοσιογράφοι στο στόχαστρο
«...Δυστυχώς σε όλο τον κόσμο αλλά και στη χώρα μας...δημοσιογράφοι έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να εκτελέσουν το καθήκον της ενημέρωσης και της ελεύθερης πληροφόρησης...», σημείωσε μεταξύ άλλων ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, στον χαιρετισμό που απέστειλε στους συνέδρους.
«...Όποιος δημοσιογράφος ή δημοσιογραφική ομάδα τολμά με στοιχεία και καίρια ερωτήματα να θέσει το δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων, αμέσως βρίσκεται να αντικρίζει το υψωμένο δάχτυλο κάθε μεγάλης ή μικρότερης εξουσίας...», δήλωσε η δημοσιογράφος και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Δώρα Αυγέρη κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για «το επαναλαμβανόμενο μοτίβο αντιστροφής των ρόλων» όπου «...οι ελεγχόμενοι έγιναν κατήγοροι και οι ερευνητές δημοσιογράφοι κόντεψαν να καθίσουνε στο σκαμνί γιατί ερεύνησαν το σκάνδαλο και την εμπλοκή πολιτικών προσώπων...».
Την εκτίμηση ότι διαχρονικά οι εργαζόμενοι στον Τύπο και ιδιαίτερα όσοι είναι στην πρώτη γραμμή, αντιμετωπίζουν διαφόρων μορφών βία κατά την εκτέλεση του έργου της κάλυψης θεμάτων καθώς όπως διευκρινίζει «η βία δεν έχει μόνο ένα πρόσωπο», εξέφρασε ο Χρήστος Μπόνης εκπροσωπώντας στο συνέδριο την Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδος.
Κοινά αποδεκτή η επικινδυνότητα του δημοσιογραφικού επαγγέλματος τόσο στη χώρα όσο και σε επίπεδο Ε.Ε. η οποία ήδη όπως αναφέρθηκε, προχωρά μέσω της αρμόδιας επιτροπής στη θέσπιση τα τελευταία χρόνια δράσεων για τα κράτη-μέλη της με σκοπό τη βελτίωση της ασφάλειας των δημοσιογράφων. Συμπερασματικά αναφέρθηκε ότι είναι περιοριστικός ο τρόπος που χαρακτηρίζει το πρόβλημα, η επίλυση του οποίου δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατη. Πρέπει να επιχειρηθεί από πολλές πλευρές με σταθερή προϋπόθεση την πολιτική βούληση ως το μόνο τρόπο ανάπτυξης περαιτέρω πρωτοβουλιών.
Τι απειλεί την ελευθερία του Τύπου στην Ευρώπη και την Ελλάδα
Υπογραμμίζοντας ότι η Ελλάδα είναι μία δημοκρατική χώρα και επ’ αφορμή της κατάταξής της στην 108η θέση στην έκθεση αξιολόγησης ως προς την ελευθερία του Τύπου της οργάνωσης «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα», η υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου και δημοσιογράφος, Σοφία Βούλτεψη χαρακτηρίζοντας την καταγγελία το πιο εύκολο πράγμα, σημείωσε πως όταν μοναδικός σκοπός της είναι «να καταγγείλεις την κυβέρνηση, βλάπτεις τους χιλιάδες δημοσιογράφους της χώρας», συμπληρώνοντας πως αν οι 20.000 δημοσιογράφοι της χώρας ένιωθαν ότι χειραγωγούνται ή φιμώνονται θα προχωρούσαν οι ίδιοι και μέσω των Ενώσεών τους σε καταγγελίες. Δηλώνοντας ότι «και οι κρίνοντες κρίνονται» είπε χαρακτηριστικά πως «αν ένας δημοσιογράφος λιβελογραφεί ή χυδαιολογεί ή παραβιάζει τους κώδικες δημοσιογραφικής δεοντολογίας δεν πρέπει να θεωρεί ότι βρίσκεται στο απυρόβλητο. Δεν θα φιμωθούμε όλοι οι υπόλοιποι για να μην κατηγορηθούμε επειδή “ κάποιοι δεν εφαρμόζουν τους κανόνες” με το πρόσχημα ότι ασκούν ερευνητική δημοσιογραφία. Δεν θα στοχοποιηθούν όλοι οι δημοσιογράφοι της χώρας επειδή κάποιοι υποστηρίζουν ότι στοχοποιούνται και καταγγέλλουν παριστάνοντας τα θύματα. Πρέπει να βλέπουμε τα πράγματα απαλλαγμένοι από στερεότυπα...».
Με μελανά χρώματα περιέγραψε την ελευθεροτυπία στην Ελλάδα ο Γιώργος Χρηστίδης, δημοσιογράφος από την Ένωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου, εκφράζοντας την άποψη ότι σημαντικά θέματα δεν χαίρουν της προβολής που τους αξίζει στην Ελλάδα σε σύγκριση με την προβολή τους από ξένα δημοσιογραφικά μέσα ζητώντας απευθυνόμενος στους συνέδρους να υπερασπίζονται τα θέματά τους διεκδικώντας τη δημοσίευσή τους, εκτιμώντας πως τα θέματα της ελευθερίας του Tύπου μπορούν να διευθετηθούν μέσω δημοκρατικών συζητήσεων.
Τις αλλαγές που οδήγησαν στο να καθίσταται ολοένα και δυσκολότερη στην πάροδο των ετών η παρουσίαση συγκεκριμένων θεμάτων σε τηλεοπτικά μέσα εθνικής εμβέλειας σκιαγράφησε ο δημοσιογράφος Τάσος Τέλλογλου με αναφορές σε προσωπικά επαγγελματικά βιώματα. Η αλλαγή ως προς την προθυμία των δημοσιογράφων σε συγκεκριμένα θέματα, η αδυναμία των στελεχών των οργανισμών να υποστηρίξουν τους συντάκτες τους και τα εμπορικά συμφέροντα τα οποία κατά την εκτίμησή του είναι πολύ πιο απειλητικά από τις κυβερνήσεις, είναι κάποιοι από τους λόγους της προαναφερθείσας δυσκολίας. Σημείωσε ότι δεν συμμερίζεται την άποψη ότι στην Ελλάδα υπάρχει μία ιδιαίτερη έξαρση των SLAPPS γιατί δεν μπορεί να δει περισσότερες των δύο περιπτώσεων αγωγών κατά δημοσιογράφων στη συγκεκριμένη κατηγορία, περιπτώσεις που παρουσίασαν στη διάρκεια του συνεδρίου οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές-δημοσιογράφοι.
Μεταξύ των συμπερασμάτων του συνεδρίου και ειδικότερα ως προς τη στοχοποίηση των δημοσιογράφων αναφέρθηκε πως η Παγκόσμια Ομοσπονδία για τους Δημοσιογράφους και την Ασφάλεια αγγίζει πολλά σημαντικά σημεία, όπως η ιδιοκτησιακή διαφάνεια, η λειτουργία ανεξάρτητων αρχών και η εσωτερική ελευθερία στα ΜΜΕ. Επισημάνθηκε πως είναι ευπρόσδεκτες οι πρωτοβουλίες υπέρ της ασφάλειας των δημοσιογράφων και οι Ενώσεις Συντακτών ενθαρρύνουν κάθε τι που βελτιώνει το πεδίο αυτό, που διασφαλίζει τις συνθήκες ασφαλούς και ελεύθερης άσκησης του δημοσιογραφικού έργου.
Στο 17ο Δημοσιογραφικό Συνέδριο Σαμοθράκης επισημάνθηκε η αναγκαιότητα προσαρμογής των ΜΜΕ στη νέα εποχή, την οποία όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΥ, Σωτήρης Τριανταφύλλου, χαρακτηρίζουν οι ραγδαίες αλλαγές και οι μεγάλες προκλήσεις. Περιγράφοντας το τοπίο «της βιομηχανίας των Μέσων» σημείωσε πως μεταξύ άλλων θα πρέπει να εξεταστούν τα θέματα της κατοχύρωσης της δουλειάς του δημοσιογράφου, το ιδιοκτησιακό τοπίο και το επιχειρηματικό μοντέλο των ΜΜΕ «που βρίσκεται σε παρακμή» και που όπως εκτιμά έχουν άμεση σχέση με τη χαμηλή αξιοπιστία των πολιτών απέναντι στα Μέσα Ενημέρωσης και την υστέρηση της ελευθερίας του Τύπου διεθνώς. Υστέρηση που όπως είπε συνδέεται άμεσα με τις επιθέσεις, τη βία και τις αγωγές κατά των δημοσιογράφων, απειλώντας ευθέως την ελευθεροτυπία.
Την ασφάλεια των δημοσιογράφων και τη διαφάνεια στα ΜΜΕ προέταξε και ο γ.γ. Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, Δημήτρης Γαλαμάτης, σημειώνοντας πως η Ελλάδα ίσως είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που προώθησε την υπογραφή σύμβασης των δημόσιων μέσων ενημέρωσης με τους δημοσιογράφους για την ενίσχυση της ασφάλειάς τους κατά την κάλυψη γεγονότων υψηλού κινδύνου, καλώντας τις Ενώσεις να προχωρήσουν τη διαδικασία και στα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης. Αναφέρθηκε και στην υποστήριξη «οικονομικά και ηθικά» σε συνεργασία με το ΑΠΘ της προοπτικής ίδρυσης ενός Διεθνούς Κέντρου Εκπαίδευσης Δημοσιογράφων σε θέματα ασφάλειας και προστασίας τους στην κάλυψη θεμάτων σε επικίνδυνες περιοχές καθώς και στην υπογραφή πράξης με τα συναρμόδια υπουργεία για εφαρμοσμένες πολιτικές κύρια σε θέματα ασφάλειας και προστασίας των δημοσιογράφων.
«Οι λύσεις δεν πρέπει να αναζητούνται σε πλαίσιο πολιτικής πόλωσης...Η ψυχολογική και ηθική στήριξη, η θεσμική θωράκιση και η εκπαίδευση των δημοσιογράφων στην αναγνώριση και την αντιμετώπιση απειλών, είναι σημαντικά μέσα για ν’ αντιμετωπιστεί συνολικά το φαινόμενο. Σ’ αυτή την κατεύθυνση πρέπει ν’ αξιοποιηθούν σχήματα και πρακτικές που αναπτύσσονται και εκτός Ελλάδος αλλά και ν’ αναπτυχθούν ανάλογες εντός Ελλάδος όπως αναφέραμε και στην πρωτοβουλία που υπάρχει με την Task Force... Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες έχουν μειωμένη σημασία αν δεν υπάρχει διαρκής πρόβλεψη για την εφαρμογή τους. Η νομοθετική λειτουργία δεν μπορεί να θεωρείται αποκλειστικός τρόπος ρύθμισης», αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην κατακλείδα του συνεδρίου από τον Δημήτρη Χορταριά, αντιπρόεδρο του Οργανισμού για τη συλλογική διαχείριση και την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων των δημοσιογράφων «Ξενοφών».
ΑΠΕ-ΜΠΕ
