Μεγάλο ποσοστό παλαιών κτιρίων στα ιστορικά κέντρα των πόλεων της Ελλάδας χρειάζονται συντήρηση, επίβλεψη και είναι αναγκαία η προτεραιοποίηση στις παρεμβάσεις που πιθανόν θα πρέπει να γίνουν σε αυτά. Η συγκεκριμένη διαπίστωση είναι ο γνώμονας που ξεκίνησε ένα νέο ερευνητικό πρόγραμμα στο Πολυτεχνείο Κρήτης, το Ευρωπαϊκό Ερευνητικό Πρόγραμμα ERA4CH (Earthquake Risk plAtform For european cities Cultural Heritage protection) με επικεφαλής την ALMA Sistemi Srl από την Ιταλία και συμμετοχή, μεταξύ άλλων, και του δήμου Χανίων.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής στη Σχολή Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου Γεώργιος Σταυρουλάκης, του συνεργαζόμενου τμήματος με το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα, τονίζει πως η κύρια στόχευση του προγράμματος είναι η μελέτη της σεισμικής επικινδυνότητας και η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ως πολιτιστική κληρονομιά νοείται, σύμφωνα με τον καθηγητή, κάθε δομημένο οικιστικό περιβάλλον, τα μνημεία, τα κτίρια, για τα οποία όπως αναφέρει: «Μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος ERA4CH θα μελετηθεί η δημιουργία σειράς εργαλείων για την εκτίμηση βλαβών καθώς και η μακροχρόνια παρακολούθηση ιστορικών κέντρων με τον συνδυασμό τεχνολογίας αιχμής και αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης, εξελιγμένων τεχνικών εξ αποστάσεως παρακολούθησης, επεξεργασίας εικόνας, γεωτεχνικών δεδομένων και κτηματολογίου, καθώς και μοντέλων δομικής ακεραιότητας ενσωματωμένων σε γεωγραφικό σύστημα πληροφοριών GIS».
Στο πρόγραμμα συμμετέχουν το Πολυτεχνείο Κρήτης, η ιταλική εταιρεία Alma sistemi, το Πολυτεχνείο του Μιλάνου ένα παλαιό και πολύ γνωστό εκπαιδευτικό ίδρυμα, το πανεπιστήμιο Frederick της Κύπρου, εταιρεία πληροφορικής από Ελλάδα και Κύπρο. Οι επιστήμονες έχουν εντάξει προς μελέτη, ως πιλοτικές περιοχές το δήμο Στροβόλου κοντά στη Λευκωσία, την πόλη Νάρνη στην Ιταλία ένα πολύ παλιό μεσαιωνικό χωριό - κωμόπολη η οποία είναι υποψήφια για περιοχή της UNESCO και την παλιά πόλη του δήμου Χανίων. Επιστήμονες από διαφορετικά πεδία, είναι συνεργαζόμενοι στο πρόγραμμα και όπως λέει ο κ. Σταυρουλάκης, ο οποίος συνεργάζεται επίσης με τον καθηγητή Γεώργιο Σταυρακάκη, ΗΜΜΥ από το Πολυτεχνείο Κρήτης και τον δρ Χαράλαμπο Λίτου από τον δήμο Χανίων, «…πρόκειται για μία μεγάλη ομάδα με δομοστατικούς μηχανικούς και επιστήμονες της πληροφορικής, που προσπαθούμε όλοι μαζί να βρούμε μία κοινή γλώσσα επικοινωνίας ώστε να δουλέψουμε πάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Στο πρόγραμμα το οποίο θα ολοκληρωθεί μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια, υπάρχει μία ενδιαφέρουσα συνεργασία με ανθρώπους από την πληροφορική, που προτείνουν ένα συνολικό σύστημα για την αποτύπωση μεγάλων κομματιών στα αστικά κέντρα, την εκτίμηση της σεισμικής επικινδυνότητας, με στόχο να βοηθηθεί η πολιτική προστασία, να βοηθηθούν οι τοπικοί φορείς, ώστε να προτεραιοποίησουν δράσεις επέμβασης είτε για την προληπτική συντήρηση ή και για τη βοήθεια του πληθυσμού μετά από ένα σεισμό».
Για την έρευνα και τις αποτυπώσεις θα χρησιμοποιηθούν μεταξύ άλλων, φωτογραφίες από δορυφόρους και άλλες πηγές, ώστε να γίνει μία αυτόματη αναγνώριση κτιρίων και να ολοκληρωθεί ένα στατικό σύστημα, μία μελέτη που θα αφορά στην αναμενόμενη επικινδυνότητα τους σε περίπτωση σεισμού. Ο στόχος είναι να γίνει μία πρώτη εκτίμηση της επικινδυνότητας, σε συνδυασμό με τις εδαφικές παραμέτρους και τους αναμενόμενους σεισμούς ή εκείνους που μπορεί να έρθουν στο πιο μακρινό μέλλον. Όλα αυτά σε συνεργασία με τους σεισμολόγους και άλλα επιστημονικά στοιχεία που θα ληφθούν υπόψη, θα βοηθήσουν όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Σταυρουλάκης, «…ώστε στο τέλος να "κοκκινίσουν" ή να "πρασινίσουν" όχι τα επιμέρους κτίρια αλλά οι περιοχές, για να ξέρουμε ότι αν έρθει ένας σεισμός με κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, αυτή η περιοχή θα πρέπει να προσεχθεί περισσότερο από κάποια άλλη, θα γνωρίζουμε σε ποια περιοχή θα πρέπει να φτάσει πρώτα η βοήθεια και να οργανωθεί το ζήτημα της πολιτικής προστασίας, ενώ επίσης όλα αυτά τα στοιχεία θα βοηθήσουν στην περίπτωση που θέλει κάποιος να κάνει μία προληπτική αναστήλωση ή παρεμβάσεις σε κάποια περιοχή. Να ξέρει δηλαδή η πολιτεία, ο δήμος, η περιφέρεια, από ποια περιοχή θα ξεκινήσει».
Όπως επισημαίνει ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης, το νησί είναι μία σεισμογενής περιοχή: «…βρισκόμαστε κοντά σε ρήγματα, ευτυχώς όμως βρισκόμαστε και κοντά στη θάλασσα. Οπότε υπάρχει απόσβεση της ισχύος ενός σεισμού. Όμως οι τελευταίοι σεισμοί στο Αρκαλοχώρι, αλλά και οι σεισμοί με την έντονη δραστηριότητα μάς ανησύχησαν και σε συνδυασμό με την επικινδυνότητα για τα παλιά κτίρια και τα μνημεία που όλοι διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν προβλήματα, μας οδήγησαν στο να είμαστε μέρος της ομάδας του συγκεκριμένου πολύ ουσιαστικού προγράμματος. Κατά το παρελθόν έχουμε δει σεισμούς, οι οποίοι έχουν ανησυχήσει την Κρήτη λόγω μεγέθους, όπως και στο πρόσφατο παρελθόν δυνατοί σεισμοί που όμως δεν έχουν επιφέρει ζημιές. Αυτό συμβαίνει διότι κάθε σεισμός έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, χτυπάει συγκεκριμένες κατηγορίες κτιρίων, έργων και τα λοιπά. Όλοι ας γνωρίζουμε, ότι σε αρκετούς σεισμούς η Κρήτη ήταν τυχερή. Το αναφέρω μιας και οι παλιές πόλεις στην Κρήτη για αρκετά χρόνια ήταν εγκαταλελειμμένες. Μέχρι και την περίοδο πού ξεκίνησε η ενασχόληση των πολιτών με τη βραχυχρόνια μίσθωση. Από τότε μέχρι σήμερα διαπιστώνουμε πολλές αναπαλαιώσεις, ανακαινίσεις και ενισχύσεις κτιρίων. Σήμερα πια πολλά κτίρια είναι συντηρημένα, βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση από τα προηγούμενα χρόνια και το φαινόμενο της βραχυχρόνιας μίσθωσης που έχει επιφέρει χρήματα σε ιδιοκτήτες, έδωσε την δυνατότητα, όσοι ενδιαφέρθηκαν να φέρουν τα κτίρια τους στις παλιές πόλεις, σε πολύ καλύτερη κατάσταση από τα προηγούμενα χρόνια, είτε με αναστήλωση ή τη συντήρηση τους».
Ο κ. Σταυρουλάκης, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πως σε κάθε πρόληψη, οργάνωση και προγραμματισμό, χρειάζονται κάποια ορθολογιστικά κριτήρια ώστε να κατανεμηθούν, ακόμα και οι οικονομικοί πόροι που υπάρχουν στη διάθεσή του κάθε αρμόδιου. Σχετικά με τα μνημεία πολιτισμού και τα δημόσια κτίρια όπως νοσοκομεία, σχολεία κλπ, εδώ και χρόνια γίνεται μία τεράστια συζήτηση για τους προσεισμικούς ελέγχους που οφείλει να κάνει η πολιτεία. «Οι έλεγχοι αυτοί ως επί το πλείστο είναι στα χαρτιά, κάποιοι πρέπει να χρηματοδοτήσουν τους ελέγχους αυτούς, κάποιοι πρέπει να πάρουν αποφάσεις για να ξεκινήσουν οι διαδικασίες των ελέγχων. Σήμερα, γνωρίζουμε πως έχει ανακοινωθεί ότι θα ξεκινήσουν άμεσα έλεγχοι σε σχολεία νοσοκομεία, όμως τα ίδια έχουμε ακούσει και πριν από 15 χρόνια. Τα ίδια λόγια, αλλά διαπιστώνουμε πως οι έλεγχοι δεν έχουν ολοκληρωθεί και αυτό είναι σημαντικό ως παρατήρηση, διότι είμαστε χώρα σεισμογενής. Το σημαντικό βέβαια είναι πως διαθέτουμε έναν πολύ καλό και αναγνωρισμένο αντισεισμικό κανονισμό. Ευτυχώς ο κανονισμός είναι πολύ αποτελεσματικός, οι άνθρωποι και οι μηχανικοί με τα συνεργεία προσέχουν τα των κανονισμών, με αποτέλεσμα να είμαστε σε πολύ καλύτερη κατάσταση από άλλες χώρες που υποφέρουν πάρα πολύ από σεισμούς και δε διαθέτουν αντισεισμικούς κανονισμούς».
Σχετικά με το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα ERA4CH όπως λέει ο Γιώργος Σταυρουλάκης, «…το σημαντικό είναι ότι διαφορετικές σχολές του Πολυτεχνείου, διαφορετικές ειδικότητες συνεργάζονται ώστε να έχουμε αποτελέσματα που θα βοηθήσουν στο έργο μας. Πρόκειται για τα τμήματα μηχανικών παραγωγής και διοίκησης, για την αρχιτεκτονική σχολή, για το τμήμα ηλεκτρολόγων μηχανολόγων μηχανικών, ενώ στο πρόγραμμα έχουμε δρομολογήσει τη συμμετοχή φοιτητών με διπλωματικές εργασίες. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα είναι διαθέσιμα σε όποιον ενδιαφερθεί να τα χρησιμοποιήσει, να τα μελετήσει, ακόμη και ως υλικό για άλλες έρευνες. Άλλωστε είναι υποχρέωση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων να είναι ανοιχτά για κάθε ενδιαφερόμενο».
Η συμμετοχή ελληνικών πανεπιστημιακών τμημάτων σε πολλά ερευνητικά προγράμματα είναι πολύ σημαντική και ενδιαφέρουσα όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιώργος Σταυρουλάκης. «Το επίπεδο σπουδών, αρτιότητας των επιστημόνων μας, των αποφοίτων μας είναι υψηλό. Για παράδειγμα στο συγκεκριμένο ευρωπαϊκό πρόγραμμα εμπλέκονται οι ειδικότητες πολιτικών μηχανικών και δομικών μηχανικών. Ειδικότητες που στην Ελλάδα είναι σε πολύ καλό επίπεδο. Η επίσημη πολιτεία, πιστεύω ότι θα πρέπει να επενδύσει στις σπουδές των συγκεκριμένων επιστημόνων. Αφού μάλιστα μέσω αυτών των σχολών, βγαίνουν οι επιστήμονες που θα ασχοληθούν με τη σεισμολογία. Όπως επίσης οι Φυσικοί μας, οι Γεωλόγοι, ειδικότητες που μελετούν το φαινόμενο των σεισμών μακροσκοπικά από τη γέννησή τους δηλαδή και τη μετάδοση τους. Όλοι τους, επιστήμονες οι οποίοι βοηθούν, συνεργάζονται με τους συναδέλφους τους επιστήμονες από άλλες χώρες και όλοι μαζί μπορούν να ενισχύσουν με στοιχεία την επίσημη πολιτεία. Για παράδειγμα το πού μπορεί να χτιστεί μία πόλη, ένας οικισμός, ένα σπίτι. Για το εάν η τοποθεσία, το έδαφος είναι κατάλληλα, στοιχεία που βοηθούν στο να αποφευχθούν μελλοντικά προβλήματα, όπως αυτά που έχουν δει, αρκετές φορές, το φως της δημοσιότητας».
Στο πλαίσιο της ενίσχυσης των σπουδών στους συγκεκριμένους κλάδους και τα πανεπιστημιακά τμήματα, ο κ. Σταυρουλάκης λέει πως: «… στο Πολυτεχνείο Κρήτης θα μπορούσε για παράδειγμα, να υπάρχει μία σχολή πολιτικών μηχανικών. Είναι χρόνων ζητούμενο από πλευράς του Πολυτεχνείου. Τα τελευταία δέκα χρόνια προσπαθούμε να φτιάξουμε τμήμα πολιτικών μηχανικών, έχουμε ισχυρά επιχειρήματα όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι στη Σικελία υπάρχουν πέντε τμήματα και στην Κύπρο τέσσερα τμήματα. Νησιά αντίστοιχου μεγέθους με την Κρήτη. Πιστεύουμε ότι στο Πολυτεχνείο Κρήτης, υπάρχει αντικείμενο για σχολή Πολιτικών Μηχανικών. Στη σχολή Ορυκτών πόρων υπάρχει η δυνατότητα να χαραχθεί κατεύθυνση ώστε να ενσωματωθεί τμήμα Πολιτικών Μηχανικών».
ΑΠΕ-ΜΠΕ
