Της Σταυρούλας Χατζή
Η περίοδος των Χριστουγέννων θεωρείται από τους τους περισσότερους ως η πιο όμορφη εποχή του χρόνου. Πλαισιωμένη από φωτάκια, στολίδια, λαμπερά ρεβεγιόν, εορταστικά τραπέζια και οικογενειακές στιγμές παραπέμπει αποκλειστικά σε θετικά συναισθήματα, χαράς, αισιοδοξίας και προσμονής. Κι όμως, υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων που αδυνατεί να εναρμονιστεί με το γιορτινό κλίμα της εποχής. Η αποκαλούμενη «Μελαγχολία των Χριστουγέννων» γνωστή και με τον όρο «Christmas Blues», αποτελεί ένα φαινόμενο που παρατηρείται κυρίως στη δυτική κουλτούρα. Εν συντομία, το φαινόμενο συνιστά μια μείξη αδιόρατης μελαγχολίας, άγχους, απομόνωσης και συναισθηματικής καταπίεσης που είτε προϋπάρχει και εντείνεται από την περιρρέουσα γιορτινή ατμόσφαιρα είτε πηγάζει εξαρχής από αυτήν.
«Υπάρχει μία υπερπροβολή, η οποία κατά κάποιον τρόπο μας επιτάσσει να χαρούμε. Όλα είναι γιορτινά και στολισμένα, μας καλούν πιο συχνά σε τραπέζια, σε οικογενειακές συγκεντρώσεις και υπάρχουν όλες αυτές οι εκδηλώσεις των Χριστουγέννων. Έτσι η κοινωνία μας δίνει την εντύπωση ότι τώρα, αυτές τις μέρες εμείς θα πρέπει ασχέτως με το πως νιώθουμε, με το τι βιώνουμε στη δική μας πραγματικότητα, θα πρέπει να χαρούμε, να γιορτάσουμε και να συνομιλήσουμε με άλλους ανθρώπους» αναφέρει στο «Typosthes» η ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια, Πηνελόπη Τζίρκα, επισημαίνοντας πως πρόκειται ουσιαστικά για μια σύγκρουση της πραγματικής ψυχικής μας κατάστασης με την επίπλαστη γιορτινή διάθεση που υπάρχει εκεί έξω.
Ποιους επηρεάζει περισσότερο;
Το φαινόμενο παρατηρείται κυρίως σε ανθρώπους που μπορεί να βιώνουν μια δύσκολη περίοδο στη προσωπική τους ζωή (πένθος, προβλήματα υγείας, οικονομικές δυσκολίες), η οποία εντείνεται από την εξωτερική αντίθεση γιορτής και ευτυχίας. Επιρρεπείς ωστόσο είναι και χαρακτήρες με ευαισθησία στην απόρριψη. Πρόκειται γι΄αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι, όπως αναφέρει η κα. Τζίρκα «θέλουν να ευχαριστούν τους άλλους προκειμένου να γίνονται περισσότερο αποδεκτοί. Αυτοί οι άνθρωποι αισθάνονται μεγάλη πίεση, φοβούμενοι πως αν αφήσουν τον εαυτό τους ελεύθερο να βγάλει τα πραγματικά του συναισθήματα και να πει όχι σε όλα αυτά, θα μείνουν στην απέξω και οι γύρω τους θα τους απορρίψουν γι’ αυτό που νιώθουν».
Το παραπάνω, έχει ως αποτέλεσμα τα δυσάρεστα συναισθήματα αλλά και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει κάποιος να στριμώχνονται πίσω από το προσωπείο μιας ευδιάθετης εικόνας. «Αν δείξω για παράδειγμα, τα αληθινά μου συναισθήματα, ότι δεν είμαι καλά, ότι περνάω δύσκολα, ότι μπορεί να είμαι θυμωμένος και να μην έχω καλή διάθεση, αισθάνομαι ότι δεν θα γίνω αποδεκτός από τους άλλους» επισημαίνει η κα. Τζίρκα.
Εμπορευματοποίηση και κοινωνική συμμόρφωση επισκιάζουν το πραγματικό πνεύμα των Χριστουγέννων
Σύμφωνα με την κα. Τζίρκα, πρόκειται για ένα φαινόμενο το οποίο έχει και κοινωνικές διαστάσεις πέρα από καθαρά ψυχολογικές. Η εμπορευματοποίηση των εορτών, οι αυξημένες οικονομικές απαιτήσεις και η πίεση για περαιτέρω κατανάλωση εντάσσονται στους βασικότερους παράγοντες της συναισθηματικής καταπίεσης που μπορεί να βιώσει κάποιος. «Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια κοινωνική συμμόρφωση», αναφέρει χαρακτηριστικά η κα. Τζίρκα, τονίζοντας πως όλα τα παραπάνω έχουν οδηγήσει στην απώλεια του πραγματικού πνεύματος των Χριστουγέννων που είναι συνυφασμένο με την αλληλεγγύη, την προσφορά και την αλληλοβοήθεια. «Έχει χαθεί η ουσία, και υπάρχει πλέον αυτό το καταναγκαστικό, ότι πρέπει να τρέξουμε να πάρουμε δώρα, να ξοδέψουμε για να είμαστε χαρούμενοι, να βγούμε και να μαζευτούμε όλοι μαζί. Υπάρχουν όλες αυτές οι κοινωνικές επιταγές που τις περισσότερες φορές μάλιστα αποσκοπούν σε όφελος» καταλήγει.
«Θα πρέπει να είμαστε πιο ευέλικτοι και επιεικείς με τον εαυτό μας»
Κάθε τέλος Δεκέμβριου, οι περισσότεροι άνθρωποι προβαίνουν σε μια διαδικασία αυτοαξιολόγησης η οποία μπορεί να αποβεί ιδιαιτέρως στρεσογόνα και ψυχοπιεστική. «Κάνοντας λοιπόν μια ανασκόπηση της χρονιάς που πέρασε, μπορεί πολλές φορές όντας αρκετά αυστηροί με τον εαυτό μας, να δούμε αυτή την πορεία και να πούμε ότι δεν έχουμε φτάσει εκεί που θα θέλαμε. Έχει σημασία, εδώ να δώσουμε ένα μήνυμα ότι μπορεί όντως να μην έχουμε πετύχει τους αρχικούς μας στόχους, όχι όμως γιατί δεν έχουμε καταφέρει πράγματα, αλλά επειδή οι αρχικοί μας στόχοι μπορεί να ήταν υπερβολικά υψηλοί». Θέτοντας, επομένως, ρεαλιστικές προσδοκίες «θα πρέπει να είμαστε πιο ευέλικτοι και επιεικείς με τον εαυτό μας», επισημαίνει η κα. Τζίρκα.
Επιλέγουμε δίπλα μας του κατάλληλους ανθρώπους
Τέλος, ο πιο σημαντικός παράγοντας στον οποίον θα πρέπει να δοθεί έμφαση προκειμένου να μην αφήσουμε την δίνη των αρνητικών συναισθημάτων να μας παρασύρει, είναι οι άνθρωποι που επιλέγουμε να έχουμε κοντά μας αυτές τις μέρες. Σύμφωνα με την κα. Τζίρκα, τα μελαγχολικά συναισθήματα υποδηλώνουν πολλές φορές την αδυναμία να εκφραστούμε ελεύθερα μπροστά στον φόβο ότι οι άλλοι θα μας εγκαταλείψουν. «Αυτό που θα με βγάλει από όλο αυτό είναι να βρω ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο να μπορώ να μιλήσω, να εκφραστώ και να αφήσω τον εαυτό μου ελεύθερο. Να μην χρειάζεται δηλαδή να καταπιέζομαι συναισθηματικά και να υποκρίνομαι ότι όλα είναι καλά. Αυτό αυτομάτως φιλτράρει και τους ανθρώπους που θέλω να είμαι κοντά και επιλέγω να περάσω τις γιορτινές αυτές μέρες του χρόνου» καταλήγει η κα. Τζίρκα.
