Την τελευταία του πνοή άφησε σήμερα ο αρχαιολόγος Πάνος Βαλαβάνης, σκορπίζοντας την θλίψη στον χώρο της αρχαιολογίας.
Ο Πάνος Βαλαβάνης ήταν ανθρωπολόγος, ιστορικός τέχνης, αρχαιολόγος και καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Γεννήθηκε στη Αθήνα το 1954 με οικογενειακή καταγωγή από τον Μεσότοπο της Λέσβου. Μετά την ολοκλήρωση των εγκυκλίων του σπουδών, σπούδασε Κλασική Αρχαιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο του Βύρτσμπουργκ (γερμανικά: Julius-Maximilians-Universität Würzburg) στο Βύρτσμπουργκ της Γερμανίας, αποκτώντας επίσης εμπειρία και σε πολλές ανασκαφές, κοντά σε σπουδαίους δασκάλους, όπως οι Έλληνες αρχαιολόγοι: Βασίλειος Λαμπρινουδάκης, Πέτρος Θέμελης, Μιχάλης Τιβέριος, καθώς και τις Γερμανίδες αρχαιολόγους Έρικα Σίμον (Erika Simon) και Χάιντε Φρόνινγκ-Κέλερ (Heide Froning-Kehler). Ήταν επίσης αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (γερμανικά: Deutsches Archäologisches Institut).
Από το 1980 εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και από το 2000 έως την συνταξιοδότηση του διετέλεσε καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής. Στα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται οι εξής τομείς έρευνας: Αττική κεραμική και αγγειογραφία, Παναθηναϊκοί αμφορείς, κεραμικά εργαστήρια, Τοπογραφία της αρχαίας Αθήνας, Τοπογραφία και Ιστορία της περιοχής Γαλαξιδιού, Αρχαία ελληνική τεχνολογία, Αρχαίος αθλητισμός και Ολυμπιακοί Αγώνες.
Ο Πάνος Βαλαβάνης είχε συμμετάσχει σε πολύ μεγάλο αριθμό ανασκαφών και αρχαιολογικών ανασκαφικών προγραμμάτων, ενώ επίσης ως διευθυντής του Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Αθηνών, έχει το γενικό συντονισμό και παρουσιάζει σε εκδηλώσεις του ίδιου Πανεπιστημίου το ανασκαφικό και ερευνητικό έργο των μελών ΔΕΠ του τομέα αυτού. Το 2014, ο καθηγητής Πάνος Βαλαβάνης παρουσίασε 21 ανασκαφές και επιφανειακές έρευνες, καθώς και εν εξελίξει προγράμματα δημοσίευσης ευρημάτων των συναδέλφων του.
Ο Πάνος Βαλαβάνης, τον Απρίλιο του 2012 εντόπισε τα ίχνη του αρχαιότερου σωζόμενου ιπποδρόμου στην Ελλάδα, αυτού των Δελφών, που χρονολογείται στη β΄ δεκαετία του 6ου αι. π.Χ. κι έρχεται δεύτερος σε σημασία μετά το χαμένο σήμερα ιππόδρομο της αρχαίας Ολυμπίας. Σε αυτόν πιθανολογείται ότι έτρεξαν με τα άρματά τους και νίκησαν διάσημοι πολιτικοί ηγέτες της αρχαιότητας, όπως ο τύραννος της Σικυώνας Κλεισθένης και ο τύραννος των Συρακουσών Ιερέων, ενώ πιθανόν στην αρματοδρομία των Πυθίων του 474 π.Χ. έτρεξε και νίκησε ο Ηνίοχος. «Τώρα ολοκληρώνεται η εικόνα μας για το ιερό των Δελφών», σύμφωνα με τον ίδιο τον καθηγητή Πάνο Βαλαβάνη. «Μέχρι τώρα, μας έλειπε μια μεγάλη εγκατάσταση. Τώρα, έχουμε όλα τα στοιχεία: το Ιερό του Απόλλωνα, το Ιερό της Αθηνάς Προναίας, το Γυμνάσιο, το Στάδιο και τον Ιππόδρομο. Και φυσικά, τώρα αποκτά άλλη διάσταση και η παρουσία του Ηνιόχου, αφού ξέρουμε πού ακριβώς έγινε ο αγώνας και η νίκη του.» Στον ελαιώνα της Ιτέας, στην περιοχή, όπου σύμφωνα με ενδείξεις, τοποθετείται ο αρχαίος ιππόδρομος των Δελφών, ξεκίνησε από το 2013 τοπογραφική και γεωλογική έρευνα, η οποία διεξάγεται από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε συνεργασία με την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή.
Η ανακοίνωση της Λίνας Μενδώνη
Η υπουργός Πολιτισμού σε ανακοίνωσή της αναφέρει:
«Με βαθιά θλίψη πληροφορήθηκα την απώλεια του Πάνου Βαλαβάνη, ενός ξεχωριστού επιστήμονα, με σημαντικότατη πορεία στην έρευνα και τη διδασκαλία. Διαπρεπής πανεπιστημιακός, ο Πάνος Βαλαβάνης διέπλασε γενιές επιστημόνων, στο πεδίο της Κλασικής Αρχαιολογίας, μέσω της στιβαρής και πολύχρονης σταδιοδρομίας του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ως άνθρωπος του πεδίου, συνδέθηκε με την ανασκαφική έρευνα, σε πολλές τοποθεσίες, αλλά ιδιαίτερα στον ελαιώνα της Ιτέας, όπου εντόπισε τα ίχνη του αρχαιότερου σωζόμενου ιπποδρόμου, στην Ελλάδα. Κατέλιπε ένα ογκώδες και πολύμορφο συγγραφικό έργο, εστιάζοντας, ιδιαίτερα, στα πεδία της κεραμικής, της εικονογραφίας, της αρχιτεκτονικής και της τοπογραφίας της αρχαίας Αθήνας αλλά και της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας, αφήνοντας μας μια πολύτιμη και αναντικατάστατη παρακαταθήκη.
Η απώλεια του Πάνου Βαλαβάνη σηματοδοτεί για μένα το τέλος μιας στενής, πολύχρονης σχέσης και δημιουργικής συνεργασίας. Ο Πάνος ήταν πάντοτε όχι μόνο ένας αφοσιωμένος και εμπνευσμένος αρχαιολόγος, αλλά και ένας πολύτιμος φίλος, που μοιραζόταν γενναιόδωρα την εμπειρία, τις πολύπλευρες γνώσεις του, την ξεχωριστή ματιά του.
Στην Έφη και στα παιδιά, τους φίλους και τους πολλούς μαθητές του, απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήρια».
