Την εφαρμογή ενός αναπτυξιακού σχεδίου για την Ελλάδα με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και διαρκή παρακολούθηση των αποτελεσμάτων, ώστε η διαδικασία να αναπροσαρμόζεται όποτε αυτό χρειάζεται, ζητά από τον πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα, η διοικούσα επιτροπή του ΤΕΕ/ΤΚΜ. Στο οκτασέλιδο ψήφισμα που απέστειλε στον πρωθυπουργό, με την ευκαιρία της 81ης ΔΕΘ, εκμέρους των 17000 μηχανικών της Κεντρικής Μακεδονίας, υπογραμμίζεται μεταξύ άλλων ότι “στη σημερινή κατάσταση χρειαζόμαστε απαραιτήτως ένα αναπτυξιακό σχέδιο, την πολιτική βούληση να το ακολουθήσουμε και τα κατάλληλα εργαλεία (θεσμούς, κανονισμούς, δομές, εξοικονόμηση και ορθολογική κατανομή κονδυλίων) για να το υποστηρίξουν”.
Η συγκυρία για την Ελλάδα, που βρίσκεται ότι στο πρώτο, ούτε το δεύτερο, αλλά στο τρίτο κατά σειρά μνημόνιο, παραμένει κρίσιμη, καθώς η χώρα διαθέτει ψηφισμένο αναπτυξιακό νόμο, χωρίς όμως αναπτυξιακό σχέδιο, αλλά και ψηφισμένο ασφαλιστικό και φορολογικό νομοσχέδιο, που αντί να δίνει λύσεις ωθεί κατά χιλιάδες προς την έξοδο από τη χώρα άριστους επιστήμονες κι επαγγελματίες.
Οι προκλήσεις, που αναδείχτηκαν τον περασμένο Ιούνιο και στο μεγάλο αναπτυξιακό συνέδριο του ΤΕΕ/ΤΚΜ, όπου πραγματοποιήθηκαν περίπου 40 εισηγήσεις και παρουσιάσεις, είναι πολλές και εντοπίζονται σε πολλά επίπεδα. Ένας από τους σημαντικότερους στόχους του συνεδρίου ήταν η συγκράτηση του υψηλής ποιότητας στελεχιακού δυναμικού, με τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης σε πραγματικά αναπτυξιακούς τομείς, αντάξιους των προσόντων άξιων στελεχών. “Ο στόχος αυτός είναι, είναι βασικός για εμάς τους Μηχανικούς και ιδιαίτερα της Περιφέρειας: 17000 περίπου είναι ο αριθμός των μηχανικών της Κεντρικής Μακεδονίας που επιμένουν και παραμένουν μηχανικοί, όχι όμως όσων παραμένουν στην Ελλάδα” υπογραμμίζεται στο κείμενο.
Στο μεταξύ, στον τομέα του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, δύο περίπου χρόνια μετά την έγκριση του Ν. 4269/14 για την χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση (ΧΩΠΟΜΕ), δεν έχουν εκδοθεί οι περισσότερες εκτελεστικές πράξεις που προέβλεπε. Οι αλλαγές που έγιναν από το 2009 και έπειτα αντί να επιλύσουν τα κατά κοινή ομολογία υπαρκτά προβλήματα του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού έχουν δημιουργήσει ένα προβληματικό σύστημα. Για να δοθούν λύσεις χρειάζονται νέα πολεοδομικά και φορολογικά εργαλεία κι απαιτείται οργανωμένος και συστηματικός διάλογος με τη συμμετοχή του ΤΕΕ και των λοιπών θεσμικών φορέων. Το ΤΕΕ/ΤΚΜ έχει επεξεργαστεί ένα πλαίσιο που μπορεί να χρησιμεύσει ως βάση συζήτησης.
Στον τομέα των επενδύσεων, οι παράλληλες διαδικασίες που θεσπίστηκαν τα τελευταία χρόνια για την προσέλκυση κεφαλαίων και την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων φαίνεται ότι δεν προσφέρουν κάποια ιδιαίτερη προοπτική. Αυτό που χρειάζεται είναι ένα πιο στρατηγικό σύστημα σχεδιασμού, που θα διευκολύνει τις ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις και θα επιτρέπει την εξεύρεση χώρων για κοινόχρηστες και κοινωφελείς εγκαταστάσεις. Στην περίπτωση του Δήμου Θεσσαλονίκης η υιοθέτηση μιας περισσότερο στρατηγικής προσέγγισης και η ενεργοποίηση πολεοδομικών και φορολογικών εργαλείων θα έδινε αποτελεσματική ώθηση στην υλοποίηση σημαντικών έργων ανάδειξης της πόλης (Μύλοι Αλλατίνη, Περιοχή Κεραμείων Αλλατίνη, ανάπλαση του χώρου της ΔΕΘ) και παράλληλα, θα διευκόλυνε την εξεύρεση νέων χώρων για πράσινο, σχολική στέγη και λοιπές κοινωνικές εξυπηρετήσεις.
Στη δημόσια διοίκηση είναι απαραίτητη η κωδικοποίηση των νομοθεσίας, ενώ επιβάλλεται να προχωρήσει άμεσα η αναδιοργάνωση του διοικητικού μηχανισμού παραγωγής και ελέγχου του χωρικού σχεδιασμού, υπό το πρίσμα του εξορθολογισμού και της αποκέντρωσης των αρμοδιοτήτων. Στο πλαίσιο μιας ημιτελούς αποκέντρωσης των αρμοδιοτήτων του σχεδιασμού που προωθήθηκε τόσο με τον νόμο 2508/97, όσο και με τον «Καλλικράτη», τα προβλήματα όχι μόνον παρέμειναν, αλλά διογκώθηκαν. Η κατάργηση του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης και η μεταφορά αρμοδιοτήτων του σε διεύθυνση του ΥΠΕΝ είναι ενδεικτική της αντίθετης από την αναμενόμενη κατεύθυνσης της διοικητικής μεταρρύθμισης στον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό. Είναι αναγκαία η προώθηση μιας πρότασης που θα προωθεί τον επιτελικό και συντονιστικό ρόλο του ΥΠΕΝ, την αποκέντρωση των υπολοίπων αρμοδιοτήτων, τη συνένωση υπηρεσιών, αλλά και την δημιουργία ασφαλιστικών δικλείδων για την τήρηση των κατευθύνσεων του σχεδιασμού (σώμα επιθεωρητών, κ.ά.).
Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση στερεών αποβλήτων, τα σχετικά έργα υλοποιούνται με πολύ αργό ρυθμό στη Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, όπως και σε όλη τη χώρα. Μετά από τέσσερα κοινοτικά πλαίσια, ο κύριος όγκος των αστικών αποβλήτων, συνεχίζει να οδηγείται σε ταφή, ενώ τα κονδύλια του παρόντος Πλαισίου σαφώς δεν επαρκούν. Για την Κεντρική Μακεδονία, στην παρούσα φάση, είναι ζωτικής σημασίας η ολοκλήρωση της επικαιροποίησης του ΠΕΣΔΑ και η χρηματοδότηση των έργων. Οι υφιστάμενες υποδομές και δεν επαρκούν και πλησιάζουν στο τέλος του χρόνου ζωής τους (οι χώροι υποδοχής σχεδιάστηκαν ως ΧΥΤΥ και λειτούργησαν ως ΧΥΤΑ). Με τα παραπάνω δεδομένα, βασικά ζητούμενα είναι 1)η άμεση προώθηση βραχυ-μεσοπρόθεσμων έργων για την αποσυμφόρηση της κατάστασης, 2)η μόχλευση των διαθέσιμων με ιδιωτικά κονδύλια, ζητούμενο για την παραγωγή κάθε μορφής έργου δεδομένης της κατάστασης και 3) η εξασφάλιση της αποδοχής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των τοπικών κοινωνιών για τη χωροθέτηση των έργων ώστε να προχωρήσουν απρόσκοπτα.
Σχετικά με την Κεντρική Μακεδονία ευρύτερα, το ΤΕΕ/ΤΚΜ επισημαίνει την ανάγκη για αξιοποίηση του γεωοοικονομικού πλεονεκτήματος της περιοχής, αλλά και των προοπτικών που δημιουργεί η αναδυόμενη μεσαία τάξη σε γειτονικές χώρες. Επίσης, εισηγείται τη χάραξη νέας στρατηγικής αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, τη συνεπή υποστήριξη των όποιων mega projects προβλέπεται να τρέξουν στο πλαίσιο του περίφημου Σχεδίου Juncker, τον συγχρονισμό με την ευρωπαϊκή στρατηγική για την αύξηση του μεριδίου της μεταποίησης και την εκμετάλλευση των ευκαιριών της οικονομίας της γνώσης. Η αξιοποίηση νέων τουριστικών αγορών με τη δημιουργία νέων και βελτιωμένων υπηρεσιών, καθώς και η εύστοχη εκμετάλλευση των ευκαιριών που προσφέρει η στρατηγική για επενδύσεις φιλικές στο περιβάλλον θα πρέπει επίσης να αποτελέσουν στόχους.
Το ΤΕΕ/ΤΚΜ επισημαίνει ακόμη την ανάγκη αναγνώρισης και αξιοποίησης της υψηλής υπεραξίας που παράγουν τα σύμβολα-τοπόσημα. “Πόλεις του εξωτερικού μεγάλου και μεσαίου μεγέθους, επένδυσαν τα τελευταία χρόνια τεράστια κεφάλαια στην αστική αναζωογόνηση και σε αρχιτεκτονική υψηλής ποιότητας, υλοποιώντας φιλόδοξα αναπτυξιακά προγράμματα και κερδίζοντας το στοίχημα της ανταγωνιστικότητας. Η Θεσσαλονίκη παρά τις εξαγγελίες και τις βαρύγδουπες αναφορές, κατά τα τελευταία 30 χρόνια, όχι απλώς δεν εξελίσσεται αλλά περιθωριοποιείται. Σήμερα, εκτός των άλλων χρειάζεται και ένα νέο σημείο/πλαίσιο/δραστηριότητα/ αναφοράς, ένα brand name για να ξανακινητοποιηθεί” υπογραμμίζεται στο ψήφισμα.
Σε ό,τι αφορά τα ανοιχτά μέτωπα στα μεγάλα έργα και τις ιδιωτικοποιήσεις στη Θεσσαλονίκη, το ΤΕΕ/ΤΚΜ προτείνει:
- Εσωτερική Περιφερειακή
Η αναβάθμιση της Εσωτερικής Περιφερειακής είναι έργο εξαιρετικά αναγκαίο και ώριμο και πρέπει να προχωρήσει άμεσα.
- Επεκτάσεις ΜΕΤΡΟ
Να προχωρήσουν οι μελέτες για τις επεκτάσεις τόσο από την Μίκρα προς το αεροδρόμιο, όσο και δυτικά προς Ευκαρπία και νοσοκομείο Παπαγεωργίου
- Λιμάνι
Να προχωρήσει άμεσα η παραχώρηση, πριν απαξιωθεί εντελώς το σημαντικότερο συγκριτικό πλεονέκτημα της Θεσσαλονίκης
- Εμπορευματικό Κέντρο
Να αρθεί το εμπόδιο της μη συνεννόησης φορέων και ενδιαφερόμενων για να προχωρήσει μια σημαντική προϋπόθεση για την αναβάθμιση της Θεσσαλονίκης ως διαμετακομιστικού κόμβου.
- Αστική Συγκοινωνία
Το Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΣΑΣΘ) πρέπει να είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος σχεδιασμού των αστικών συγκοινωνιών,
- Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας
Δυναμική υποστήριξη της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας, η οποία μετά από χρόνια αδράνειας φαίνεται να βρίσκει το δρόμο της.
Το ΤΕΕ/ΤΚΜ καταθέτει ακόμη συγκεκριμένες προτάσεις για:
-Τις κατασκευές και τα δημόσια και ιδιωτικά έργα (πχ, διατήρηση του υψηλού επιπέδου αντισεισμικής θωράκισης, εξορθολογισμός της φορολογίας στα ακίνητα, άμεση ενεργοποίηση νέων προγραμμάτων ΕΣΠΑ, όπως το «εξοικονομώ» και τη θεσμοθέτηση κινήτρων σε πολίτες εκτός ΕΕ για αγορά κατοικίας όπως η χορήγηση visa, με βάση το μοντέλο της Πορτογαλίας), Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ πάνω από το 30% της ύφεσης που σημειώθηκε στην ελληνική οικονομία μεταξύ 2008-τέλους 2013 συνδέεται με την πτώση των επενδύσεων στις κατασκευές. Τα ακίνητα και η κατασκευή βρέθηκαν στο στόχαστρο των φοροεισπρακτικών πολιτικών των τελευταίων ετών με αποτέλεσμα το μαρασμό ενός μεγάλου μέρους της αγοράς που περιλαμβάνει τον κατασκευαστικό κλάδο, την παραγωγή δομικών υλικών, την αγορά ακινήτων, ιδιοκτήτες και νοικοκυριά. Σημειωτέον, μιλάμε για έναν κλάδο στον οποίο για κάθε 1 εκατ. ευρώ αξίας που παράγει, δημιουργούνται 39 θέσεις εργασίας στην ευρύτερη οικονομία και στον οποίο η η επιχειρηματική δραστηριότητα έχει υποχωρήσει κατά 80% από την αρχή της οικονομικής κρίσης. Προφανώς ούτε μπορεί αλλά ούτε και πρέπει να συνεχιστεί το προηγούμενο μοντέλο της άναρχης οικοδομικής δραστηριότητας και της έλλειψης σοβαρής πολιτικής γης με όλα τα συνεπαγόμενα στο δομημένο και μη περιβάλλον. Είναι όμως απαραίτητο να βελτιωθεί το αποτύπωμα του - το υφιστάμενο δηλαδή κτιριακό απόθεμα - και να αναπληρωθεί το οικονομικό προϊόν που χάθηκε, με νέες σύγχρονες, διαφανείς και ορθολογικές διαδικασίες, τις οποίες το ΤΕΕ προτείνει πολύ πριν την εκδήλωση της κρίσης.
-Το περιβάλλον και την ενέργεια, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι λόγω του μεγάλου αποθέματος μη θερμομονωμένων κτιρίων, προ του 1980 ή των μετέπειτα, με χαμηλότερες ενεργειακές προδιαγραφές, υπάρχει τεράστιο αντικείμενο στην εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα. Το σχετικό πρόγραμμα της προηγούμενης περιόδου είχε πλήρη απορρόφηση, υπάρχουν χιλιάδες αιτήσεις κατατεθειμένες, ενώ στην Κεντρική Μακεδονία εξαντλήθηκε αμέσως. “Η ολιγωρία στην αναθεώρηση του ΚΕΝΑΚ ώστε να μπορέσει να ενεργοποιηθεί το ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΙΙ, στοιχίζει στη χώρα” προστίθεται στο κείμενο.
-Την προώθηση της καινοτομίας στην περιφέρεια.
-Την επιβίωση των μηχανικών. Αυτός ο κλάδος όταν δεν αγνοείται επιδεικτικά (το ΤΕΕ επανειλημμένα δεν έχει προσκληθεί σε συναντήσεις κάθε επιπέδου με φορείς), βάλλεται συστηματικά. Στις σημερινές συνθήκες, όπου το επαγγελματικό αντικείμενο έχει ελαχιστοποιηθεί, για όλες τις ειδικότητες και τις δραστηριότητες (εξαιτίας παραγόντων όπως η μείωση του ΠΔΕ για να τροφοδοτηθεί το δημόσιο έλλειμμα και η πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας), οι μηχανικοί καλούνται να (προ)καταβάλλουν βαρύτατο τίμημα και μάλιστα δύο φορές: μία φορά με τη μορφή φόρου και μία με τη μορφή ασφαλιστικής εισφοράς και μάλιστα υψηλότερης σε σύγκριση με των άλλων επαγγελματιών.
Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η μαζική έξοδος των καλών και των αρίστων, γιατί οι πολιτικές επιλογές αυτούς ακριβώς εκδιώκουν. Όσους δηλαδή μπορούν, επί ίσοις όροις, να διεκδικήσουν θέσεις στην παγκόσμια οικονομική, επιστημονική και παραγωγική κοινότητα.
Η απουσία τους είναι σοβαρότατο εμπόδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας μας και αν παραταθεί θα είναι εξίσου σοβαρή τροχοπέδη για την πορεία μετά.Το πλήρες κείμενο του υπομνήματος είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του ΤΕΕ/ΤΚΜ.
