Της ΜΑΡΙΑΣ ΚΟΥΖΟΥΦΗ
«Τα πρώτα μέτρα που έχουν ληφθεί είναι βεβαίως καλοδεχούμενα, όσα έχουν θετικό πρόσημο, ωστόσο υπάρχουν και πολλά κενά προστασίας και πολλά κενά ή παραλείψεις σε ότι αφορά τη στήριξη του μισθού και γενικά του εισοδήματος των πολιτών».
Τα παραπάνω επισημαίνει ο Άρις Καζάκος, ομότιμος καθηγητής εργατικού δικαίου της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, σχολιάζοντας στο TyposThes τα μέτρα που έχουν ληφθεί από την κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας του νέου κορωνοϊού. Ο κ. Καζάκος επισημαίνει ότι η ποιότητα των μέτρων για την εργασία προδικάζει ουσιαστικά και το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα μετά τη λήξη αυτής της κρίσης της πανδημίας. Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι το επίδομα των 800 ευρώ καλύπτει μέρος μόνο του μισθού ενώ εκφράζει φόβους όσον αφορά την επόμενη μέρα, μετά τη λήξη της αναστολής των συμβάσεων εάν δεν ληφθούν πλήρη μέτρα προστασίας. Επίσης, ο καθηγητής θέτει και το ζήτημα της δημιουργίας κινδύνων την επόμενη ημέρα για απολύσεις και αντικατάσταση παλαιών εργαζομένων με άλλους φθηνότερους. Σύμφωνα με τον ίδιο, για να υπάρχει μια σχετική πληρότητα στο «δίχτυ προστασίας» θα έπρεπε να ακυρωθούν όλες απολύσεις και λοιπές βλαπτικές μεταβολές που έγιναν μέχρι τις 18 Μαρτίου. Σε ότι αφορά κατηγορίες εργαζομένων που συνεχίζουν να εργάζονται επισημαίνει ότι «εάν οι γιατροί, το νοσηλευτικό προσωπικό και οι εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ δεν προστατευθούν αποτελεσματικά από την υπερεργασία και την υπερωρία και τους κινδύνους μετάδοσης του ιού, ούτε εμείς θα είμαστε ασφαλείς».
Η σημασία της ποιότητας των μέτρων
Στο ερώτημα πώς διαμορφώνεται το εργασιακό τοπίο μετά την επιβολή των μέτρων της κυβέρνησης για περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού και ποιοι εργαζόμενοι πλήττονται, ο καθηγητής αναφέρει αρχικά ότι η ποιότητα των μέτρων για την εργασία προδικάζει ουσιαστικά και το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα μετά τη λήξη αυτής της κρίσης της πανδημίας.
Ειδικότερα, εξηγεί ότι το προδικάζει διότι από την προστασία που θα παρασχεθεί σε ότι αφορά το εισόδημα, τους μισθούς, εξαρτάται εν πολλοίς και η εξέλιξη της οικονομίας και των επιχειρήσεων, μετά τη λήξη της πανδημίας. «Γιατί αυτήν τη στιγμή εκτός από τα μέτρα που λαμβάνονται και πρέπει να ληφθούν συμπληρωματικά, πρέπει να σκεφτόμαστε και την επόμενη ημέρα η οποία έχει δυο μεγάλους κινδύνους. Ο πρώτος είναι το ποιος θα κληθεί να πληρώσει όλη αυτήν την κρίση. Αν δηλαδή πρόκειται και πάλι να εφαρμοστούν προγράμματα λιτότητας για να ματοκυλισθεί το κόστος αυτής της κρίσης στους ώμους των πολιτών θα ξαναζήσουμε μνημόνια από τα οποία έχουμε πικρή και νωπή εμπειρία γιατί αυτά ουσιαστικά οδήγησαν σε βάθεμα της ύφεσης, σε μια εφιαλτική έκρηξη της ανεργίας», όπως τονίζει.
Το δεύτερο θέμα είναι, σύμφωνα με τον καθηγητή, με ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε η οικονομία αλλά και οι άνθρωποι να ανακάμψουν την επόμενη ημέρα. «Αυτό το δεύτερο εξαρτάται από την ποιότητα της προστασίας και των μέτρων που πρέπει να λάβει η κυβέρνηση. Τα πρώτα μέτρα που έχουν ληφθεί, είναι βεβαίως καλοδεχούμενα, όσα έχουν θετικό πρόσημο, ωστόσο υπάρχουν και πολλά κενά προστασίας και πολλά κενά ή παραλείψεις σε ότι αφορά τη στήριξη του μισθού και γενικά του εισοδήματος των πολιτών», επισημαίνει.
Να ακυρωθούν απολύσεις και βλαπτικές μεταβολές
«Όλοι αυτοί οι εργαζόμενοι που έχασαν τη δουλειά της στο χρονικό διάστημα πριν από τη λήψη των πρώτων μέτρων, δηλαδή μέχρι τις 18 Μαρτίου, όσοι έχασαν τις δουλειές τους είτε επειδή απολύθηκαν, είτε επειδή εξαναγκάστηκαν να παραιτηθούν είτε επειδή εξαναγκάστηκαν να δεχθούν μείωση του μισθού τους, με την απειλή της απόλυσης είναι κατηγορίες εργαζομένων οι οποίες μερικώς μόνο καλύπτονται από τα μέτρα», συνεχίζει ο κ. Καζάκος τονίζοντας ότι προβλέπεται απλώς η καταβολή και σε αυτούς του ειδικού βοηθήματος των 800 ευρώ. «Ωστόσο αυτό που θα έπρεπε να γίνει για να υπάρχει μια σχετική πληρότητα στο «δίχτυ προστασίας» θα ήταν ακριβώς να ακυρωθούν όλες αυτές οι βλαπτικές μεταβολές, απολύσεις και λοιπές βλαπτικές μεταβολές που έγιναν μέχρι τις 18 Μαρτίου», τονίζει.
Αναστολή συμβάσεων: Οι κίνδυνοι για την επόμενη ημέρα
Επίσης, κατά τον καθηγητή, ένα κενό προστασίας υπάρχει όσον αφορά τους εργαζόμενους οι οποίοι όσο διαρκεί η αναστολή των συμβάσεών τους προστατεύονται μερικώς. Σε ότι αφορά δε την επόμενη μέρα, μετά τη λήξη της αναστολής των συμβάσεών τους ανοίγει ο δρόμος για την αντικατάστασή τους με φθηνότερους εργαζομένους, υποστηρίζει ο κ. Καζάκος.
«Αντιλαμβάνεστε ότι αυτό το σύνολο μέτρων με την καταβολή ενός επιδόματος το οποίο καλύπτει μέρος μόνο του μισθού και με τη δημιουργία κινδύνων την επόμενη ημέρα για απολύσεις και αντικατάσταση παλαιών εργαζομένων με άλλους φθηνότερους, είναι προοπτικές οι οποίες, εάν τελικά γίνουν πράξη, θα βαθύνουν ακόμη περισσότερο την κρίση και αυτήν που έχουμε σήμερα και αυτή που θα έρθει την επόμενη μέρα», επισημαίνει.
Συμβάσεις σε κατάσταση ρευστότητας
Όπως επισημαίνει για τις επιχειρήσεις που έχουν κλείσει με κυβερνητική απόφαση οι εργασιακές σχέσεις βρίσκονται σε ένα είδος αναστολής. Ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής μισθού και καταβολής ασφαλιστικών εισφορών και το κράτος αναλαμβάνει τις ασφαλιστικές εισφορές καθώς και να πληρώσει το ειδικό επίδομα των 800 ευρώ για το διάστημα από 15 Μαρτίου μέχρι το τέλος Απριλίου. «Αυτές οι κατηγορίες εργαζομένων βρίσκονται σε αυτήν την επισφάλεια, ότι οι συμβάσεις τους είναι σε μια κατάσταση ρευστότητας αυτήν την στιγμή. Πιθανότατα, εικάζω εγώ, αν δεν ληφθούν μέτρα προστασίας, πλήρη, με απαγόρευση απολύσεων όχι μόνο στη διάρκεια της κρίσης αλλά και μετά την κρίση θα αντιμετωπίσουν άμεσα το φάσμα της ανεργίας μετά από απολύσεις». Αυτοί συγχρόνωνς έχουν μια σημαντική μείωση στο εισόδημά τους πράγμα που πλήττει και την όποια κατανάλωση και κυρίως αυτήν που θα μπορεί να γίνει μετά την λήξη της πανδημίας όταν θα αρχίσουμε να μπαίνουμε σιγά σιγά στον κύκλο της ομαλοποίησης.
Ελεύθεροι επαγγελματίες: Εξαιρούνται οι ασκούμενοι δικηγόροι
Σε ότι αφορά του ελεύθερους επαγγελματίες αναφέρει ότι προβλέφθηκε η καταβολή και σε αυτούς του ειδικού επιδόματος, και αναμένεται η ΚΥΑ που θα ρυθμίζει τις λεπτομέρειες. «Εκεί υπάρχουν πολλά ζητήματα και λεπτομέρειες που πρέπει να συζητήσουμε και να ρυθμίσουμε. Ωστόσο καλό είναι να περιμένουμε σε πρώτη φάση την ΚΥΑ», επισημαίνει ο κ. Καζάκος, ενώ έμφαση δίνει στο γεγονός ότι εξαιρούνται από τη ρύθμιση αυτή οι ασκούμενοι δικηγόροι. «Είναι μια κατηγορία σκληρά εργαζομένων και μάλιστα συχνά υπό συνθήκες και όρους που δεν αντιστοιχούν σε καμία περίπτωση σε αξιοπρεπείς όρους και συνθήκες εργασίας. Επίσης δεν καλύπτονται και όσοι νέοι δικηγόροι δεν πρόλαβαν ακόμη να κάνουν δήλωση έναρξης επιτηδεύματος», όπως λέει, εκφράζοντας την ελπίδα ότι η κυβέρνηση μπορεί να αποφασίσει την επέκταση του μέτρου και σε αυτές τις κατηγορίες εργαζομένων.
Άδειες ειδικού σκοπού
Σε ότι αφορά τις άδειες ειδικού σκοπού, ένα από τα πρώτα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση μετά το κλείσιμο των σχολείων, ο καθηγητής αναφέρει ότι έγινε επιμερισμός του βάρος αυτών των ειδικών αδειών μεταξύ του εργαζομένου του κράτους και του εργοδότη. Ειδικότερα ο εργαζόμενοι για κάθε 4 μέρες άδειας ειδικού σκοπού χρεώνεται μία μέρα άδειας αναψυχής και οι υπόλοιπες 3 θα επιμεριστούν μεταξύ κράτους και εργοδότη. Ωστόσο ο κ. Καζάκος αναφέρει ότι μένει να δούμε «με ποιον τρόπο».
Σύμφωνα με τον καθηγητή υπάρχουν και πολλές κατηγορίες βλαπτικών μεταβολών που είναι στη σκιά ή στο περιθώριο των ρυθμίσεων. «Το τι γίνεται στο μεταξύ με εξαναγκασμό εργαζομένων σε παραίτηση, εξαναγκασμό να παίρνουν άδεια που θα χρεώνεται στην άδεια αναψυχής, εξαναγκασμό σε άδεια χωρίς αποδοχές, είναι μια πολύ μεγάλη κατηγορία εργαζομένων την οποία δεν μπορούμε ακόμη να μετρήσουμε, όπως δεν μπορούμε και να μετρήσουμε και όλους εκείνους που εργάζονται σε καθεστώς «μαύρης εργασίας» οι οποίοι δεν εμφανίζονται πουθενά και επομένως δεν θα έχουν να υπολογίζουν ούτε καν αυτά τα μέτρα που έχουν ληφθεί από την κυβέρνηση», όπως λέει χαρακτηριστικά.
Προστασία από την υπερεργασία και την υπερωρία
Τέλος, σε ότι αφορά κατηγορίες εργαζομένων που συνεχίζουν να εργάζονται και τους κινδύνους που υπάρχουν από τη διεύρυνση του ωραρίου, ο κ. Καζάκος τονίζει ότι τα ατελείωτα ωράρια εργασίας εκθέτουν τους ανθρώπους αυτούς σε κινδύνους μετάδοσης του ιού «και όποιος νομίζει ότι εάν δεν κινητοποιηθεί η κοινωνία για να προστατευθούν αυτές οι κατηγορίες εργαζομένων θα μπορεί και ο ίδιος να είναι ασφαλής απλώς κάνει λάθος». Όπως επισημαίνει «εάν οι γιατροί, το νοσηλευτικό προσωπικό, οι εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ δεν προστατευθούν αποτελεσματικά από την υπερεργασία και την υπερωρία και τους κινδύνους μετάδοσης του ιού ούτε εμείς θα είμαστε ασφαλείς».
Σημειώνει δε ότι αυτήν την στιγμή υπάρχουν αναστολές και ως προς την υποχρέωση του εργοδότη να πληρώνει τις υπερωρίες αλλά και ως προς τις τυπικές διαδικασίες που προέβλεπε η νομοθεσία για την έγκριση υπερωριακής εργασίας. «Όλα αυτά είναι στον «αέρα» αυτήν την στιγμή, όλες αυτές οι ρυθμίσεις του εργατικού δικαίου είναι σε αναστολή με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ουσιαστικά ένας θεμιτός περιορισμός στην έκθεση των ανθρώπων αυτών σε υπερβολική, εξαντλητική εργασία και άρα και στους κινδύνους μετάδοσης του ιού», καταλήγει η δήλωσή του.
