Της ΜΑΡΙΑΣ ΚΟΥΖΟΥΦΗ | AΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ "ΤΥΠΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ"
Τα ελληνικά φυτά μπορούν να βοηθήσουν τη χώρα, τις μικρές ή μεγάλες εταιρείες ή και τους παραγωγούς, να στραφούν σε εναλλακτικές καλλιέργειες και να μπορέσουν, μέσα από μια διαδικασία εκπαίδευσης, έρευνας και δημιουργίας νέων προϊόντων να γίνουν ανταγωνιστικοί, έχοντας ως ισχυρό πλεονέκτημα την μοναδικότητα των προϊόντων.
Τα παραπάνω επισημαίνει μιλώντας στο «TyposThes» η κα Ελένη Μαλούπα, Διευθύντρια στο Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του ΕΛΓΟ Δήμητρα.
Η ίδια επισημαίνει ότι είναι πάρα πολύ μικρές οι καλλιέργειες των αρωματικών φυτών στην Ελλάδα σε σχέση με το δυναμικό που έχουν. Θα έπρεπε η πολιτεία και το κράτος να έχει μια στρατηγική, πάνω στο συγκεκριμένο κομμάτι, όπως αναφέρει, υπενθυμίζοντας ότι πριν από μια 5ετία τουλάχιστον κατατέθηκε μια τέτοια στρατηγική στο αρμόδιο υπουργείο και μάλιστα δωρεάν, την οποία συντόνισε το ινστιτούτο σε συνεργασία με όλους του εμπλεκόμενους φορείς ιδιώτες, οργανισμούς και ακαδημαϊκούς, η οποία «θα μπορούσε να αποτελέσει φοβερό εργαλείο για τη χώρα αλλά δυστυχώς ακόμη δεν υλοποιείται».
Διατήρηση πάνω από 2.500 ειδών
Οι κύριοι ερευνητικοί στόχοι του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων περιλαμβάνουν τη διατήρηση, αξιολόγηση και εκμετάλλευση γενετικών πόρων και την ανάπτυξη νέων ποικιλιών με βελτιωμένη απόδοση, ποιότητα και προσαρμογή.
Όπως ανέφερε η κ. Μαλούπα οι δυο βασικές δομές διατήρησης είναι ο Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων και η Τράπεζα Γενετικού Υλικού.
«Πρακτικά διατηρούμε και τα καλλιεργούμενα αλλά και τα αυτοφυή είδη της ελληνικής χλωρίδας και ο Κήπος Κρουσσίων και της Βαλκανικής χλωρίδας. Διατηρούμε περίπου 2.500 είδη από τα 6.500 της ελληνικής χλωρίδας», μας τόνισε η κ. Μαλούπα.
Γνωστά και άγνωστα αρωματικά, ελληνικές τουλίπες και ορχιδέες
Η έρευνα του Ινστιτούτου έχει αναπτυχθεί σε περισσότερα από 200 από αυτά. Στην πλειοψηφία τους είναι αρωματικά και φαρμακευτικά ενώ διαθέτει και φυτώριο εγκεκριμένο από το αρμόδιο υπουργείο μέσω του οποίου προμηθεύει με διαπιστευμένο πολλαπλασιαστικό μητρικό υλικό όποιον ενδιαφέρεται να καλλιεργήσει ή να αναπαράγει. Η σχετική λίστα είναι στη διάθεση του οποιουδήποτε και περιλαμβάνει τα γνωστά αρωματικά φυτά (ρίγανη, φασκόμηλο, θυμάρι, μελισσόχορτο, μέντα, δενδρολίβανο κ.ά.) αλλά και πολλά άγνωστα όπως το ελίχρυσο, ενώ τελευταία μια ομάδα δουλεύει και με βολβώδη. Ειδικότερα, με τις ελληνικές τουλίπες, τις παιώνιες, με τις ίριδες, ακόμα και με τις ορχιδέες καθώς, σύμφωνα με την κ. Μαλούπα, υπάρχουν εταιρείες οι οποίες ενδιαφέρονται να καλλιεργήσουν ορχιδέες για να κάνουν το γνωστό σαλέπι δεδομένου ότι απαγορεύεται να συλλέγονται ορχιδέες από τη φύση, όπως και πολλά άλλα. Και η πρίμουλα, η οποία έχει ισχυρή φαρμακευτική δράση συγκαταλέγεται μέσα στην ομάδα των φυτών που μπορεί να δοθεί στους ενδιαφερόμενους.
Εκτός από τα αρωματικά και το αγριοτριαντάφυλλο, το Ινστιτούτο έχει και μια σειρά από πολύ καλούς κλώνους από άλλους μικρούς δασικούς καρπούς, όπως ο κράταιγος, το τσάπουρνο, όλα τα σμέουρα (μύρτιλα, βατόμουρα) και το σαμπούκο ή κουφοξυλιά. Για το τελευταίο γίνεται ερευνητικό πρόγραμμα για να δούμε πως μπορούμε να εγγράψουμε μια τέτοια ποικιλία και να χρησιμοποιηθεί για προβλήματα του αναπνευστικού σε μορφή εκχυλίσματος, αναφέρει η κ. Μαλούπα. Παράλληλα, ενδιαφέρονται και εταιρείες που παράγουν ηδύποτα για κοκτέιλ να κάνουν με τη βοήθεια μίξεων κάποια λικέρ ή ποτά. Με άλλα λόγια η γκάμα για τη χρήση τους είναι τεράστια.
Έρευνα για προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας
«Στο πλαίσιο της διατήρησης έχουμε ζωντανά φυτά, σπέρματα σε τράπεζα ή σε ιστοκαλλιέργεια και συνεργασίες με εταιρίες για την αξιοποίηση αυτών των ειδών», όπως μας εξηγεί η κ. Μαλούπα.
«Η αξιοποίηση ξεκινάει από το να έχουμε ένα διαπιστευμένο μητρικό υλικό το οποίο έχει όλα τα χαρακτηριστικά της αναγνώρισής του (γένος, είδος και αν υπάρχει και υποείδος). Υπάρχουν εταιρείες ή παραγωγοί που τα καλλιεργούν και εμείς κάνουμε πιλοτικές καλλιέργειες και κάνουμε και εμείς έρευνα για δημιουργία προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας με στόχο την αύξηση του κέρδους σε όλα τα επίπεδα της παραγωγής».
Η ίδια επισημαίνει τη σημασία του διαπιστευμένου υλικού, καθώς υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιος μπορεί να καλλιεργεί ένα αρωματικό φυτό για παράδειγμα, το οποίο όμως να μην έχει μέσα τα χαρακτηριστικά συστατικά του είδους. Άρα είναι τεράστιας σημασίας οι παραγωγοί να προσέχουν την αρχική διαπίστευση του μητρικού υλικού, να είναι δηλαδή αυτό το οποίο έχει όχι μόνο εμπορική αξία αλλά και αναγνωσιμότητα, ώστε να γλιτώσει περιττό κόπο και φυσικά έξοδα.
Το Ινστιτούτο, κατόπιν έρευνας, έχει δημιουργήσει μια σειρά προϊόντων τα οποία αποτελούν την πρώτη ύλη για εμπορικά προϊόντα. Δηλαδή χρησιμοποιούνται από εταιρίες μέσα σε προϊόντα τα οποία παράγονται εμπορικά και τα οποία μπορούν να τα προμηθευτούν οι καταναλωτές.
Μερικά από αυτά είχαν τη δυνατότητα να δουν οι επισκέπτες της έκθεσης Agrotica, καθώς εκτίθεντο στον περίπτερο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
Όπως για παράδειγμα το αμυγδαλέλαιο με αιθέριο έλαιο φασκόμηλου. Όπως εξηγεί η κ. Μαλούπα, το αιθέριο έλαιο του ελληνικού φασκόμηλου (Salvia fruticosa) μαζί με κάποια ακόμη συστατικά χρησιμοποιείται σε ένα ποσοστό τέτοιο, το οποίο διαλυόμενο μέσα σε έλαιο αμύγδαλου-που έχει και αυτό ευεργετικές επιδράσεις για την επιδερμίδα- γίνεται κάτι σαν ένα φάρμακο το οποίο μπορεί με εντριβές να αντιμετωπίσει προβλήματα από ψύξεις και αθλητικές κακώσεις διαστρέμματα είτε ακόμη και πονοκεφάλους που οφείλονται σε στρες.
Καλλιέργεια κρίταμου
Επίσης έχουν δημιουργήσει ορό κρίταμου και εκχύλισμα κρίταμου, αλλά και σαμπουάν με εκχύλισμα κρίταμου. Το κρίταμο είναι είδος που φύεται κοντά στη θάλασσα και πλέον μπορεί κάποιος να το καλλιεργήσει, όπως αναφέρει η κ. Μαλούπα. Ήδη υπάρχει μια μονάδα στην Χαλκιδική και μια πολύ μεγάλη στην Πελοπόννησο.
Το εκχύλισμα του κρίταμου σύμφωνα με στοιχεία που έχουν προκύψει από ερευνητικά προγράμματα, δίνει χαρακτηριστικά τα οποία είτε μπορεί να βοηθήσουν την επιδερμίδα στο να μειώσει τις λεπτές ρυτίδες, να τις λειάνει, είτε να μπει σε σαμπουάν και να βοηθήσει το τριχωτό της κεφαλής να μη λιπαίνεται πολύ και επομένως να μειωθεί η απώλεια της τρίχας και να ενισχυθεί η δομή της.
Μάλιστα αναφέρει και κάτι που έλεγε ο Διοσκουρίδης για το κρίταμο, το οποίο πλέον το βρίσκουμε και φρέσκο στο σούπερ μάρκετ ή σε μορφή τουρσί. Έλεγε λοιπόν ο Διοσκουρίδης από τα αρχαία χρόνια να το τρώτε και ωμό και σε άλμη και όταν ταξιδεύετε να το κουβαλάτε πάντα μαζί σας. «Αυτό το έλεγε γιατί ο κόσμος παλιά πάθαινε συχνά σκορβούτο. Έχει πολλά Ω3 λιπαρά, χλωρογενικό οξύ που ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού».
Αλλά δημιουργεί και πιο απλά προϊόντα, όπως μείγματα για ροφήματα, είτε μείγματα για αρτύματα. Αντί δηλαδή να χρησιμοποιούμε μόνο αλάτι για να νοστιμήσουμε ένα φαγητό χρησιμοποιούνται μείγματα με αρωματικά αποξηραμένα φυτά.
Χρησιμοποιούνται ποσοστά και υλικά τέτοια, που δημιουργούν είτε πρόληψη είτε αντιμετώπιση διάφορων προβλημάτων, όταν τα εντάσσει κανείς καθημερινά στη διατροφή του μέσω ροφημάτων. Έχουν συνεργαστεί με εταιρείες για τη δημιουργεί μειγμάτων για διαφορετικές χρήσεις. Η κ. Μαλούπα αναφέρει για παράδειγμα την αντιφλεγμονώδη δράση του αγριοτριαντάφυλλου, για το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη παράλληλα και ερευνητικό πρόγραμμα με μεγάλη εταιρία, ώστε να επιλεχθεί ο καλύτερος χημειότυπος, ένας κλώνος αγριοτριανταφυλλιάς με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε βιταμίνες και άλλα συστατικά που θα χρησιμοποιήσει μετά η εταιρία σε καλλυντικά.
Να σημειωθεί ότι στις διάφορες εκδηλώσεις που πραγματοποιεί κατά καιρούς ο βοτανικός κήπος Κρουσσίων ο κόσμος να προμηθευτεί κάποια από τα προϊόντα, επειδή είναι προϊόντα εργαστηριακά δικά του, να τα δοκιμάσει και μετά να απευθυνθεί στις αντίστοιχες εταιρίες για να τα αγοράζει σε μεγάλη κλίμακα.
