Άρθρο του Τριαντάφυλλου Μηταφίδη*
15 Μαρτίου 1943. Οι «πύλες της κολάσεως» έχουν ανοίξει για τον εβραϊκό πληθυσμό της Θεσσαλονίκης, καθώς στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό σφυρίζει το πρώτο τρένο του θανάτου για το Άουσβιτς - Μπιρκενάου με 2.800 συμπατριώτες μας έγκλειστους στο γκέτο του συνοικισμού βαρόνου Χιρς, στοιβαγμένους σε σφραγισμένα εμπορικά βαγόνια.
Προανάκρουσμα της εξόντωσής τους υπήρξε το «μαύρο Σάββατο» της 11ης Ιουλίου 1942, στην πλατεία Ελευθερίας, με τον δημόσιο εξευτελισμό των υποψήφιων προς καταναγκαστική εργασία στο Ράιχ. Μέσα σε δυόμισι μήνες, η θνησιμότητα των αρρένων μελών της Ισραηλιτικής Κοινότητας, ηλικίας 18 έως 45 ετών, έφτασε στο 12% λόγω των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας, του υποσιτισμού και των ασθενειών.
75 χρόνια μετά την απελευθέρωση του Άουσβιτς από τον Κόκκινο Στρατό στις 27 Γενάρη 1945 θα τιμήσουμε αύριο, μπροστά στο μνημείο του Ολοκαυτώματος, τη μνήμη των αδικοχαμένων συμπολιτών μας αλλά και όλων των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας. Αλλά αυτή τη φορά με τους απογόνους τους και στην εβραϊκή διασπορά να μπορούν να ανακτήσουν την ελληνική ιθαγένεια και να αιτηθούν την πολιτογράφησή τους, με ρύθμιση που πρότεινε η κυβέρνηση και ψήφισε η Βουλή, πλην Ν.Δ. και Χ.Α., στις 15 Μαρτίου 2017.
Ταυτόχρονα, με την κατάργηση τον περασμένο Δεκέμβριο του υπέρογκου δικαστικού ενσήμου στις αναγνωριστικές αγωγές (N. 4446/2016, άρθρο 33), άνοιξε ο δρόμος για τη δικαστική διεκδίκηση της αποζημίωσης των θυμάτων των κατοχικών δυνάμεων.
Η φυσική εξόντωση των εβραϊκής καταγωγής συμπολιτών μας συνδυάστηκε με την εξαφάνιση της Ιστορίας τους -καταστροφή του νεκροταφείου και απάλειψη των εβραϊκών ονομάτων από τους δρόμους της πόλης από τους συνεργούς των κατοχικών δυνάμεων δημάρχους Κ. Μερκουρίου και Γ. Σερεμέτη- αλλά και με τη διαρπαγή των περιουσιών τους από «μεσεγγυούχους» και δωσίλογους ταγματασφαλίτες. Μάλιστα το 1947 οι «μεσεγγυούχοι» είχαν συστήσει σωματείο κατά των «εβραϊκών απαιτήσεων»!
Οι αντάρτες του ΕΛΑΣ που απελευθέρωσαν τη Θεσσαλονίκη (30.10.1944) και η βραχύβια ΕΑΜική εξουσία (Νοέμβριος 1944, μέσα Ιανουαρίου 1945) αποκατέστησαν αρκετούς από τους εναπομείναντες Εβραίους που καταπατήθηκαν οι περιουσίες τους. Αντίθετα, ολόκληρο το 1945 μόλις 37 περιουσίες επιστράφηκαν στους ιδιοκτήτες τους.
Η ανάδειξη της Ιστορίας της κατοχικής περιόδου πρέπει, επιτέλους, να συνδυαστεί με την υλική αποκατάσταση των θυμάτων του ναζισμού από το σύγχρονο γερμανικό κράτος. Για παράδειγμα η επιστροφή των λύτρων που κατέβαλε η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης στις κατοχικές αρχές, στην απεγνωσμένη προσπάθεια να γλιτώσει τα άρρενα μέλη της από την εξοντωτική καταναγκαστική εργασία. Ένα αδικαίωτο αίτημα που τεκμηριώνεται και με το πόρισμα της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τη Διεκδίκηση των Γερμανικών Οφειλών.
Μια τέτοια χειρονομία από το γερμανικό κράτος θα αποτελεί πράξη ιστορικής δικαιοσύνης αλλά και ανάχωμα - πολιτικό όπλο απέναντι στους θιασώτες του ναζισμού και του ρατσισμού. Απέναντι στον ιστορικό αναθεωρητισμό, που εξισώνει τους θύτες με τα θύματα, τους δωσίλογους με αυτούς που αντιστάθηκαν στον φασισμό. Απέναντι σε κυβερνήσεις που, με αφορμή το προσφυγικό, σπέρνουν την ξενοφοβία επιδιώκοντας να μετατρέψουν την Ευρώπη σε φρούριο απέναντι στης «γης τους ξεριζωμένους».
Η Θεσσαλονίκη έχει πολλά να κερδίσει αναγνωρίζοντας το παρελθόν της. Γιατί δεν υπήρξε μόνο -αναλογικά με τον πληθυσμό της- η πλέον μετά τη Βαρσοβία μαρτυρική πόλη της Ευρώπης, αλλά και η πόλη όπου ιδρύθηκε, στις 15 Μαΐου 1941, η «Ελευθερία», η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Το Ολοκαύτωμα πρέπει να αναδειχθεί σε αδιαπέραστο τείχος απέναντι στην επανάληψη της φρίκης. Μόνον έτσι το σύνθημα «Ποτέ πια!» θα πάψει να είναι μια ευχή. Έτσι μόνο η μνήμη του Ολοκαυτώματος αποκτά το πλήρες νόημά της και τιμάται πραγματικά.
*Ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στην Α΄ Θεσσαλονίκης
