Του Γιώργου Καλλίνη
Η επόμενη μέρα του δημοψηφίσματος, μπορεί να έφερε ανακούφιση σε ορισμένους και εκνευρισμό σε άλλους, το γεγονός είναι όμως ότι κρύβει και παγίδες. Η συμφωνία των Πρεσπών βρίσκεται ουσιαστικά «στον αέρα», από τη στιγμή που το δημοψήφισμα στην πΓΔΜ δεν νομιμοποιείται δημοκρατικά και συνταγματικά από την πολύ μεγάλη αποχή.
Κανείς δεν ξέρει τι θα ξημερώσει ούτε στη μελλοντική πορεία του γειτονικού κράτους, ούτε όμως και στη δική μας πολιτική στάση απέναντι στα νέα δεδομένα. Άλλωστε, οι διχασμένες απόψεις μέσα στην ίδια την ελληνική κυβέρνηση, μόνο προβλέψιμη δεν κάνουν την κρίσιμη επόμενη μέρα μιας συμφωνίας που δεν… έγινε ποτέ. Διαβάστε τι μας είπαν καθηγητές του Πανεπιστημίου Μακεδονίας για τα αποτελέσματα της κάλπης.
«Ασαφές το μέλλον της συμφωνίας των Πρεσπών»
Η Φωτεινή Μπέλλου, Επίκουρη καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο ΠΑΜΑΚ, εξήγησε στο typosthes.gr τα αποτελέσματα της κάλπης του δημοψηφίσματος στη γειτονική χώρα, πως επηρεάζουν την Ελλάδα και την –τουλάχιστον- αβέβαια τύχη της συμφωνίας των Πρεσπών, μετά την αυξημένη αποχή.
Για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος: Ασφαλώς είναι πολύ πιο χαμηλό το ποσοστό συμμετοχής από το αναμενόμενο και επομένως απομειώνει από την κυβέρνηση την επιχειρηματολογία της για την ευρω-ατλαντική προοπτική της χώρας. Στρέφει την κυβέρνηση στην αναζήτηση υποστηρικτών από την αντιπολίτευση για να εξασφαλιστεί η υπογραφή τους στο Κοινοβούλιό τους, στη διαδικασία κύρωσης της Συμφωνίας των Πρεσπών. Μια τέτοια "διαρροή" θετικών ψήφων θα ήταν ίσως πιο εύκολη να εξασφαλιστεί και με λιγότερο πολιτικό κόστος γι αυτούς, αν υπήρχε μια θετικότερη στάση των πολιτών απέναντι στο δημοψήφισμα.
Το αποτέλεσμα έδειξε οτι υπάρχει ένας διάχυτος φόβος, όχι απαραίτητα για την ονομασία, αλλά για τις πολιτικές προτάσεις του πρωθυπουργού, τον οποίο έδειξαν να μην εμπιστεύονται. Άλλωστε εκείνοι που ψήφισαν, δείχνουν να αντανακλούν σε μεγαλύτερο βαθμό την Αλβανική εθνότητα απ ότι "Σλαβομακεδονική" . Ας μην ξεχνάμε οτι η διεθνής βιβλιογραφία και ιστορία έχει δείξει οτι τα δημοψηφίσματα στην πλειονότητά τους εκδηλώνουν κατ' αρχήν το βαθμό υποστήριξης των ψηφοφόρων στον ηγέτη και δευτερευόντως στο ερώτημα που θέτει.
Για το μήνυμα της κάλπης: Τα μηνύματα είναι πολλά και συγκεκριμένα. Ενα πρώτο μήνυμα αφορά την πραγματικότητα οτι το υφιστάμενο όνομα της γειτονικής χώρας, όπως αυτό χρησιμοποιείται στο εσωτερικό της και στο εξωτερικό, με εξαίρεση αρκετούς διεθνείς οργανισμούς αλλά όχι κυβερνήσεις χωρών, αποτελεί μια συμπαγή πεποίθηση που δεν αλλάζει εύκολα πλέον. Ένα ακόμα ηχηρό μήνυμα της κάλπης αφορά την επιρροή που άσκησε το αφήγημα του Προέδρου της χώρας, κ. Γιόργκι Ιβάνοφ.
Η δημόσια επιχειρηματολογία του Προέδρου εστίαζε σε μια εθνική ταυτότητα που θα χαθεί παρότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει στην πραγματικότητα αφού η Συμφωνία των Πρεσπών εξασφαλίζει αυτό ακριβώς. Επομένως, το αποτέλεσμα της κάλπης έδειξε περισσότερο την έλλειψη εμπιστοσύνης της πλειονότητας των πολιτών στον πρωθυπουργό παρά στο θέμα του δημοψηφίσματος. Το αν πράγματι το αφήγημα του "όχι" ενείχε συνολικότερα εξωγενείς αντιδυτικές επιρροές δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί άμεσα, αν και υπάρχουν διεθνείς δημοσιογραφικές έρευνες που το υποστηρίζουν. Αναμφίβολα, ένας αποπροσανατολισμός ως προς την παρουσίαση της ουσίας της Συμφωνίας είναι εμφανής στην επιχειρηματολογία του "όχι".
Για τα σενάρια της επόμενης ημέρας: Η επόμενη ημέρα βρίσκει αποδυναμωμένη την κυβέρνηση, η οποία θα αναζητήσει στηρίγματα που ίσως να μην εξασφαλίσει προκειμένου να προχωρήσει τις διαδικασίες κύρωσης της Συμφωνίας και τις απαραίτητες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που επιτάσσει. Μια πολιτική αβεβαιότητα δεν θα ήταν μια καλή εξέλιξη δεδομένης της ευρύτερης πολιτικής περιφερειακής συγκυρίας. Επομένως, η διαδικασία κύρωσης της Συμφωνίας εμφανίζει εμπλοκή και φαίνεται μάλλον ασαφές το μέλλον της. Μια πιθανή εκλογική αναμέτρηση δεν θα έφερνε άμεσα αποτελέσματα ως προς την τύχη της Συμφωνίας δεδομένης της προσωρινής ενδυνάμωσης της αντίθετης άποψης. Θα μπορούσε να σκιαγραφήσει κανείς ένα σενάριο προσωρινής πολιτικής αστάθειας, που δεν είναι καθόλου επιθυμητή, η οποία, ωστόσο, ίσως, να οδηγήσει σε μια μελλοντική πολιτική ηγεσία που θα εξασφαλίζει περισσότερη εμπιστοσύνη από τους πολίτες της γειτονικής χώρας.
Για τη σημασία αυτού του αποτελέσματος για τη χώρα μας: Η Συμφωνία των Πρεσπών δεν είναι μια δίκαιη συμφωνία για τη χώρα μας. Περιέχει ορισμένες προβλέψεις που είναι τυπικά ικανοποιητικές αλλά υπάρχουν ορισμένα καίρια ζητήματα, αγκάθια, που αφορούν, κυρίως, την ταυτότητα και τη γλώσσα "της άλλης πλευράς" τα οποία δημιουργούν άλυτα ιστορικά, πολιτιστικά και αντικειμενικά νομικά προβλήματα.
Το οξύμωρο ωστόσο είναι ότι, η διαιώνιση μιας ασαφούς κατάστασης ως προς το όνομα της χώρας, δεδομένων των παραχωρήσεων που έχουν καταγραφεί στη Συμφωνία, μπορούν να δημιουργήσουν ένα κακό προηγούμενο σε μια ενδεχόμενη επόμενη διαδικασία διαπραγμάτευσης. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει μια σοβαρή και αρραγής ελληνική θέση η οποία οφείλει να είναι συνεχής και συγκεκριμένη.
«Άκυρο συνταγματικά το δημοψήφισμα των Σκοπίων»
«Βγήκαν όλοι νικητές και έχασαν όλοι οι άλλοι», σχολίασε για το γειτονικό δημοψήφισμα στο typosthes.gr ο Δημήτρης Σκιαδάς, καθηγητής Ευρωπαϊκής Διακυβέρνησης στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών.
«Ουσιαστικά βρισκόμαστε όλοι μας σε μια στάση αναμονής, μετά τα χθεσινά αποτελέσματα. Η πλειοψηφία δεν επετεύχθη καθώς δεν πήγε αρκετός κόσμος για να ψηφίσει. Αυτό σημαίνει -το Σύνταγμα των Σκοπίων είναι ξεκάθαρο- ότι το δημοψήφισμα είναι άκυρο, δεν υπήρξε ικανό ποσοστό για δημοκρατική νομιμοποίηση», εξήγησε ο καθηγητής.
Τώρα, πλέον, η πορεία της συμφωνίας εξαρτάται από τη Βουλή των Σκοπίων, αναλύει ο κ. Σκιαδάς. «Είναι εξαιρετικά δύσκολο όμως να περάσουν οι αλλαγές που απαιτούνται, με αυτή την εύθραυστη κυβερνητική πλειοψηφία, για να ισχύσει η συμφωνία. Η λαϊκή ετυμηγορία των Σκοπιανών δημιουργεί σκεπτικισμό».
Μετά το κλείσιμο της κάλπης , ένα ισχυρό ρεύμα, ερμηνεύει την αποχή ως τη μεγάλη νικήτρια της βραδιάς. «Η αποχή έχει μια αρνητική χροιά, είτε είναι ηθελημένη είτε προκύπτει από αδιαφορία, γιατί δεν παράγει καθαρό αποτέλεσμα, δεν δίνει καθαρή απάντηση. Η αποχή στο δημοψήφισμα στα Σκόπια, ήταν η επιλογή και η στάση της αντιπολίτευσης και άλλων δυνάμεων και φαίνεται αυτοί να έχουν το πάνω χέρι πλέον», εξήγησε ο καθηγητής.
Μάλιστα, όπως συμπλήρωσε, πλέον τα Σκόπια έχουν γίνει πεδίο αντιπαράθεσης 2 στρατοπέδων, των ΗΠΑ και της Δύσης γενικότερα (η πλευρά της κυβέρνησης) και της Ρωσίας (αντιπολίτευσης). Αναμφισβήτητα, η πορεία της πΓΔΜ και των Δυτικών Βαλκανίων γενικότερα προς την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, δέχτηκε ένα μεγάλο πλήγμα.
Όσον αφορά την πλευρά της Ελλάδας, ο καθηγητής τονίζει ότι το αποτέλεσμα δεν δημιουργεί υπαρξιακά προβλήματα στη χώρα μας και ότι οι ελληνικές ενέργειες εξαρτώνται πλέον από τα Σκόπια. «Η διχογνωμία όμως του Υπουργείου Εξωτερικών και του Υπουργείου Αμύνης είναι ένα προβληματικό σημείο στην πολιτική μας σκηνή. Είναι ξεκάθαρο όμως ότι η Ελλάδα πλέον κρατάει μια στάση αναμονής, καθώς η συμφωνία αν έρθει στη Βουλή, θα καθυστερήσει σε σχέση με το αρχικό πλάνο».
