Άρθρο του Τριαντάφυλλου Μηταφίδη*
Ήταν 30 Οκτωβρίου του 1944 όταν δύο ΕΠΟΝίτισσες σκαρφαλωμένες στη στέγη ενός σπιτιού στην Άνω Πόλη απευθύνονται με τον αυτοσχέδιο τηλεβόα τους στην Κάτω Πόλη: «Αδέρφια, συμπολίτες, το σύνθημά μας “θάνατος στον φασισμό, λευτεριά στον λαό” έγινε πραγματικότητα. Η περίφημη πόλη μας, που επί τέσσερα χρόνια στέναζε κάτω από τη φασιστική μπότα, μα ποτέ δεν έπαψε να αντιστέκεται, είναι επιτέλους ελεύθερη. Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα! Ζήτω η λευτεριά! Ζήτω η αδούλωτη Θεσσαλονίκη! Ζήτω οι απελευθερωτές του ΕΛΑΣ! Για την ευτυχισμένη και πολυπόθητη αυτή μέρα χύσαν το αίμα τους και θυσιάστηκαν τα πιο ακριβά παλικάρια και κορίτσια της πόλης μας. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τους τολμηρούς και ανδρειωμένους που με τη ζωή τους μας έδειξαν τον δρόμο της λευτεριάς, αιώνια τιμή και δόξα στους ήρωές μας…» (Στέλιου Γεωργιάδη, Θεσσαλονίκη ανυπότακτη πόλη, 1995, σελ. 292).
Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 30 Οκτωβρίου του 1944 από τους ναζί είναι αποκλειστικό έργο των ΕΑΜικών οργανώσεων και των αντιστασιακών δυνάμεων του ΕΛΑΣ. Παρά τη συμφωνία της Καζέρτας να παραδοθεί και η Θεσσαλονίκη στους Άγγλους, όπως συνέβη με την Αθήνα, και παρά την εντολή του διοικητή του ΕΛΑΣ Στέφανου Σαράφη να παραμείνουν οι αντάρτικες δυνάμεις στις παρυφές της πόλης και να περιμένουν την απόβαση των Βρετανών, οι ηγέτες της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας Μάρκος Βαφειάδης και Ευριπίδης Μπακιρτζής προχώρησαν στη «λύτρωση» της πόλης από την τυραννία των Ναζί.
Η απόφαση αυτή στάθηκε σωτήρια για τη Θεσσαλονίκη, καθώς οι Ναζί είχαν είχαν ναρκοθετήσει τις ζωτικές υποδομές της πόλης για την ασφαλή υποχώρησή τους. Ήδη είχαν ανατινάξει το λιμενοβραχίονα και τους σιδηροδρομικούς κόμβους. Επιχείρησαν επίσης να ανατινάξουν το κεντρικό υδραγωγείο της πόλης, στην περιοχή της Παναγίας Φανερωμένης, και την Ηλεκτρική Εταιρεία στην οδό Αγίου Δημητρίου. Όμως τμήμα του 13ου Συντάγματος τους τρέπει σε φυγή, ενώ λόχος του εφεδρικού ΕΛΑΣ μυλεργατών γλιτώνει από την ανατίναξη τους αλευρόμυλους Αλλατίνι.
Ο ΕΛΑΣ δεν εκδίωξε μόνο τους κατακτητές αλλά και ματαίωσε τα σχέδια των ταγματασφαλιτών, που με διαταγή του στρατηγού Αθ. Χρυσοχόου, φρούραρχου-Γενικού διοικητή Μακεδονίας, έπρεπε «να σπεύσωσι προς απελευθέρωσιν της πόλεως από την κομμουνιστικήν τυραννίαν»(!). Η ΕΑΜική διοίκηση προχώρησε στην ανασυγκρότηση της πόλης και την παρέδωσε μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας στις «νόμιμες αρχές». Πρόκειται για μια έμπρακτη απάντηση σε όσους ισχυρίζονται ότι αν οι ΕΛΑΣίτες απελευθέρωναν και την Αθήνα, θα ακολουθούσε αιματοχυσία. Το αντίθετο συνέβη στην Αθήνα με τα «Δεκεμβριανά».
Και όμως αυτή τη λαμπρή μέρα που έπρεπε να ενώνει τους Θεσσαλονικείς, το μετεμφυλιακό κράτος και οι «εθνικόφρονες» ταγοί της πόλης την έριξαν στη λησμονιά ως «μη εθνικώς ορθή», παρά τον κατά καιρούς εορτασμό της από τους προοδευτικούς δημάρχους του κεντρικού και των γύρω δήμων. Έπρεπε να περάσουν 72 χρόνια, καθόλου τυχαία επί των ημερών της κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, για να γιορτάσει η Θεσσαλονίκη για πρώτη φορά με την «σφραγίδα» του επίσημου κράτους (Π.Δ. 50/9-5-2016) την επέτειο της απελευθέρωσής της από τους Ναζί και τους δοσίλογους συνεργούς τους.
Φέτος, η υπό την αιγίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης Επιτροπή Εορτασμού ετοίμασε σειρά εκδηλώσεων, ώστε να αναδειχθεί η ιστορία και της δεύτερης απελευθέρωσης της πόλης, για να την μάθουν ιδιαίτερα οι νέοι και οι νέες και μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Έτσι, στο Μέγαρο Μουσικής θα λειτουργήσει έκθεση ντοκουμέντων από τον παράνομο αντιστασιακό τύπο στη Β. Ελλάδα, ενώ ανήμερα της επετείου, την Τρίτη 30/10, θα πραγματοποιηθεί στην παλιά Φιλοσοφική του ΑΠΘ εκδήλωση αφιερωμένη στους αντιστασιακούς καθηγητές και φοιτητές-ανάμεσά τους 75 εκτελεσμένοι ΕΠΟΝίτες.
«Η γερμανική στρατιωτική ηγεσία στην Ελλάδα βρέθηκε στην ίδια κατάσταση με εκείνη των Αμερικανών στο Βιετνάμ… Αν ένας Λαός είναι αποφασισμένος να πολεμήσει για τη λευτεριά του, κανένα μέσο δεν μπορεί να τον εξουδετερώσει». (Άλμπρεχτ Σπέερ, υπουργός Πολεμικής Βιομηχανίας του Χίτλερ).
*Ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στην Α΄ Θεσσαλονίκης
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ «ΤΥΠΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ»
