Συνέντευξη στη ΛΕΜΟΝΙΑ ΒΑΣΒΑΝΗ
Πόσο κοντά βρισκόμαστε με τον ομηρικό κόσμο; ««Μόνον ογδόντα οχτώ παππούδες μάς χωρίζουν από τον Όμηρο». Αυτή η φράση που άκουσε πριν χρόνια ο Κώστας Ακρίβος στάθηκε η αφορμή για να γράψει τα «Τελευταία νέα από την Ιθάκη» (εκδόσεις Μεταίχμιο). Το νέο του βιβλίο όπου θεοί, ήρωες, νεράιδες, εραστές, φίλοι, καθάρματα, μπεσαλήδες και νταήδες ταξιδεύουν στα τρικυμισμένα νερά της ιστορίας και φτάνουν από τα χρόνια του Ομήρου στις μέρες μας, άλλοι σώοι και άλλοι ναυαγοί.
Η Πηνελόπη γίνεται μια νιόπαντρη γυναίκα που έχασε τον άντρα της στην Κατοχή. Ο Αχιλλέας, ένας αξιωματικός του ’22 που άξιζε να μείνει αθάνατος. Η Καλυψώ, η ερωμένη της διπλανής πόρτας και ο Τηλέμαχος, ένα τσιγγανάκι που νοσταλγεί τον πατέρα του. Η Ελένη είναι η ωραία που πάντοτε θα αναστατώνει, ο Πολύφημος, ο λιχούδης μοναχός και Τειρεσίας, μια καπάτσα που λέει τα χαρτιά... Καπετάνιος; Ποιος άλλος; Ο Οδυσσέας! Όμως ένας Οδυσσέας έκπληξη.
«Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια παραμένουν δύο αστείρευτες πηγές ανθρώπινης συμπεριφοράς και γλωσσικού πλούτου», σημείωσε ο κ. Ακρίβος απαντώντας στις ερωτήσεις μας με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του στην πόλη μας.
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το βιβλίο;
-Το 1975 είχα ακούσει τον καθηγητή Ι. Θ. Κακριδή σε μια διάλεξη που έδωσε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Βόλου να λέει ότι «μόνον ογδόντα οχτώ παππούδες μάς χωρίζουν από τον Όμηρο». Από τότε άρχισε να με βασανίζει η ιδέα πόσο μακριά ή πόσο κοντά βρισκόμαστε με τον ομηρικό κόσμο. Είμαστε ίδιοι, διαφορετικοί; Έχει αλλάξει η συμπεριφορά μας; Θα κάναμε τα ίδια για κάποια ωραία Ελένη ή θα καταλαβαίναμε από νωρίς ότι πρόκειται για ένα αδειανό πουκάμισο; Είναι Έλληνας ο Οδυσσέας ή πατρίδα του είναι όλη η Γη; Ο μπαμπέσης και δολοπλόκος Οδυσσέας είναι το καμάρι της φυλής μας ή ο νοσταλγός και πολυμήχανος; Αυτά και άλλα τέτοια σχετικά ερωτήματα ζητούσαν εδώ και δεκαετίες λογοτεχνική απάντηση, οπότε έπειτα από δεκατρία βιβλία που προηγήθηκαν ήρθε ο καιρός για ένα τέτοιο μπάρκο.
-Πώς επιλέξατε τους συγκεκριμένους ήρωες από την Οδύσσεια;
-Πρόκειται συνολικά για είκοσι έξι πρόσωπα που διαδραματίζουν μικρό ή μεγάλο ρόλο στην Οδύσσεια. Καθένα από αυτά τα πρόσωπα έχει μία βασική ιδιότητα που το κάνει να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους. Έτσι λόγου χάρη υπάρχει η μητρική αγάπη, ο πόθος για την εξουσία, το στοιχείο της γενναιοδωρίας, η περιπλάνηση, η μέριμνα για την οικογένεια κ.λπ. Απομόνωσα λοιπόν σ’ αυτούς τους χαρακτήρες τη βασική ιδιότητα του καθενός και στη συνέχεια έπλασα μια αντίστοιχη ιστορία από τα νεότερα χρόνια, όπου ο πρωταγωνιστής ενσαρκώνει κατά κάποιο τρόπο αυτή την ιδιότητα.
-Πού μοιάζουν οι ήρωες της Οδύσσειας με τους ήρωες τους δικούς σας; Και πώς μπορεί να αντιληφθεί κανείς στο σήμερα, στην εποχή μας, τα όσα έχει γράψει ο Όμηρος;
-Σε άλλα έχουν κοινή στάση και συμπεριφορά, σε άλλα λιγότερη ή τελείως διαφορετική. Το πώς υποδεχόμαστε τον άλλον ή πώς του απλώνουμε χέρι βοήθειας μάλλον έχει αλλάξει – προς το χειρότερο, βέβαια. Από την άλλη όμως το ζήτημα της αξιοπρέπειας, η έννοια της τιμής, τι είναι οικογένεια ή το πώς ζει και κυρίως το πώς πεθαίνει κανείς είναι θεμελιώδη αρχέτυπα της ανθρώπινης συμπεριφοράς που λίγο έχουν αλλάξει ως τις μέρες μας. Ο Όμηρος περιγράφει το πώς εξελιχθήκαμε σ’ αυτό που είμαστε σήμερα. Είναι ο πρώτος που έθεσε δύο βασικά ερωτήματα που ακόμα τώρα ζητούν απάντηση: Το άτομο ή η κοινότητα έχουν μεγαλύτερη αξία; Τι σημαίνει εντέλει να είσαι άνθρωπος; Από τη στιγμή επομένως που πραγματεύεται την αλήθεια και την ομορφιά και όχι την κομψότητα, τότε συνεχίζει να είναι δάσκαλος.
-Πόσο σας επηρέασε η μετάφραση του Μαρωνίτη; Και κατά πόσο πρέπει μια μετάφραση να ακολουθεί την εποχή στην οποία κυκλοφορεί;
-Ο μεταφραστής για να ξεκλειδώσει και να μεταγράψει το αρχικό κείμενο επιστρατεύει τα προσωπικά του γλωσσικά εργαλεία, άρα, είτε το θέλει είτε όχι, είναι φωνή της εποχής του. Ο Δ. Ν. Μαρωνίτης με τη μετάφραση των ομηρικών επών μάς έδειξε ότι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια παραμένουν δύο αστείρευτες πηγές ανθρώπινης συμπεριφοράς και γλωσσικού πλούτου. Γράφοντας το «Τελευταία νέα από την Ιθάκη» είχα συνεχώς δίπλα μου τις μεταφράσεις του, αλλά και τις μνήμες από μια ακρόαση κάποιας δικής του δημόσιας ανάγνωσης σε παλαιότερες εποχές.
-Ποιος από τους ήρωές σας κατέχει πιο ξεχωριστή θέση και γιατί;
-Τα πρόσωπα της Οδύσσειας είναι ένα παράξενο, δύσκολο πλήρωμα και ο καπετάνιος τους ακόμα πιο ζόρικος όσο και γοητευτικός. Με συγκινεί όμως η περίπτωση του άτυχου Ελπήνορα, ιδίως όταν παραπονιέται στον Κάτω Κόσμο ότι έχει μείνει το κορμί του άταφο. Γι’ αυτό και στο βιβλίο ο αντίστοιχος Ελπήνορας είναι ένα Κρητικόπουλο στους Βαλκανικούς Πολέμους, που έχει περίπου την ίδια ζωή και την ίδια τύχη.
-Ποια είναι η δική σας Ιθάκη;
-Η γλώσσα που κατοικώ και που με κατοικεί.
Το βιβλίο θα παρουσιαστεί την Παρασκευή, 9 Δεκεμβρίου 2016, στις 19.00
στο βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟS (Αριστοτέλους 7).
Θα μιλήσουν η συγγραφέας Σοφία Νικολαΐδου και ο συγγραφέας-πανεπιστημιακός Νικόλας Σεβαστάκης. Αποσπάσματα θα διαβάσει ο φοιτητής Νομικής Ιάκωβος Τεχνόπουλος. Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό και τον συγγραφέα.
