Μεγάλη έκθεση για την «Ρωσική Παρουσία στη Λήμνο» εγκαινιάζεται το Σάββατο, 17 Δεκεμβρίου στις 7 μ.μ., στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στη Θεσσαλονίκη. Την έκθεση διοργανώνει η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, στο πλαίσιο των πολιτιστικών δράσεων του έτους «Ελλάδας - Ρωσίας 2016», ενώ την επιμέλεια και υλοποίηση της έκθεσης έχει η TETRAGON. Τα εγκαίνια θα πραγματοποιήσει η Περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου, κα Χριστιάνα Καλογήρου, ενώ χαιρετισμό θα απευθύνει ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα κ. Ιωάννης Χασιώτης.
Η έκθεση, με σπάνιες φωτογραφίες και ντοκουμέντα, παρουσιάζει την εξέλιξη σημαντικών γεγονότων, που έχουν σχέση με την παρουσία των Ρώσων κατά 18ο και 20ό αιώνα στο νησί της Λήμνου. Αυτή η ιστορική συγκυρία σφυρηλάτησε ισχυρούς δεσμούς ανάμεσα στους δύο λαούς όπως φαίνεται από τα ιστορικά κατάλοιπα που διατηρούνται στο νησί και την έντονη συλλογική μνήμη.
Στην εισαγωγική ενότητα της έκθεσης, με θέμα τα «Ορλωφικά», γίνεται αναφορά στα γεγονότα του 18ου αιώνα. Το 1770 ο ρωσικός στόλος υπό τους αδελφούς Ορλώφ φτάνει στη Λήμνο και πολιορκεί το Κάστρο στη Μύρινα επί τρεις μήνες. Οι 70 περίπου ναύτες από τη μοίρα του ρωσικού στόλου που έπεσαν στις μάχες ενταφιάστηκαν, στον χώρο όπου χτίστηκε ο ναός του Ευαγγελισμού στον Μούδρο, ενώ η μνήμη τους τιμάται με επιτύμβια μνημεία.
Στη δεύτερη ενότητα της έκθεσης δίνεται έμφαση στο ιστορικό πλαίσιο και τα γεγονότα που προκάλεσαν τη μετακίνηση και εγκατάσταση του ηττημένου ρωσικού στρατού μετά την Ρωσική Επανάσταση του 1917 στη Λήμνο. Μετά την ήττα των Λευκών το 1919, αξιωματικοί, εθελοντές και ομάδες Κοζάκων που αποτελούσαν το στράτευμα, εγκατέλειψαν τη Ρωσία με προορισμό τα συμμαχικά στρατόπεδα της Κωνσταντινούπολης, της Καλλίπολης και της Λήμνου.
Στις επόμενες ενότητες παρουσιάζεται αναλυτικά η εγκατάσταση και η ζωή των Ρώσων προσφύγων στη Λήμνο, μεταξύ του 1920-21. Η άφιξη των προσφύγων στη Λήμνο έγινε κατά ομάδες, περιλαμβάνοντας κυρίως Κοζάκους του Κουμπάν και του Ντον. Οι συνθήκες διαβίωσης στα στρατόπεδα ήταν δύσκολες εξαιτίας της έλλειψης φαγητού, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και των ακατάλληλων καταλυμάτων. Υπολογίζεται ότι πάνω από 300 Ρώσοι πρόσφυγες πέθαναν και ενταφιάστηκαν στο Ρωσικό Κοιμητήριο του νησιού.
Τους δεσμούς μνήμης των δύο χωρών ισχυροποίησε η ανέγερση μνημείων, η διοργάνωση τελετών μνήμης και πολιτιστικών εκδηλώσεων καθώς και το αυξανόμενο ενδιαφέρον για επισκέψεις των Ρώσων στη Λήμνο και την αποκατάσταση των ιστορικών τόπων και των κοιμητηρίων στο νησί, με ελληνορωσική συνεργασία.
Η έκθεση περιλαμβάνει πλούσιο τεκμηριωτικό και φωτογραφικό υλικό από την αποστολή του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού στην Ελλάδα και την Τουρκία (1921-23), που βρίσκεται σε αρχεία του Πανεπιστημίου του Harvard, από φωτογραφικά αρχεία των γαλλικών και αγγλικών αποστολών των Συμμάχων, από μαρτυρίες, αφηγήσεις και ιστορικά κειμήλια της συλλογής του Β. Νικόλτσιου. Συνολικά επιχειρείται η ανασύνθεση του κλίματος της εποχής και των γεγονότων που συνέδεσαν άρρηκτα τη ρωσική παρουσία στη Λήμνο.
Διάρκεια έκθεσης: 17 Δεκεμβρίου έως 15 Ιανουαρίου 2017.
