Συνέντευξη στη ΛΕΜΟΝΙΑ ΒΑΣΒΑΝΗ
Ένας συγγραφέας, αγνοώντας τις συμβουλές φίλων και γνωστών του, αποφασίζει να κάνει ένα ταξίδι για να γράψει το νέο του μυθιστόρημα. Κάπου στην πορεία θα…μεταφερθεί σε μια άλλη εποχή: στις τελματώδεις ακτές του Μεσολογγίου δέκα μέρες πριν την ηρωική Έξοδο του 1826. Τι μπορεί να κάνει ένας συγγραφέας του 21ου αιώνα σε μια στιγμή που η πολιορκημένη πόλη δεν είχε τρόφιμα και νερό, πώς ήταν οι αγωνιστές, γιατί ξεχωρίζει τον Κασομούλη και τι θέση έχει το φλερτ και το χιούμορ μέσα σε αυτό τον χαλασμό;
Καλώς ήρθατε στο σύμπαν του νέου βιβλίου του Άρη Σφακιανάκη με τίτλο «Έξοδος» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.
«Ήθελα ταυτόχρονα ο ήρωάς μου να είναι σύγχρονος άνθρωπος ώστε να μπορεί να κάνει τις συγκρίσεις με το σήμερα και το χθες και να αντλεί ευκολότερα τα συμπεράσματά του για τις αστοχίες που μας οδήγησαν στην κρίση που βιώνουμε στις μέρες μας», σημείωσε ο ίδιος απαντώντας στις ερωτήσεις μας λίγο πριν την παρουσίαση του μυθιστορήματός του στην πόλη μας. Για να γίνει πραγματικότητα το συγγραφικό του αυτό πόνημα ταξίδεψε στο Μεσολόγγι και στο Αιτωλικό, και ακολούθησε την ίδια διαδρομή με αυτήν του ήρωα του βιβλίου του. Μια σειρά από συμπτώσεις τον οδήγησαν στο να γράψει το συγκεκριμένο βιβλίο. Όσο για το αν φοβάται αντιδράσεις από ιστορικούς; Απαντά: «Αποζητάμε τις αντιδράσεις γιατί αποτελούν το πιο υγιές κομμάτι της διαφήμισης» και συμπληρώνει πως όλα τα βιβλία του έχουν χιούμορ γιατί και ο ίδιος αντιμετωπίζει τη ζωή με χιούμορ.
-Ο ήρωάς σας αποφασίζει να γράψει ένα μυθιστόρημα για την Έξοδο του Μεσολογγίου. Τελικά φτάνοντας στον τόπο για να κάνει έρευνα, μπλέκεται με έναν διαφορετικό τρόπο στην υπόθεση. Πώς επιλέξατε αυτή την εξέλιξη;
-Από μικρό παιδί θα ήθελα να έχω μια χρονομηχανή και να διασχίζω τη άνυσμα του χρόνου προς το παρελθόν αλλά και προς το μέλλον. Καθώς όμως ποτέ δεν έλαβα τέτοιο δώρο από τους γονείς μου- ή από το σύμπαν- αποφάσισα να επιβιβαστώ σε λογοτεχνική μηχανή του χρόνου (στη φαντασία, ήγουν) και να βρεθώ κάμποσα χρόνια πίσω, σε μια ιστορική στιγμή της ελληνικής φυλής που με ενδιέφερε ανέκαθεν. Ήθελα ταυτόχρονα ο ήρωάς μου να είναι σύγχρονος άνθρωπος ώστε να μπορεί να κάνει τις συγκρίσεις με το σήμερα και το χθες και να αντλεί ευκολότερα τα συμπεράσματά του για τις αστοχίες που μας οδήγησαν στην κρίση που βιώνουμε στις μέρες μας. Το όχημά μου λοιπόν ήταν μια φανταστική χρονική τσουλήθρα που με ξέβρασε στις τελματώδεις ακτές του Μεσολογγίου δέκα μέρες πριν την ηρωική Έξοδο.
-Εσείς έχετε πάει στο Μεσολόγγι;
-Η έρευνα για να γράψω το συγκεκριμένο βιβλίο δεν αφορούσε μόνο τις ιστορικές πηγές αλλά και την επιτόπια μελέτη. Ταξίδεψα λοιπόν πρώτα στο Αιτωλικό κι ύστερα στο Μεσολόγγι. Ακολούθησα ακριβώς τη διαδρομή που κάνει ο ήρωας του βιβλίου ο οποίος –εντελώς τυχαία!- είναι συγγραφέας, μένει στην οδό Κασομούλη στο Νέο Κόσμο κι έχει μια κόρη (όπως κι εγώ δηλαδή). Για την ακρίβεια, πρώτα πήγα εκεί, κι έπειτα έγραψα το βιβλίο. Και προτείνω στους αναγνώστες σας να επισκεφτούν αυτά τα μέρη της Δυτικής Ελλάδας, είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα και συνιστώνται ακόμη και σε ζευγάρια που βιώνουν τον πρώτο καιρό του έρωτά τους.
Πίνακας "Η έξοδος του Μεσολογγίου", Θ. Π. Βρυζάκης, 1855
-Γιατί επιλέξατε να γράψετε ένα ασυνήθιστο μυθιστόρημα για πολιορκία και την έξοδο του Μεσολογγίου;
-Η αλήθεια είναι ότι ήταν το Μεσολόγγι που με επέλεξε –κι όχι εγώ το Μεσολόγγι. Όταν ταξίδεψα ως εκεί την πρώτη φορά δεν είχα κατά νου να ασχοληθώ με το ιστορικό μυθιστόρημα. Περιπλανήθηκα στην Ιερή Πόλη κρατώντας από το χέρι την αγαπημένη μου εκείνης της εποχής ώσπου βρεθήκαμε στον Κήπο των Ηρώων. Πρόκειται για ένα άλσος στο κέντρο της πόλης όπου μάζεψαν κάποτε τα οστά των ηρώων της Επανάστασης του ’21 κι έφτιαξαν διάφορα μνημεία και κενοτάφια. Το μέρος βγάζει ισχυρή ενέργεια και δονήσεις ψυχικές. Στην είσοδο του Κήπου υπάρχει μια στήλη με την απόφαση της Φρουράς του Μεσολογγίου για την Έξοδο. Το κείμενο που διάβασα με συγκλόνισε κι ένιωσα την ανάσα μου να κόβεται. Έσφιξα μάλιστα κάπως περισσότερο το χέρι της αγαπημένης μου. Εκείνο τον καιρό αγόρασα ένα σπίτι στην Αθήνα για να το κληρονομήσω αργότερα στην κόρη μου. Βρίσκεται στην οδό Κασομούλη. Τον Κασομούλη δεν τον ήξερα. Τον έψαξα. Αποδείχτηκε ότι ήταν αγωνιστής του ’21 κι ότι είχε βρεθεί στην πολιορκία του Μεσολογγίου και μάλιστα είχε γράψει για την Έξοδο. Κατάλαβα ότι οι συμπτώσεις κάτι ήθελαν να μου πουν. Κι έτσι άρχισε να φυτρώνει μέσα μου η ιδέα να γράψω για εκείνο το συγκλονιστικό περιστατικό της Ιστορίας μας –την πολιορκία και την Έξοδο. Επρόκειτο για καθαρό κάρμα.
-Φοβάστε τυχόν αντιδράσεις από πχ ιστορικούς;
-Αποζητάμε τις αντιδράσεις γιατί αποτελούν το πιο υγιές κομμάτι της διαφήμισης. Μάλιστα, αν καταφέρναμε να οργανώσουμε κάποιο δημόσιο κάψιμο του βιβλίου μου θα ήτο μεγάλο ευτύχημα. Αλλά, πού τέτοια τύχη! (Μήπως θα μπορούσατε να βοηθήσετε κάπως;)
-Ποιος από τους πολεμιστές θα ήταν και φίλος σας; Θα του εκμυστηρευόσασταν μυστικά σας;
- Μα, ποιος άλλος; Ο Νικόλαος Κασομούλης. Του άρεσαν οι γυναίκες, υπήρξε γραμματικός του οπλαρχηγού Στορνάρη (κι αργότερα συγγραφέας) κι αγάπησε βαθιά μια κοπέλα που του αρνήθηκε απερίφραστα την καρδιά της και το χέρι της. Και βέβαια αξίζει να διαβάσετε το πεντάτομο βιβλίο του με τίτλο: Στρατιωτικά Ενθυμήματα –και θα με θυμηθείτε..
-Το βιβλίο έχει χιούμορ ακόμη και σε μια υπόθεση τόσο γεμάτη με θάνατο και μάχες. Πώς το καταφέρατε;
-Όλα μου τα βιβλία διακρίνονται για το χιούμορ τους. Αυτό συμβαίνει απλούστατα επειδή έτσι αντιμετωπίζω την ίδια τη ζωή. Δεν μου ταιριάζει η κλάψα και το μελόδραμα. Βέβαια, κλαίω στο σινεμά και συγκινούμαι από τον Ντοστογιέφσκι αλλά προφανώς δεν μπορώ να πάρω τη ζωή πολύ στα σοβαρά. Ίσως επειδή πιστεύω ότι είμαστε στον πλανήτη αυτόν για ένα σύντομο χρονικό διάστημα πριν συνεχίσουμε το ταξίδι μας για αλλού –οπότε λούζομαι με χαρά στο φως ετούτου του ήλιου περιμένοντας το τρένο για τον επόμενο σταθμό. Στο μεταξύ, διαβάζω, γράφω και συναντώ ανθρώπους. Μ’ άλλα λόγια, η κατάθλιψη δεν μου ταιριάζει –η θλίψη ενίοτε.
-Διαβάζοντας τις σελίδες του μυθιστορήματος αντιλαμβάνεται κανείς πως έχει προηγηθεί μια έρευνα. Πώς συλλέξατε το υλικό που ήταν απαραίτητο; Και άλλαξε κάτι από όσα πιστεύατε πριν ασχοληθείτε ενεργά με αυτό το θέμα;
-Στις τελευταίες σελίδες του μυθιστορήματος υπάρχει μια βιβλιογραφία. Αναφέρω εκεί όσα κείμενα διάβασα ώστε να μπορέσω να δώσω όσο καλύτερα γινόταν το δικό μου πόνημα. Μελέτησα κάπου πενήντα βιβλία πάνω κάτω. Τρία χρόνια διάβαζα με απόλαυση μεγάλη. Ξανοίχτηκε μπροστά μου ολόκληρη η εποχή της Επανάστασης γραμμένη από ανθρώπους που την έζησαν από κοντά. Κολοκοτρώνης, Μακρυγιάννης, Παλαιών Πατρών Γερμανός, Αμβρόσιος Φραντζής, Κασομούλης κι άλλοι πολλοί αράδιασαν μπροστά στα έκπληκτα μάτια μου τις εμπειρίες τους από τα χρόνια εκείνα όπου γεννιότανε η ανεξαρτησία της φυλής και το νέο Ελληνικό Κράτος –τρομάρα του. Αχ, στιγμές εξαίσιας αναγνωστικής ηδονής –όσο κι αν με ακάνθιζαν οι δολοπλοκίες των Φαναριωτών, η διαμάχη για την εξουσία κι ο αλληλοσπαραγμός. Κι έβαλα όλη εκείνη τη βιβλιογραφία στο τέλος του μυθιστορήματός μου μόνο και μόνο μήπως και φιλοτιμηθεί κάποιος αναγνώστης κι ανατρέξει κι ο ίδιος σε αυτές τις πηγές και νιώσει κι εκείνος όσα ένιωσα –και μάθει κάτι περισσότερο. Ύστερα από τα τρία χρόνια που πέρασα διαβάζοντας, έκατσα άλλα δυο κι έγραψα το βιβλίο μου. Πατώντας πάνω σε ώμους γιγάντων, που είπε κι ο Νεύτων.
-Εσείς, από τι θα κάνατε Έξοδο και γιατί;
-Θα ήθελα να βγω από τούτο το τρένο που σέρνεται πάνω στις ράγιες εδώ και εφτά χρόνια, να δω πάλι ανθρώπους να χαμογελάνε, μα οι πόρτες φαίνεται να έχουν μαγκώσει, τα παράθυρα στα βαγόνια μοιάζουν σφηνωμένα κι οι δυνάμεις πια δεν είναι όπως πρώτα, το οξυγόνο ελαττώνεται κι οι προσευχές δεν πιάνουν. Ελπίζω σ’ έναν από μηχανής θεό μα πρέπει πρώτα ν’ αρχίσω πάλι να πιστεύω.
Η παρουσίαση του μυθιστορήματος του Άρη Σφακιανάκη «ΕΞΟΔΟΣ» θα γίνει τη Δευτέρα, 6 Μαρτίου 2017, στις 7:00 μ.μ. στο Public Τσιμισκή (Τσιμισκή 24).
Για το βιβλίο θα μιλήσουν η συγγραφέας Ναταλία Δαδίδου, ο πολιτικός μηχανικός
Σταύρος Κωνσταντινίδης και η Επίκουρη Καθηγήτρια ΑΠΘ Τασούλα Μαρκομιχελάκη.
