Συνέντευξη στη ΛΕΜΟΝΙΑ ΒΑΣΒΑΝΗ
Η Αλεξάνδρεια του Καβάφη, είναι ο τόπος όπου ξετυλίγονται οι 15 ιστορίες των ηρώων του νέου μυθιστορήματος της Πέρσας Κουμούτση «ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΕΣ ΦΩΝΕΣ στην οδό Λέψιους» (εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ). Στα χρόνια του Μεσοπολέμου (1930-33), με τον ίδιο τον Έλληνα ποιητή να δίνει μάχη με την επάρατη νόσο, και να είναι στο προσκήνιο ή στο υπόβαθρό των μικρών αυτών ιστοριών.
Η συγγραφέας αποφάσισε να γράψει αυτό το βιβλίο διαπιστώνοντας ότι όλα τα ποιήματα του Καβάφη “αντλούσαν” από την ίδια την πόλη, την Ιστορία και τους κατοίκους της, τους καθημερινούς ανθρώπους στους δρόμους και τα καφενεία της. «Σκέφτηκα να αναδείξω αυτή συγκεκριμένα την πτυχή του έργου του. Τα πρόσωπα που σκιαγραφώ στο μυθιστόρημά μου είναι εμπνευσμένα σε μεγάλο βαθμό από στίχους εμβληματικών ποιημάτων του», μάς ανέφερε απαντώντας σε ερωτήσεις μας λίγο πριν την βιβλιοπαρουσίαση που θα κάνει την Τετάρτη, 7 Ιουνίου 2017, στις 7 μ.μ., στο PUBLIC (Τσιμισκή 24-Μητροπόλεως 33).
Για τον Καβάφη τονίζει πως «είναι ένας νεωτεριστής σε όλα τα επίπεδα», ενώ για την κυριαρχία του έρωτα στα περισσότερα κεφάλαια του βιβλίου σημείωσε πως «είναι και θα είναι πάντα καθοριστικός στις ζωές των ανθρώπων». Δηλώνει πως η χώρα μας μπορεί να κερδίσει από διεθνείς διοργανώσεις όπως η ΔΕΒΘ, «αρκεί να εστιάσει στην ουσία», και εκφράζει την πεποίθηση πως το κοινό επιστρέφει στο καλό λογοτεχνικό βιβλίο.
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το βιβλίο;
-Η ιδέα γεννήθηκε πριν από πολλά χρόνια, όταν μελετούσα το έργο του Καβάφη. Συνειδητοποίησα ότι όλα τα ποιήματά του «αντλούσαν» από την ίδια την πόλη, την Ιστορία και τους κατοίκους της, τους καθημερινούς ανθρώπους στους δρόμους και τα καφενεία της. Έτσι σκέφτηκα να αναδείξω αυτή συγκεκριμένα την πτυχή του έργου του. Τα πρόσωπα που σκιαγραφώ στο μυθιστόρημά μου είναι εμπνευσμένα σε μεγάλο βαθμό από στίχους εμβληματικών ποιημάτων του.
-Πώς συνδέονται οι στίχοι από ποιήματα του Καβάφη σε κάθε κεφάλαιο με την υπόθεση;
-Όπως σας ανέφερα πιο πάνω, τα ποιήματα του Καβάφη που συνοδεύουν τις ιστορίες των ηρώων επιλέχθηκαν με γνώμονα το περιεχόμενο της κάθε ιστορίας, για να στηρίξουν, δηλαδή, τη νοηματική τους σύνθεση. Κάποια αντανακλούν την ψυχογραφία των ηρώων, ενώ τα περισσότερα λειτούργησαν αντίστροφα· ενέπνευσαν τις ίδιες τις ιστορίες και τα πρόσωπα που σκιαγραφώ.
-Η πλοκή μοιάζει με τις χάντρες ενός κομπολογιού που συνδέονται μεταξύ τους. Γιατί επιλέξατε αυτή τη σύνδεση;
-Μου αρέσει να πειραματίζομαι με καινούργιες τεχνικές αφήγησης. Το μυθιστόρημα με την κλασική δομή έχει «πολυφορεθεί», ιδίως όταν πρόκειται για ένα θέμα που πολλοί έχουν γράψει για αυτό. (Αν και πιστεύω πως είναι ένα θέμα, μια πόλη και μια εποχή που δεν θα πάψει ποτέ να προσελκύει συγγραφείς και αναγνώστες.) Το να γράψω για μια «παρωχημένη» εποχή με έναν μοντέρνο ή σύγχρονο τρόπο αποτέλεσε για μένα συγγραφική πρόκληση.
-Ο έρωτας κυριαρχεί στα περισσότερα κεφάλαια του βιβλίου σας. Πώς καθορίζει τους ήρωές σας;
-Ο έρωτας ήταν, είναι και θα είναι πάντα καθοριστικός στις ζωές των ανθρώπων. Είναι συνυφασμένος με τη φύση μας, γι’ αυτό και αποτελεί και έναν από τους κυρίαρχους πυλώνες της λογοτεχνίας. Δεν υπάρχει μυθιστόρημα στο παγκόσμιο λογοτεχνικό στερέωμα που να μην εμπεριέχει την έννοια του έρωτα, σε οποιαδήποτε μορφή του, πλην, ίσως, κάποιων εξαιρέσεων. Τα πρόσωπα που ζουν και αναπνέουν στην εμβληματική οδό Λέψιους που περιγράφω είναι άνθρωποι από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα, που όμως τους ενώνουν ο τόπος και η ανάγκη τους να ξεφύγουν από τα στενά όρια του «περίκλειστου» κόσμου που τους έχει επιβληθεί. Κυρίως όμως, η ανάγκη τους να βιώσουν τον έρωτα και μια ουσιαστικότερη ζωή, να διαχειριστούν τις αδυναμίες, τα πάθη τους, τις βαθύτερες επιθυμίες τους.
-Η πλοκή ξετυλίγεται στην περίοδο του Μεσοπολέμου. Ποια η θέση της Ιστορίας στο μυθιστόρημά σας;
-Το βιβλίο διαδραματίζεται στη διάρκεια της παρακμιακής φάσης της βασιλείας του Φουάντ, αναδεικνύει διακριτικά, χαμηλόφωνα, σχεδόν υπόκωφα τη δυσαρέσκεια του λαού, τη διόγκωση του πολιτικού ριζοσπαστισμού και την αντανάκλασή του στις συνειδήσεις των ανθρώπων, ντόπιων και ξένων. Το μυθιστόρημα, εκτός από τις ιστορίες των προσώπων που αποτυπώνει, παρέχει μια περιεκτική εικόνα της κοινωνίας των Αιγυπτιωτών του μεσοπολέμου, της βαθύτερης αβεβαιότητάς της και της ουσιαστικής αδυναμίας της να ενσωματωθεί εκεί όπου για χρόνια αναπτύχθηκε. Οι χαρακτήρες «ρίχνονται» στις ζωές τους, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι όλα γύρω τους αλλάζουν σιγά σιγά, μεταμορφώνονται, καταρρέουν. Είναι τόσο απορροφημένοι στον μικρόκοσμό τους, που δεν ακούν τους χτύπους του ρολογιού του Χρόνου και της Ιστορίας να χτυπούν απειλητικά.
-Γνωρίζετε το έργο του Καβάφη. Τι ξεχωρίζετε από το έργο του, από την προσφορά του στα γράμματα;
-Δεν είναι εύκολο να αναλύσει κανείς το έργο του ούτε να καταγράψει την προσφορά του σε μερικές αράδες. Όμως θα σας πω το εξής: Ο Καβάφης για μένα είναι μια εμβληματική «περσόνα», όχι μόνο διότι υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές του 20ού αιώνα, αλλά διότι η προσωπική του ζωή ήταν ταραχώδης και κατά συνέπεια ανατρεπτική. Ήλθε σε ρήξη με το κατεστημένο, με μια ολόκληρη κοινωνία, με την εδραιωμένη ηθική και την υποκρισία της εποχής. Είναι ένας νεωτεριστής σε όλα τα επίπεδα.
-Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης και την επόμενη χρονιά η Αθήνα θα είναι Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου. Πόσο ανταγωνιστική μπορεί να είναι η χώρα μας στον χώρο του βιβλίου; Και τι μπορεί να αποκομίσει από τέτοιες διεθνείς διοργανώσεις;
-Μόνο καλό μπορεί να αποκομίσει από τέτοιες διοργανώσεις, αρκεί να μην εστιάσουμε στους εορτασμούς και τις «φιέστες» και όχι στην ουσία. Η χώρα μας έχει τεράστια λογοτεχνική «παραγωγή», παρά τον μικρό πληθυσμό της και τα τεράστια οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει (οξύμωρο, αποτελεί ωστόσο απτή πραγματικότητα). Ένα σημαντικό μέρος της είναι αξιόλογο, αλλά δεν υπάρχουν επαρκείς μηχανισμοί για την προβολή αυτών των βιβλίων. Ούτε βέβαια κρατικά κονδύλια για τη στήριξή τους στο εξωτερικό (μεταφράσεις κ.λπ.). Όμως αρκεί να υπάρχουν διορατικότητα, καλή θέληση και βέβαια σωστή διαχείριση των όποιων πόρων. Ελπίζω βέβαια στους «ικανούς» εκείνους εκδότες που θα στηρίξουν το «καλό» βιβλίο στη διεθνή αγορά ή θα το προβάλουν με τον ορθό τρόπο.
-Πώς σχολιάζετε τους αναγνώστες στη χώρα μας;
-Είμαι στην ευχάριστη θέση να πω ότι το αναγνωστικό κοινό στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια «αναμορφώνεται» καθημερινά. Επιστρέφει στο καλό λογοτεχνικό βιβλίο, έχει αναπτύξει κριτήρια και επιλέγει σωστά. Ίσως η οικονομική κρίση να έφερε τη θετική αυτή «παρενέργεια».
-Τι διαβάζετε αυτό το διάστημα;
-Αυτό το διάστημα διαβάζω το βιβλίο της Μάργκαρετ Άτγουντ «Το παιδί της τρικυμίας» (εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ), έργο βασισμένο στην «Τρικυμία» του Σαίξπηρ και ομολογώ πως με έχει συνεπάρει. Είμαι άλλωστε φανατική αναγνώστριά της.
Για το βιβλίο θα μιλήσει ο Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας, πρόεδρος ΔΣ του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης Μανώλης Μαραγκούλης,
Αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσει ο ηθοποιός Γιάννης Γκρέζιος. Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό και τη συγγραφέα.
Για τη συγγραφέα
Η Πέρσα Κουμούτση γεννήθηκε στο Κάιρο. Ήρθε στην Ελλάδα αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Καΐρου και, από το 1993, ασχολείται επαγγελματικά με τη μετάφραση από τα αραβικά και τα αγγλικά. Για το μεταφραστικό της έργο έχει λάβει σημαντικές δια-κρίσεις μεταξύ των οποίων: το Διεθνές Βραβείο Καβάφη, Ειδική Διάκριση από το Τμήμα Ελληνικών και Λατινικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αλ Αζχάρ, εύφημη μνεία από το ILE (Irish Literature Exchange). Από το 2002 μέχρι σήμερα έχει εκδώσει έξι ακόμα μυθιστορήματα πάντα με κύριο άξονα τον δια-πολιτισμικό διάλογο ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή. Τα βιβλία της Στους δρόμους του Καΐρου (2014), Δυτικά του Νείλου (2006) και Αλεξάνδρεια στον δρόμο των ξένων (2002) κυκλοφορούν από τον Εθνικό Οργανισμό Βιβλίου της Αιγύπτου.
