Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Έξι νέες ταινίες έκαναν την εμφάνισή τους στις αίθουσες της πόλης, την κινηματογραφική εβδομάδα που ξεκινά σήμερα Πέμπτη (3/8), οι οποίες είναι οι εξής:
α) η επανέκδοση του αριστουργήματος του Βιμ Βέντερς «Η Αλίκη στις πόλεις», με το οποίο θα καταπιαστούμε αναλυτικότερα ευθύς αμέσως,
β) η δραμεντί «Σουζάνα με σκοτώνεις», με τον Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ,
γ) η μεταφορά του διάσημου μυθιστορήματος του Στίβεν Κινγκ «Ο Μαύρος Πύργος»,
δ) η ιστορική ταινία «Το στέμμα των Ινδιών»,
ε) το θρίλερ «Στα ίχνη του ανέμου» και
στ) η ταινία δράσης «Σε απόσταση ασφαλείας».
Η Αλίκη στις πόλεις
Το ομορφότερο road movie όλων των εποχών...
Αξιολόγηση: *****
Σκηνοθεσία: Βιμ Βέντερς
Παίζουν: ΡούντιγκερΦόγκλερ, ΓιέλαΡοτλέντερ
Διάρκεια: 110’
To 1974, η νεογνή ακόμη σκηνοθετική καριέρα του Βιμ Βέντερς διανύει μία κρίσιμη καμπή. Ο Βέντερς, όπως έχει αποκαλύψει μιλώντας για εκείνη την περίοδο, θεωρούσε πως οι τρεις πρώτες του ταινίες δεν έφεραν κανένα προσωπικό στίγμα. Οι επιρροές του Χίτσκοκ και του Κασσαβέτης ήταν υπερβολικά εμφανείς στα μάτια του, ενώ η πιο πρόσφατη ταινία του, η μεταφορά του μυθιστορήματος του Ναθάνιελ Χόθορν «Το άλικο γράμμα» (1973), τον είχε πλημμυρίσει με απογοήτευση. Ο Βέντερς άντλησε έμπνευση από τον Αυστριακό συγγραφέα Πέτερ Χάντκε (με τον οποίο διατηρούσαν φιλικές σχέσεις και του οποίου το μυθιστόρημα Ο φόβος του τερματοφύλακα πριν το πέναλτι είχε μεταφέρει ο Βέντερς στη μεγάλη οθόνη, το 1972), έχοντας ως χαλαρή πρώτη ύλη το βιβλίο του Χάντκε «Σύντομο γράμμα για ένα μεγάλο αποχαιρετισμό».
Ο Βέντερς ξεκινά, λοιπόν, να απεργάζεται ένα σενάριο που έχει στον πυρήνα του την απροσανατόλιστη περιπλάνηση ενός παντελώς αταίριαστου διδύμου. Ένας Γερμανός συγγραφέας που δυσκολεύεται πλέον να γράψει έστω και δυο αράδες και ένα κοριτσάκι που έχει -προσωρινά- εγκαταλειφθεί από τη μητέρα του, επιβιβάζονται σε κάθε είδους μεταφορικό μέσο και περιδιαβαίνουν πόλεις, αυτοκινητόδρομους, μοτέλ και diners, σε μία αναζήτηση πρωτίστως εσωτερική. Λίγο πριν ξεκινήσει τα γυρίσματα, κι έχοντας εξασφαλίσει επαρκή χρηματοδότηση, ο Βέντερς βλέπει, δυστυχώς, στο σινεμά την ταινία Χάρτινο φεγγάρι (Purple Moon, 1973), του Πίτερ Μπογκντάνοβιτς, και νιώθει πως η ταινία που ετοιμάζει έχει ήδη γυριστεί από κάποιον άλλο.
Αντιδρώντας παρορμητικά, ο Βέντερς ακυρώνει τα πάντα και βυθίζεται σε απογοήτευση. Ευτυχώς, λίγο αργότερα επισκέπτεται τον φίλο του Σάμιουελ Φούλερ, στις ΗΠΑ, ο οποίος τον πείθει πως ορισμένα σεναριακά μερεμέτια αρκούν για να αποκτήσει η ταινία τη δική της ταυτότητα και να μην θεωρηθεί φτηνή αντιγραφή. Όπως τελικά αποδείχτηκε, χρωστούμε αιώνια ευγνωμοσύνη στον Φούλερ, διότι, δίχως την παρέμβασή του, είναι πιθανό να στερούμασταν ένα από τα ομορφότερα road movies στην ιστορία του κινηματογράφου.
Η Αλίκη στις πόλεις αποτελεί το εναρκτήριο σκέλος στην περίφημη Τριλογία του Δρόμου από τον Βέντερς, η οποία ολοκληρώθηκε με τις ταινίες Λάθος Κίνηση (1975) και Στο πέρασμα του χρόνου (1976). Κι ενώ σε κάθε ιστορία δρόμου που σέβεται τον εαυτό της, η έννοια της φυγής συνιστά κομβικό χαρακτηριστικό, ο Βέντερς αποτολμά να πρωτοτυπήσει, παραλλάσσοντας -και τρόπον τινά αντιστρέφοντας- τους καταστατικούς όρους.
Ο κεντρικός πρωταγωνιστής, τούτη τη φορά, δεν λαχταρά να αφήσει πίσω του όσα τον προσδιορίζουν ως ταυτότητα και ύπαρξη. Στον αντίποδα, πασχίζει να δραπετεύσει από τη φυγή που έχει προηγηθεί. Μια φυγή που τον άφησε μετέωρο και αμήχανο, που κατέληξε μία ανούσια περιφορά σε ένα κόσμο ξένο, ανοίκειο και δυσπρόσιτο. Η παλιννόστηση μοιάζει εκβιαστικός μονόδρομος πλέον, όχι όμως ως γιατρικό ενός αβάσταχτου καημού και λυτρωτικός επίλογος ενός ανεπιθύμητου ξεριζωμού. Η πατρίδα δεν λειτουργεί ακριβώς ως μήτρα ασφάλειας ή αμνιακό υγρό κάθαρσης από παλιά κρίματα και τραύματα. Φέρει απλώς το ανακουφιστικό ουδέτερο πρόσημο μίας γνώριμης στασιμότητας. Ενός προσιτού βάλτου, ο οποίος είναι πολύ λιγότερο μαρτυρικός από τη ματαίωση μίας ηρωικής εξόδου και την απογοήτευση της απατηλής αλλαγής.
Η βαθύτερη ανάγκη πίσω από αυτή την επιστροφή δεν έγκειται στην επαναφορά σε κάποια ιδεατή πρότερη κατάσταση, αλλά στην αναγκαιότητα της υποχώρησης προτού οι απώλειες είναι πλέον μη αναστρέψιμες. Σε αυτό το ταξίδι δρόμου, η επιστροφή είναι που θα ενδυθεί με τον παραισθησιογόνο μανδύα της φυγής. Η επιστροφή θα διηθηθεί μέσα από το πιο θαυματουργό φίλτρο. Το παιδικό βλέμμα της Αλίκης θα μεταμορφώσει τα πάντα, θα μετατρέψει τον υποδόριο φόβο θανάτου σε προσμονή ζωής, θα αφαιρέσει από το κενό τη φρίκη της ανυπαρξίας, προσδίδοντάς του απεριόριστες δυνατότητες. Θα υπενθυμίσει σε μία χαμένη ψυχή τη μαγεία της αθωότητας, αλλά συγχρόνως θα επαναφέρει ένα ονειροπόλο θλιμμένο ενήλικα στον στίβο της πραγματικότητας, μέσα από την ανόθευτη και βάναυση παιδική ειλικρίνεια. Η σεκάνς του αεροπλάνου τα έχει πει όλα, χωρίς να χρειαστεί να ξοδευτεί σε περιττά λόγια. Η φωτογραφία του ουρανού είναι πανέμορφη, ακριβώς επειδή είναι ένας άδειος καμβάς, γεμάτος δυνατότητες. Τα όνειρα, όμως, δεν υφίστανται, εξαϋλώνονται και δεν είναι χειροπιαστά.
Η κεντρική φιγούρα του Γερμανού συγγραφέα που βιώνει ένα επώδυνο writer’s block, μέσα από το θεραπευτικό παιδικό άγγιγμα, γλυτώνει από το ψυχαναγκαστικό κυνήγι της ζωής μέσα από την τρύπια απόχη της τέχνης. Η τέχνη που τρέχει ξωπίσω από τη ζωή, προσπαθώντας μάταια να αναπαραστήσει ένα μέγεθος που βιώνεται άπαξ και μονομιάς, δεν θα μπορέσει ποτέ να σκαρφαλώσει σε υψηλές κορυφές, μοιάζει να μας λέει ο Βέντερς. Την ίδια στιγμή, μας υπενθυμίζει ότι η ζωή, όταν γίνεται μονίμως αντιληπτή υπό το πρίσμα της υποχρεωτικής δημιουργίας, γλιστρά σαν άμμος μέσα από τα χέρια. Ο συγγραφέας της ταινίας παύει να φωτογραφίζει το κάθε τι που βρίσκει στο διάβα του προκειμένου να αποδείξει στον εαυτό του πως είναι παρών, πως όντως ζει τα όσα διαδραματίζονται στην καθημερινότητά του, πως όντως έχουν σάρκα και οστά τα όσα βλέπουν τα δύσπιστα μάτια του. Δεν το έχει πλέον ανάγκη. Είναι όντως εκεί, σε παρόντα χρόνο και όχι ως ανάμνηση μίας στιγμής που δεν βιώθηκε ποτέ.
Μία ακόμη υπόνοια που διατρέχει τη ραχοκοκαλιά του Η Αλίκη στις πόλεις είναι το συνεχές μπρα-ντε-φερ μεταξύ του Παλαιού (Ευρώπη) και του Νέου Κόσμου (ΗΠΑ), μία σταθερά που έμελλε να απασχολήσει τον Βέντερς σε ολόκληρη την πρώιμη περίοδο του έργου του. Η Αμερική, στο μυαλό του Βέντερς συνιστά ταυτόχρονα μία πολλά υποσχόμενη Εδέμ κι ένα τέρας της κόλασης που καταβροχθίζει με βουλιμία τα πάντα. Λειτουργεί, την ίδια ακριβώς στιγμή, τόσο ως Γη της Επαγγελίας που ανοίγει νέους περιπετειώδεις και ανεξερεύνητους δρόμους όσο και ως λαμπερή βιτρίνα που ξεγελά, οδηγώντας στο επώδυνο ξεπούλημα. Εν προκειμένω, αυτή η μάχη μεταξύ του καταπιεστικού παλιού και του κατακτητικού νέου θα αποτυπωθεί και πάλι με οδηγό την Αλίκη, σε ένα εύρημα εντυπωσιακό εμπνευσμένο, μέσα στην αφοπλιστική του απλότητα. Ξεναγός μας σε αυτή τη μάχη δεν θα είναι ένας αποκαμωμένος Ευρωπαίος που σαστίζει μπροστά στη σκοτεινή σαγήνη της Αμερικής, αλλά μία ψυχή που βρίσκεται ακόμη υπό διαμόρφωση, η οποία ανήκει εξ ορισμού και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Με αρωγούς τα υπνωτιστικά ασπρόμαυρα κάδρα του Ρόμπι Μίλερ και τις μελωδίες του γερμανικού συγκροτήματος CAN, που δημιουργούν μία αίσθηση ατέρμονης προσμονής, ο Βέντερς φτιάχνει μία ταινία αδιαπραγμάτευτης και αξιωματικής τρυφερότητας. Η οποία, προτού μας αποχαιρετήσει με μία πτήση παραμυθένια και προστατευτικά, έχει προλάβει να εκπέμψει τη μεταφυσική δύναμη του σινεμά, μέσα από ένα πανέμορφο τράβελινγκ. Το point of view της Αλίκης παύει να κινεί τα νήματα, και στη θέση του έχει εδραιωθεί ασυναίσθητα και υποδόρια το βλέμμα της ίδιας της ταινίας. Το οποίο μας κοιτά επίμονα και στοργικά, κι εμείς ανταποδίδουμε με ένα βουρκωμένο χαμόγελο.
Επίσης στις αίθουσες:
Σουζάνα με σκοτώνεις
Σκηνοθεσία: Ρομπέρτο Σνάιντερ
Παίζουν: Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ, ΒερόνικαΕτσεγκούι
Διάρκεια: 100’
Ο Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ υποδύεται έναν Μεξικάνο ηθοποιό (σχεδόν τον εαυτό του δηλαδή) που ανακαλύπτει μία ημέρα πως η σύζυγός του έχει εξαφανιστεί από το σπίτι. Λίγους μήνες αργότερα μαθαίνει πως έχει μεταβεί από το Μεξικό στις ΗΠΑ, προσπαθώντας να χτίσει μία νέα ζωή. Ο Γκαέλ, όμως, δεν είναι διατεθειμένος να εγκαταλείψει τη μεγάλη του αγάπη τόσο εύκολα.
Ο Μαύρος Πύργος
Σκηνοθεσία: Νικολάι Άρσελ
Παίζουν: ΊντριςΈλμπα, Μάθιου ΜακΚόναχι
Διάρκεια: 95’
Για να είμαστε ολότελα ακριβείς, δεν πρόκειται ακριβώς για μεταφορά έργου του Στίβεν Κινγκ, αλλά κάτι σαν άτυπο σίκουελ του 7ου βιβλίου της ομότιτλης σειράς. Το συγκεκριμένο πρότζεκτ βρισκόταν στα σκαριά εδώ και περίπου μία δεκαετία, αλλά δυστυχώς το τελικό αποτέλεσμα δεν άξιζε την υπομονή των fans του Κινγκ.
Το στέμμα των Ινδιών
Σκηνοθεσία: Γκουριντέρ Τσάντα
Παίζουν: ΧιουΜπόνβιλ, Γκίλιαν Άντερσον
Διάρκεια: 106’
Βρισκόμαστε στην περίοδο αναταραχής κατά την οποία η Ινδία αποτινάσσει τον αγγλικό ζυγό και ξεκινά να σπαράσσεται από εμφύλιες διχαστικές τάσεις. Μία ταινία τάχα μου ιστορική, που απλώς χρησιμοποιεί το ιστορικό υπόβαθρο ως τουριστικό ντεκόρ για να περισώσει την ανύπαρκτη πλοκή της και τις ακόμη πιο ανύπαρκτες εντάσεις της.
Στα ίχνη του ανέμου
Σκηνοθεσία: Τέιλορ Σέρινταν
Παίζουν: Τζέρεμι Ρένερ, Ελίζαμπεθ Όλσεν
Διάρκεια: 111’
Ένα φρικαλέο έγκλημα συγκλονίζει την κοινότητα των αυτοχθόνων στη Γιούτα και το δίδυμο ενός δασοφύλακα και μίας νεαρής πράκτορας του FBI καλούνται να λύσουν ένα φαινομενικά άλυτο αίνιγμα. Μεγάλο δέλεαρ η παρουσία της καθηλωτικής Ελίζαμπεθ Όλσεν, του μοναδικού ταλαντούχου μέλους μίας οικογένειας γεμάτης σαχλοκούδουνα.
Σε απόσταση ασφαλείας
Σκηνοθεσία: Αλέν Ντεροσέρ
Παίζουν: Αντόνιο Μπαντέρας, Μπεν Κίνγκσλι
Διάρκεια: 87’
Περασμένα μεγαλεία, διηγώντας τα να κλαις για τον πάλαι ποτέ σούπερ σταρ Αντόνιο Μπαντέρας, που έχει καταλήξει να πρωταγωνιστεί σε περιπέτειες δράσης πολύ χαμηλού επιπέδου. Εν προκειμένω, υποδύεται ένα ξεπεσμένο πρώην πράκτορα των Ειδικών Δυνάμεων, που καλείται να θυμηθεί τις παλιές του δόξες για να προστατέψει ένα ανυπεράσπιστο κορίτσι.
Η σινεφίλ ατάκα της εβδομάδας
«Θεωρώ σπουδαία κάθε ταινία που υποστηρίζει ότι ο κόσμος μπορεί να αλλάξει»
Βιμ Βέντερς
