Συνέντευξη στη ΛΕΜΟΝΙΑ ΒΑΣΒΑΝΗ
«Τα όποια εμπόδια επικοινωνίας είναι δυνατόν να ξεπεραστούν, αρκεί να έχει κανείς τη θέληση». Με αυτά τα λόγια η Έλλη Μερκούρη αναφέρθηκε στην παράσταση «Τρωάδες» που σκηνοθετεί για τη Θεατρική Ομάδα Κωφών "Τρελά Χρώματα" σε συμπαραγωγή με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Ρούμελης και που θα δούμε στις 28 Αυγούστου 2018 στις 21.00 και στην πόλη μας στο Ανοιχτό Θέατρο Συκεών «Μάνος Κατράκης» στο πλαίσιο των Μερκουρείων.
Στην παράσταση συμμετέχουν πέντε κωφοί ηθοποιοί που χρησιμοποιούν την γλώσσα του σώματος και την νοηματική γλώσσα, και τέσσερις ακούοντες ηθοποιοί, οι οποίοι ερμηνεύουν, αλλά και «δανείζουν» την φωνή τους, μεταφέροντάς μας στον κόσμο των τραγικών καταστάσεων στις οποίες αναφέρεται η αρχαία αυτή τραγωδία. Η σκηνική δράση πραγματοποιείται με την συνοδεία ζωντανής μουσικής. Περισσότερα για τη δουλειά που έκαναν μάς είπε η σκηνοθέτης.
Η Έλλη Μερκούρη
-Σε σημείωμα σας για την παράσταση αναφέρετε πως «για 1η φορά στην Ελλάδα (πέραν από εκπαιδευτικού χαρακτήρα παραστάσεις), ερμηνεύεται ολόκληρο έργο Αρχαίας Τραγωδίας από Έλληνες κωφούς ηθοποιούς, με ταυτόχρονη συμμετοχή ακουόντων ηθοποιών υπό τη συνοδεία μουσικών οργάνων». Πώς πήρατε αυτή την απόφαση να ανεβάσετε αυτή την παράσταση και γιατί;
-Η Θεατρική Ομάδα Κωφών "Τρελά Χρώματα" έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με το θεατρικό είδος της αρχαίας τραγωδίας και έχει ανεβάσει και στο παρελθόν αποσπάσματα κλασικών κειμένων μαζί με την σύμπραξη ομιλούντων ηθοποιών και σε συνδυασμό με τους ήχους μουσικών κρουστών οργάνων. Εύλογα λοιπόν, το επόμενο βήμα για εμάς σχετικά με το αρχαίο δράμα, θα ήταν να ασχοληθούμε με ένα ολοκληρωμένο έργο αρχαίας τραγωδίας με κωφούς και ακούοντες ηθοποιούς, αλλά αυτή τη φορά η διαφορά είναι ότι το καλλιτεχνικό αυτό εγχείρημα γίνεται επί σκηνής με ζωντανή μουσική και παράλληλα και με τη συνοδεία κρουστών μουσικών οργάνων. Βέβαια, η απόφαση αυτή ενέχει μέσα της αρκετές και περίπλοκες συνθήκες και παρουσιάστηκαν πολλές δύσκολες προκλήσεις, οι οποίες ωστόσο μετουσιώθηκαν σε έμπνευση και δημιουργία.
-Πώς συνεργάστηκαν οι κωφοί με τους ακούοντες ηθοποιούς;
-Σε αυτό το ερώτημα θα είχε ενδιαφέρον να απαντήσουν οι υπόλοιποι ηθοποιοί...Για εμένα πάντως, είναι μια "μαγική" διαδικασία, η οποία κρύβει μέσα της πολύτιμες ανακαλύψεις και θησαυρούς...Και πράγματι, πριν μερικά χρόνια αναρωτιόμουν και εγώ η ίδια πώς είναι δυνατόν να μπορέσουν να συνυπάρξουν οι κωφοί και ομιλούντες ηθοποιοί και πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί μια τέτοιου είδους θεατρική πράξη, ώστε να αναδείξει νέους κώδικες στην θεατρική φόρμα. Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η ένωση των δυο αυτών διαφορετικών κόσμων είναι εφικτό να δημιουργήσει μια βαθιά γλωσσική επικοινωνία μεταξύ τους και να βιώσουν μια από κοινού μοναδική εμπειρία. Σίγουρα, το σημαντικό είναι να ερμηνεύσουμε μέσα από τη δική μας θεατρική γλώσσα, και με αυτόν τον τρόπο να ενωθούν οι δυο κόσμοι των κωφών και των ακουόντων επί σκηνής, στέλνοντας ένα μήνυμα στους θεατές ότι τα όποια εμπόδια επικοινωνίας είναι δυνατόν να ξεπεραστούν, αρκεί να έχει κανείς τη θέληση...
-Πώς λειτουργεί η νοηματική γλώσσα πάνω στη σκηνή; Πόσο αντιληπτή είναι από τους μη κωφούς θεατές; Και αντίστοιχα πόσο καταλαβαίνουν τους ακούοντες ηθοποιούς οι κωφοί/ βαρήκοοι;
-Ένα από τα ζητήματα, τα οποία διαπραγματεύεται η τραγωδία των Τρωάδων σχετίζεται και με την «έννοια του ξένου» και αποκτά μια άλλη διάσταση. Στην δική μας περίπτωση, ο όρος «ξένος» περιέχει μια διττή σημασία και υπόσταση που σχετίζεται με τους ίδιους τους καλλιτέχνες επί σκηνής, οι οποίοι μέσω της γλώσσας και της κουλτούρας τους, εκφράζουν έναν κόσμο που μοιάζει φαινομενικά διαφορετικός, ωστόσο στην πραγματικότητα είναι εξίσου ανθρώπινος. Η σημασία του "ξένου" προσεγγίστηκε ως προς την διαφορετικότητα της ίδιας της γλώσσας που μιλούσαν οι Τρώες σε σχέση με τους Έλληνες. Αυτή η διαφορετικότητα στη γλώσσα, παραλληλίζεται στο έργο μας με την χρήση της νοηματικής τόσο από τους κωφούς, όσο και από τους ομιλούντες ηθοποιούς, ως εργαλείο επικοινωνίας σε σχέση με τον προφορικό λόγο που χρησιμοποιούν κατά βάση οι ομιλούντες. Σκοπός είναι, να μπορεί ο οποιοσδήποτε θεατής είτε κωφός, είτε ακούοντας να παρακολουθήσει άνετα την παράσταση. Το γεγονός αυτό επιτυγχάνεται με μεγάλη προσπάθεια και αρκετή δουλειά από όλους τους καλλιτέχνες. Το επιθυμητό αποτέλεσμα θα έλεγα ότι είναι οι θεατές να βιώσουν μια ενιαία σκηνική γλώσσα.
-Στις «Τρωάδες» γίνεται ένα σχόλιο στον πόλεμο που προκαλεί πόνο, καταστρέφει και αφανίζει πολίτες αλλά και την ίδια την πολιτεία. Τι μπορεί να πει στο σήμερα; Στον σημερινό πολίτη;
-Στις Τρωάδες, θίγεται το διαχρονικό ζήτημα του πολέμου με άηχες εικόνες και ήχους σπαραγμού, με άμαχους πληθυσμούς και λαούς. Λέξεις και έννοιες που δυστυχώς αφορούν την κρίσιμη εποχή μας, καθώς ο αιώνιος αυτός πόλεμος προκαλεί τον πόνο και την καταστροφή. Στο έργο θίγονται πολιτικά ζητήματα που σχετίζονται με την «έννοια του πολίτη», η οποία βρίσκεται υπό κρίση. Οι Τρώες βιώνουν την έννοια του «άπολις», του ανθρώπου χωρίς πατρίδα. Κάτι που νομίζω ότι σήμερα είναι σύνηθες φαινόμενο και το βλέπουμε όλοι μας γύρω μας, στις γειτονιές μας, στην πόλη μας. Όπως η Τροία γκρεμίζεται και χάνονται τα ερείπιά της, έτσι και σήμερα καταστρέφεται η ταυτότητα των ανθρώπων, παύει να υπάρχει η έννοια του πολίτη και παρασέρνεται στα συντρίμμια των εκάστοτε πολέμων. Ο πόλεμος δυστυχώς διατηρεί μια διαχρονικότητα, καθώς επαναλαμβάνεται σε κάθε εποχή και η έννοια του πολίτη οφείλει να αναδεικνύεται ως πρωταρχική αξία.
-Και ποιο σχόλιο μπορεί να γίνει πάνω στην εξουσία που επιβάλουν οι δυνατοί στους αδυνάτους και στην διαφορετικότητα, δεδομένου ότι στην παράσταση υπάρχουν και κωφά άτομα;
-Η έννοια της ετερότητας, της ιδέας του «ξένου» είναι ζητήματα που απασχολούν, καθώς συνδέονται ολοένα και περισσότερο με την εποχή μας, και δεν προσδιορίζεται μονάχα από την διαφορετική εθνολογική και πολιτισμική ταυτότητα που φέρει ο καθένας μας, αλλά από ένα ευρύτερο σύνολο φυσικών και ιδεολογικών καταστάσεων και συμπεριφορών. Η παράσταση έχει ένα ιδιαίτερο ιδεολογικό φορτίο, καθώς σε αυτή συμμετέχουν κωφά και βαρήκοα άτομα, μέσω των οποίων αναδεικνύονται καίρια ζητήματα που αφορούν την εκπαίδευση και την προσβασιμότητα στην τέχνη ανθρώπων που έχουν μια μορφή αναπηρίας. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι ο καθένας μας είναι ένας και μοναδικός και βάσει της μοναδικότητάς του μπορεί να εκφράσει με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο αισθήσεις και συναισθήματα, όπως κανείς άλλος.
-Πόσο προσιτό/ προσβάσιμο είναι το θέατρο στην χώρα μας για τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες;
-Είναι λυπηρό το γεγονός ότι στην Ελλάδα σε αυτά τα ζητήματα της τέχνης σε σχέση με την αναπηρία είμαστε πολύ πίσω, σαν να βρισκόμαστε λίγο στον μεσαίωνα...αν σκεφτεί κανείς ότι ο νόμος περί αρτιμέλειας για συμμετοχή στις δραματικές σχολές καταργήθηκε μόλις πέρσι! Και ακόμη δεν έχουν υπάρξει οι κατάλληλες υποδομές, προκειμένου να μπορέσει ένας καλλιτέχνης με αναπηρία να φοιτήσει σε μια καλλιτεχνική σχολή. Εύχομαι και ελπίζω στο μέλλον να συμβεί, μα για να γίνει αυτό νομίζω ότι πρέπει να αλλάξει ολόκληρη η οπτική μας, ξεκινώντας από το σχολικό περιβάλλον. Δυστυχώς και ως θεατής ένα άτομο με ειδικές ανάγκες δεν έχει την ανάλογη πρόσβαση που θα έπρεπε. Είναι σχετικά μικρός ο αριθμός των θεάτρων που διαθέτουν ράμπες κατάλληλες για τα αμαξίδια. Το ίδιο συμβαίνει και στις παραστάσεις που έχουν διερμηνεία στην Νοηματική Γλώσσα. Είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις...
-Γιατί ονομάστηκε Θεατρική Ομάδα Κωφών "Τρελά Χρώματα";
-Δεν είμαι εγώ η νονά του ονόματος...Τα μέλη της ομάδας "αυτοβαφτίστηκαν" από μόνοι τους με αυτό το όνομα: Θεατρική Ομάδα Κωφών "Τρελά Χρώματα". Αν τους ρωτήσεις θα σου πουν ότι η Τρέλα και το Χρώμα του καθενός είναι τελείως διαφορετικό. Δεν πήγαν στις ίδιες πανεπιστημιακές σχολές, δεν είχαν ούτε καν τις ίδιες παρέες, μα υπάρχει κάτι που είχαν κοινό: την αγάπη τους και την Τέχνη και το Θέατρο!
-Πώς λειτουργεί η ομάδα; Ποιοι οι στόχοι, ποια τα όνειρά της, τα επόμενα βήματά της και ποια προβλήματα αντιμετωπίζει;
-H Θεατρική Ομάδα Κωφών δημιουργήθηκε το 2009 και αποτελείται από κωφά-βαρήκοα άτομα. Μέσα από μια επταετή συστηματική ενασχόληση με την θεατρική δράση, σκοπός της ομάδας είναι να αναδείξει νέους κώδικες στην υποκριτική έκφραση και την θεατρική φόρμα, αξιοποιώντας με ανανεωτική ματιά, την νοηματική γλώσσα παράλληλα με την φωνητική ερμηνεία, τις αρχές του αυτοσχεδιασμού και τις τεχνικές του σωματικού θεάτρου.
Όσον αφορά για τους στόχους της ομάδας ή τα σχέδιά της, θα έλεγα ότι δεν κάνουμε συνήθως μεγαλόπνοα σχέδια, αντίθετα αφηνόμαστε να μας παρασύρει η δίνη του ανέμου ή του ποταμιού...Τα δε εμπόδια έχουμε μάθει να τα ξεπερνάμε! Το επόμενο έργο πάντως, αφορά ένα ιδιαίτερο θεατρικό κείμενο που αποδίδεται σε ελλειπτικό λόγο και συνταιριάζει τόσο απόλυτα με τη νοηματική γλώσσα που μπορεί να σε ιντριγκάρει και μόνο από το άκουσμα του συγγραφέα!
Χρήσιμα
Είσοδος: 12 €(γενική), 10 €(Ειδική Τιμή ΑΜΕΑ, μειωμένο).
Ταυτότητα παράστασης
Συγγραφέας: Ευριπίδης
Μετάφραση: Μιχάλης Κακογιάννης
Σκηνοθεσία: Έλλη Μερκούρη
Σκηνικά- κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα
Απόδοση κειμένων στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα: Μυρτώ Γκανούρη, Όλγα Δαλέκου
Κίνηση: Όλγα Γερογιαννάκη
Μουσική: Κωστής Βοζίκης
Μουσική συνοδεία κρουστών: Ελεάννα Γεροντοπούλου
Φωτισμοί: Ελίζα Αλεξανδροπούλου
Βοηθός ενδυματολόγου: Μαργαρίτα Δοσούλα
Βοηθός φωτιστή: Τζάνος Μάζης
Eικαστική Σύνθεση Αφίσας: Σοφία Ζάγκα
Γραφιστικά: Μαρία Στεφανή
Φωτογραφίες: Ηλίας Τσάντος-Κάσσυ Χρυσάκη
Βίντεο: Δάφνη Δρακοπούλου
Ερμηνεύουν (κατά αλφαβητική σειρά): Μυρτώ Γκανούρη, Όλγα Δαλέκου, Σοφία Ζάγκα, Νίκος Ευσταθιάδης, Έλλη Μερκούρη, Κώστας Ρίκκου, Μαρία Ρίκκου, Μαρία Στεφανή, Τσαμπίκα Φεσάκη
Στον ρόλο της Εκάβης η Αγγελική Λεμονή
Η παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
