Συνέντευξη στη ΛΕΜΟΝΙΑ ΒΑΣΒΑΝΗ
«Όταν φτάσαμε είχαμε έναν ωραίο ήλιο κι έκανε αρκετή ζέστη (…).
Μας είπαν ότι όλα τα σύννεφα ήταν κλεισμένα σε μια πήλινη στάμνα.
Μας είπαν επίσης: «Τώρα, ο πόλεμος για σας, είναι εδώ. Θα πολεμήσετε πέρα από τα βουνά, στην καρδιά κάλλων βουνών, θα διασχίσετε χείμαρρους και δροσερές πηγές όπου θα μπορείτε να ξεδιψάσετε (…).
»»(…) Εκεί ψηλά, η κορυφογραμμή που δεν μπορέσαμε να πάρουμε χαμογελά με τα σαρκοφάγα δόντια της από μπετόν και άλογα ζωφόρου (…).
Μέσα στην κοιλιά του βουνού, οι επιστολές μας φρικτές, τα ονόματά μας ανείπωτα και τα βλέμματά μας αφανισμένα κάτω από το κρύο του φεγγαριού».
Οι παραπάνω φράσεις ανήκουν στο έργο του Γάλλου μαέστρου και συνθέτη κ. Philippe Forget με τίτλο «Ζέιτενλικ, η επαναφορά της Ειρήνης» που θα δούμε στην πόλη μας στο πλαίσιο των Δημητρίων στις 29/9/2018 και ώρα 12.00 στα Συμμαχικά Νεκροταφεία Ζέιτενλικ. Πρόκειται για μια σύνθεση για πιάνο, βιολοντσέλο και αφηγητή, που δημιουργήθηκε για την εκατονταετηρίδα της λήξης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
«Έρχομαι στη Θεσσαλονίκη από το 2013 και σταδιακά ανακάλυψα πως το Μακεδονικό Μέτωπο κάτι σημαίνει και δεν είναι απλά ονόματα δρόμων ή μόνο ένας τίτλος σε βιβλία», μάς ανέφερε ο ίδιος ο Philippe Forget σε αποκλειστική συνέντευξή του στον «Τύπο Θεσσαλονίκης». Και συμπλήρωσε: «Συνειδητοποίησα ότι Ανατολική και Δυτική Ευρώπη είναι ένα αναφορικά με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και πως η Γαλλία είχε εμπλακεί πολύ στο Μακεδονικό Μέτωπο. Ανακάλυψα επίσης ότι οι Γάλλοι στρατιώτες που πέθαναν εδώ προέρχονταν σε μεγάλο ποσοστό από γαλλικές αποικίες. Και μάλιστα ταυτοποιήθηκαν πρόσφατα, σχεδόν έναν αιώνα μετά από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτοί οι άνθρωποι, αν δεν υπήρχαν οι αποικίες, δεν θα είχαν έρθει εδώ, ούτε θα ήταν θαμμένοι εδώ, και αυτό προκαλεί μεγάλη συγκίνηση».
Έμπνευση από τα γράμματα στρατιωτών
Φωτογραφία της συντάκτριας από το εσωτερικό του Μουσείου Ζέιτενλικ
Τον ρωτήσαμε για την πηγή της έμπνευσής του για αυτό το έργο που ήταν τα γράμματα στρατιωτών που είναι θαμμένοι στο Ζέιτενλικ και που βρέθηκαν στους χιτώνιά τους. «Πράγματι το σημείο εκκίνησης ήταν τα κείμενα που βρήκα σε αυτούς τους στρατιώτες», μάς εξήγησε, και συμπλήρωσε πως στη συνέχεια έγραψε ένα δικό του κείμενο (σημειώστε πως ο ίδιος γράφει και ποίηση).
«Προβληματίστηκα στο πώς να κάνω μια σύνθεση για ένα θέμα τόσο οικουμενικό και να αφήσω την δική μου σφραγίδα. Επέλεξα να κάνω κάτι μινιμαλιστικό και οικείο. Πιστεύω πως αν απευθυνθείς προσωπικά στον καθένα και σε μικρές ομάδες, μπορείς να περάσεις μηνύματα και να πεις πως ο πόλεμος είναι κάτι που αφορά όλους μας, κάθε εποχή, και μπορεί να επανέλθει.
Το έργο είναι για φωνή, βιολοντσέλο και πιάνο. Έγραψα ένα κείμενο που θυμίζει ένα όνειρο και είναι χωρισμένο σε τρία μέρη: άφιξη, πόλεμος και θάνατος. Περιγράφει σε ποιητικό λόγο την ιστορία ανθρώπων που ήρθαν να πεθάνουν εδώ.
Για να γράψω το κείμενό μου φαντάστηκα πως είναι ο λόγος ενός στρατιώτη, χωρίς να ανήκει σε ένα στρατόπεδο συγκεκριμένο, και υπογράμμισα το φόβο αυτού του ανθρώπου να πεθάνει σε έναν ξένο τόπο και να τον ξεχάσουν».
Πώς θα εξελιχθεί η συναυλία; «Πήρα κομμάτια που έγιναν κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου από συνθέτες όπως ο Debussy, Fauré κλπ. Πρόκειται για πολύ ωραία μουσική, αλλά εθνικιστική, γιατί είμαστε προς το τέλος του πολέμου και είμαστε στην νίκη ή στην ήττα. Το έργο για το Ζέιτενλικ θα παιχθεί στη μέση της συναυλίας, και ήθελα να τελειώσουμε με κάτι που θα αναφέρονταν στην ειρήνη. Πιστεύω πως η ειρήνη δεν είναι απαραίτητα η νίκη σε ένα πόλεμο. Απλά ο τερματισμός του πολέμου. Και για να κρατήσεις αυτό το πολύτιμο αγαθό πρέπει να δουλέψεις αρκετά. Αυτό εκφράζω μέσα από το κείμενό μου», ανέφερε ο κ. Forget.
Εξέφρασε τον φόβο του για τις τρομοκρατικές επιθέσεις που έχουν γίνει στο Παρίσι και τόνισε πως πρέπει να συνειδητοποιούμε τα γεγονότα. Μιλώντας για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο είπε πως δεν είναι ένα γεγονός της αρχαίας ιστορίας, αλλά κάτι σύγχρονο που απαιτεί να το χειριστούμε με προσοχή. Και είναι κάτι που επανέρχεται, γιατί αφορά τον άνθρωπο. «Αγγίζοντας αυτό το θέμα και μιλώντας ατομικά, ίσως μπορεί να έρθει αυτή η συνειδητοποίηση», εξήγησε ο συνθέτης.
«Η έλλειψη της δυνατότητας προσαρμογής γεννά τον φόβο»
Τον ρωτήσαμε αν φοβάται έναν νέο πόλεμο ή έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο. «Φυσικά! Βλέπω γύρω μου πολλά γεγονότα που συμβαίνουν στην Ευρώπη και μου προκαλούν φόβο…». Τι προκαλεί τον φόβο στους ανθρώπους, τον ρωτήσαμε. «Η έλλειψη της δυνατότητας προσαρμογής. Και όταν δεν μπορείς να προσαρμοστείς, αρχίζει να γεννάται ο φόβος», εξήγησε και τόνισε αναφερόμενος στην Ιστορία πως δεν πρέπει ποτέ να λησμονούμε.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο ίδιος εργάστηκε παράλληλα για ένα άλλο πρότζεκτ σε σχέση με τον Α ‘ Παγκόσμιο Πόλεμο, το «Les Jardins Silencieux». «Είναι για οκτώ γυναικείες φωνές και αναφέρεται στην Γαλλία. «Ξεκίνησα από κάποια σκίτσα του Ναούρ. Πρόκειται για μια τοποθεσία όπου βρέθηκαν κάποιες πέτρες που καθεμιά πάνω της είχε γραμμένο ένα όνομα ανθρώπου και το όνομα ενός χωριού. Τι είχε γίνει; Είχαν έρθει σε αυτό τον τόπο για να πολεμήσουν στρατιώτες από διάφορα μακρινά μέρη, όπως Νέα Ζηλανδία και Αυστραλία, και το μόνο που πρόλαβαν να κάνουν ήταν να γράψουν πάνω στις πέτρες το όνομά τους και τον τόπο από τον οποίο προέρχονταν. Επανερχόμαστε δηλαδή στην ιδέα των στρατιωτών που τους μεταφέρουν σε έναν άλλο τόπο για να πολεμήσουν και να πεθάνουν για κάτι που δεν καταλαβαίνουν. Και τελικά όταν σκοτώνονται τι μένει; Τι ίχνος αφήνουν; Το όνομά τους χαραγμένο σε μια πέτρα..», τόνισε ο κ. Forget.
Επιστρέφοντας στην δική μας επερχόμενη συναυλία είπε πως «Δεν θα είναι ένα θλιβερό κονσέρτο, αλλά ένας φόρος τιμής στα θύματα αυτά. Δεν πρέπει να λησμονούμε το παρελθόν και τους στρατιώτες αυτούς που πέθαναν στον πόλεμο», κατέληξε.
-Στο κοιμητήριο Ζέιτενλικ (στη Σταυρούπολη, οδός Λαγκαδά) αναπαύονται περισσότεροι από 20. 000 στρατιώτες διαφορετικών εθνικοτήτων, εκ των οποίων περίπου 8. 200 Γάλλοι υπήκοοι.
-Σημειώστε πως το έργο θα παιχθεί στις 28/9 ώρα 19.30 στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης (προσωρινή είσοδος από την οδό Αμαλίας), και 29/9 στις 12.00 (θα προηγηθούν ομιλίες στις 11πμ) στο Ζέιτενλικ (στο πιάνο θα είναι η Μαριλένα Λιακοπούλου και στο βιολοντσέλο ο Δημήτρης Πάτρας) με ελεύθερη είσοδο, ενώ μετά τη Θεσσαλονίκη θα ανοίξει τα φτερά του για να παιχθεί και αλλού. Η συναυλία γίνεται σε συνεργασία με το Γαλλικό Προξενείο Θεσσαλονίκης και το Γαλλικό Ινστιτούτο.
Όσο για τον Philippe Forget αυτό το διάστημα συνεργάζεται με την Jane Birkin για μια σειρά συναυλιών, και εκφράζει την επιθυμία να φέρει αυτό το πρότζεκτ και στην Ελλάδα.
Ευχαριστούμε την κυρία Μαριάνθη Πάσχου για την πολύτιμη βοήθειά της στην μετάφραση.
