Skip to main content
Menu Αναζήτηση
espa-banner

Κώστας Κατσουλάρης: «Ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει τη διαφορά»

Ο συγγραφέας αποκαλύπτει πτυχές του νέου μυθιστορήματος του με τίτλο «Στο στήθος μέσα χάλκινη καρδιά» λίγο πριν το παρουσιάσει στην πόλη μας

Συνέντευξη στη ΛΕΜΟΝΙΑ ΒΑΣΒΑΝΗ

 

Η εγκατάλειψη του σχολείου, η βία και ο ρατσισμός είναι μερικά μόνο από τα θέματα που θίγονται στις σελίδες του νέου μυθιστορήματος του Κώστα Β. Κατσουλάρη «Στο στήθος μέσα χάλκινη καρδιά» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ. Ξεχωριστή θέση έχει και η Ιλιάδα, καθώς το Ομηρικό έπος γίνεται το σημείο που ενώνει τον 15χρονο χαρισματικό μαθητή Νάσο με τον χαμηλών τόνων καθηγητή Αργύρη και γίνεται αφετηρία για τις συζητήσεις τους.

Πώς όμως ο κ. Κατσουλάρης εμπνεύστηκε για να γράψει αυτό το βιβλίο; Ο ίδιος με αφορμή τον ερχομό του στην πόλη μας  για την παρουσίαση του νέου μυθιστορήματος την Πέμπτη, 8 Νοεμβρίου 2018, στις 7 μ.μ., στον χώρο του βιβλιοπωλείου Κωνσταντινίδης (Μητροπόλεως 92) είπε πως ήθελε να γράψει μια ιστορία απώλειας και πένθους στην Ελλάδα του σήμερα και καταλυτική για να βγει αυτή η ιδέα στην επιφάνεια ήταν μια συζήτηση που είχε με τον αείμνηστο Δημήτρη Μαρωνίτη, για την «Ιλιάδα».

Μίλησε για τα δυνατά σημεία του Ομηρικού αυτού έπους, και τα σημεία που το ενώνουν με την δική του ιστορία. Πρόσθεσε πως σήμερα «είμαστε εκτεθειμένοι στο κακό», ενώ απαντώντας σε ερώτησή μας για την «σχολική διαρροή», το ότι παιδιά δηλαδή παρατούν το σχολείο, είπε πως είναι συχνό φαινόμενο στις κοινότητες των Ρομά, ενώ συναντάται συχνά και στις αγροτικές περιοχές.

Τέλος, με αφορμή τον κεντρικό του ήρωα, τον καθηγητή που ψάχνει να βρει γιατί ο πιο υποσχόμενος μαθητής του παράτησε το σχολείο, ο κ. Κατσουλάρης ανέφερε πως: «Ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει τη διαφορά. Κι αυτός ο ήρωας πάντα θα ενδιαφέρει τη λογοτεχνία».

 

 

-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το βιβλίο;

-Οι ιδέες προϋπάρχουν μέσα μας, ζουν τη μυστική ζωή τους σαν σπόροι κάτω από το χώμα, μέχρι που έρχεται μια σταγόνα και τις κάνει να ξεπεταχθούν στην επιφάνεια, κι αν όλα πάνε καλά να μεγαλώσουν και να ανθίσουν. Η «ιδέα» ήταν μια ιστορία απώλειας και πένθους μέσα στην Ελλάδα της κρίσης και των τρομερών κοινωνικών εντάσεων. Η «σταγόνα» ήταν μια συζήτηση με τον αείμνηστο Δημήτρη Μαρωνίτη, για την Ιλιάδα, πριν από αρκετά χρόνια, και η οπτική γωνία μέσα από την οποία διάβαζε το Έπος, καθώς ακόμη το μετέφραζε.

 

-Ποια είναι η δική σας σχέση με την Ιλιάδα;

-Δεν είναι απλώς σχέση, είναι «δεσμός». Έζησα μαζί της για περίπου τρία χρόνια. Όχι μονάχα με τα κείμενα στο προσκεφάλι μου, μια και είχα κοντά μου κάμποσες μεταφράσεις, αλλά με το ίδιο το έργο μέσα στο κεφάλι μου. Κοντά του με τράβηξε, πέρα από τη μοναδική ποιητική του δύναμη, η εναλλαγή της πολεμικής σκληρότητας, η μεθυστική βία στις περιγραφές μαχών και σφαγών, με τις σκηνές πένθους και καταλαγιασμού. Ο σεβασμός στον πόνο του άλλου, ακόμα κι αν είναι εχθρός, είναι η τελική επίγευση αυτού του αιματηρού Έπους και βασικό σημείο συνάντησής του με την ιστορία που ήθελα να γράψω, κι ας διαδραματίζεται μερικές χιλιάδες χρόνια αργότερα.

 

-Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που μιλά για τον ρατσισμό, τον εθνικισμό και τη βία. Πόσο εκτεθειμένα είναι τα σημερινά παιδιά σε όλα αυτά;

-Όλοι, παιδιά και ενήλικες, είμαστε εκτεθειμένοι στο κακό: στη μισαλλοδοξία, στην απόρριψη του διαφορετικού, στα αρνητικά συναισθήματα που υπάρχουν ούτως ή άλλως μέσα μας. Τα παιδιά και οι έφηβοι, ως άγουρα και υπό διαμόρφωση πλάσματα, απειλούνται περισσότερο. Πίσω από τις «ταμπέλες», όμως, υπάρχουν αληθινά προβλήματα που προκύπτουν στον πραγματικό κόσμο, καθώς συντελούνται μεγάλες αλλαγές που απειλούν σε βάθος τον τρόπο ζωής και τις βαθύτερες ισορροπίες των ανθρώπων. Σε αυτά τα προβλήματα, η απάντηση δεν μπορεί να είναι να τους μέμφεσαι επειδή αγανακτούν για τη δυσφορία και το αίσθημα απειλής που νιώθουν. Δική μου φιλοδοξία θα ήταν με το βιβλίο μου να βοηθήσω τους αναγνώστες, ειδικά τους νεότερους, να μην υιοθετούν εύκολες και «μαγικές» λύσεις, με όποιο πολιτικό ή φιλοσοφικό μανδύα κι αν τους σερβίρονται.

politismos_vivlio_katsoularis.jpg

- Βάζετε τον Νάσο να έχει προσωρινό αποκούμπι τον καθηγητή. Και μετά να είναι μόνος. Νιώθετε πως οι σημερινοί νέοι είναι μόνοι; Ή αν το επεκτείνουμε, οι άνθρωποι είναι περισσότερο μόνοι σήμερα;

-Η μοναξιά είναι, εν μέρει, το τίμημα της ελευθερίας. Σε κοινωνίες που η κοινότητα ορίζει με αυστηρότητα τι επιτρέπεται και τι όχι στα μέλη της (δείτε π.χ. σήμερα τις μουσουλμανικές κοινότητες), το αίσθημα μοναξιάς υποθέτω θα είναι λιγότερο βασανιστικό. Υπάρχουν όμως και νέες μορφές συλλογικότητας, που δεν αξιώνουν από το άτομο να στερηθεί μεγάλο μέρος της ελευθερίας του. Ο ήρωας του βιβλίου μου, ο φιλόλογος Αργύρης Σταυρινός, προσπαθεί να βοηθήσει τον μαθητή του να μην αισθάνεται μόνος, θέλει να του προσφέρει κάτι που θα το έχει μαζί του και στο μέλλον, και θέλω να πιστεύω ότι στο τέλος τα καταφέρνει.

 

-Ο κεντρικός σας ήρωας, ο δάσκαλος, λειτουργεί ως ντετέκτιβ για να μάθει γιατί ο αγαπημένος του μαθητής παράτησε το σχολείο. Πιστεύετε πως ένας δάσκαλος θα αντιδρούσε ανάλογα στις μέρες μας, εννοώντας ότι θα έψαχνε να βρει τις αιτίες για ένα τέτοιο γεγονός ή θα τον απορροφούσε η καθημερινότητα;

-Ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει τη διαφορά. Κι αυτός ο ήρωας πάντα θα ενδιαφέρει τη λογοτεχνία. Βέβαια, ο κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου μου, ο καθηγητής που αναζητά τον αγαπημένο του μαθητή (έναν ιδιαίτερα χαρισματικό μαθητή, ειρήσθω εν παρόδω) έχει κι αυτός την προσωπική του ιστορία, τα δικά του «τραύματα», κι αυτά παίζουν καθοριστικό ρόλο στις επιλογές και τις πράξεις του. Τρόπον τινά, θέλοντας να σώσει τον μαθητή του, προσπαθεί να σώσει και τον εαυτό του, σε ένα άλλο επίπεδο.

synedeuxi_katsoularis_photo.jpg

-Τι στοιχεία υπάρχουν για παιδιά που εγκαταλείπουν το σχολείο; Τι γνωρίζουμε και τι γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις;

-Δεν είμαι ειδικός, αλλά μια και τα έψαξα λίγο στην έρευνα για το βιβλίο μου κατάλαβα ότι η «σχολική διαρροή», όπως λέγεται, είναι μεγάλη στις κοινότητες των Ρομά, ευνόητο, ενώ γενικότερα είναι μεγαλύτερη στις αγροτικές περιοχές σε σχέση με τις μεγάλες πόλεις. Σε κάθε περίπτωση, ένας μαθητής που τα πηγαίνει πολύ καλά στο Γυμνάσιο, όπως ο μαθητής του βιβλίου μου, είναι πολύ σπάνιο να σταματήσει και να μην συνεχίσει στο Λύκειο. Δικαίως ανησυχεί ο καθηγητής του που τον νοιάζεται και δεν τον αφήνει έρμαιο στην αδιαφορία της σχολικής κοινότητας και της τοπικής κοινωνίας.

 

- Τι διαβάζετε αυτό το διάστημα; 

-Διάβασα και διαβάζω κατά προτεραιότητα τα πολύ καλά βιβλία Ελλήνων πεζογράφων που βγήκαν από τον εκδοτικό μου οίκο περίπου τις ίδιες μέρες με το δικό μου. Το «Ολομόναχος» του Νίκου Παναγιωτόπουλου, το «Γάλα μαγνησίας» του Κώστα Ακρίβου, το «Αδέλφια» του Γιώργου Συμπάρδη. Εξαιρετικά και τα τρία. Πέραν αυτών, τέλειωσα μόλις το συγκινητικό «Στ’ αμπέλια» του Σταύρου Ζουμπουλάκη ενώ, παράλληλα, διαβάζω το πολύ ενδιαφέρον πόνημα του Σπύρου Κιοσσέ «Εισαγωγή στη δημιουργική ανάγνωση και γραφή του πεζού λόγου», ένα δοκίμιο μοναδικό στο είδος του στη χώρα μας.

 

Λίγα λόγια για τον Κ. Β. Κατσουλάρη

 

Ο Κ. Β. Κατσουλάρης γεννήθηκε το 1968, στην Άρτα. Σπούδασε οικονομικά στην Αθήνα, κινηματογράφο στο Παρίσι και λογοτεχνία στη Θεσσαλονίκη. Έχει εκδώσει επτά βιβλία πεζογραφίας κι έχει συμμετάσχει σε πολλές συλλογικές εκδόσεις. ∆ιήγημά του έχει συμπεριληφθεί στη γερμανική ανθολογία Αθήνα, μια λογοτεχνική πρόσκληση, η νουβέλα του Ο άντρας που αγαπούσε τη γυναίκα μου έχει μεταφραστεί στα τουρκικά, ενώ η νουβέλα του Νεκρός σκύλος τα μεσάνυχτα έχει μεταφραστεί στα αγγλικά, στα ισπανικά και στα εβραϊκά. Το θεατρικό του έργο Όταν ο λύκος είναι εδώ ανέβηκε στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και σε φεστιβάλ στην Τουρκία. Για το τελευταίο του βιβλίο, τη συλλογή διηγημάτων Νυχτερινό ρεύμα (2015), τιμήθηκε με το βραβείο Διηγήματος του περιοδικού Αναγνώστης, καθώς και με το βραβείο του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη  της Ακαδημίας Αθηνών.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ