Γαλλικά Σουβενίρ από τη Θεσσαλονίκη

Της Λεμονιάς Βασβάνη

Τι κοινό έχουν η Πλατεία Αριστοτέλους, με το Λιμάνι, τη Μονή Λαζαριστών, το Μακεδονικό Μέτωπο, την ανάπλαση της πόλης μετά την πυρκαγιά του 1917, το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης και τα σχολεία Δελασάλ, Καλαμαρί και Αρσάκειο;

Αποτελούν πτυχές της Γαλλικής παρουσίας στην πόλη μας. Και αυτή την γαλλική παρουσία που άρχισε να φαίνεται στην πόλη από τα μισά του 19^ου αιώνα και συνεχίζει να υπάρχει μέχρι και σήμερα, επιχειρεί να αναδείξει η έκθεση με τίτλο «Souvenirs de Salonique, Γαλλικές Ιστορίες από το χθες στο σήμερα» που θα διαρκέσει από τον Μάρτιο μέχρι και τον Απρίλιο του 2019 με διάφορες δράσεις που θα έχουν ως επίκεντρο κυρίως το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης.  Διοργανώνεται από το τελευταίο σε συνεργασία με το Γενικό Προξενείο της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη.

«Υπάρχουν τρία γεγονότα που ξεχωρίζουν», σημείωσε το πρωί στον πολυχώρο «Ύψιλον» μιλώντας σε εκπροσώπους των ΜΜΕ ο γενικός πρόξενος και διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης κ. Philippe Ray. «Το πρώτο είναι η προβολή του ντοκιμαντέρ “Ματαρόα” του Ανδρέα Σιαδήμα στο φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που θα διεξαχθεί από 1-10/3/2019. Το δεύτερο είναι μια εκδήλωση για την ελληνογαλλική φιλία και ειδικότερα για την σχέση Θεσσαλονίκης – Μασσαλίας, δεδομένου ότι ο πρώτος πρόξενος της Γαλλίας στην πόλη μας ήταν από την Μασσαλία. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης θα έρθει την 1η Απρίλη και επιχειρηματική αποστολή για μια συζήτηση σχετικά με το λιμάνι της πόλης μας, το οποίο σχεδιάστηκε και διοικήθηκε από γαλλική εταιρεία με βάση το μοντέλο του λιμανιού της Μασσαλίας, ενώ στην πρόσφατη ιδιωτικοποίησή του στην κοινοπραξία που το έχει αναλάβει ένας εκ των εταίρων είναι γαλλική εταιρεία. Η τρίτη εκδήλωση που ξεχωρίζει είναι οι αφηγήσεις που θα γίνουν στις 14-16/3 από Εβραϊκές οικογένειες για τα βιώματά τους τόσο στην πνευματική ζωή της πόλης, όσο και την σύνδεσή τους με την γαλλική παιδεία, αλλά και την επιχειρηματική ζωή, καθώς και τους λόγους της εξορίας τους. Επίσης τα μέλη των οικογενειών αυτών θα συμμετάσχουν στις 17/3 στην Σιωπηρή Πορεία προς τιμήν των Εβραίων της Θεσσαλονίκης που έχασαν τη ζωή τους στο Άουσβιτς". Ο κ. Ray τόνισε πως η ιδέα για την έκθεση προέκυψε ύστερα από παρότρυνση του κ. Μπουτάρη να προβληθεί περισσότερο το γαλλικό στοιχείο στην πόλη μας.

Εξάλλου ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης παίρνοντας τον λόγο, είπε πως ίσως το γαλλικά να μην έχουν την παλιά τους δυναμική, καθώς οι περισσότεροι μαθαίνουν αγγλικά, ωστόσο τόνισε πως στον χώρο της οινοποιίας οι παραγωγοί της Βόρειας Ελλάδας που έχουν και τα πρωτεία στον χώρο της ελληνικής οινοποιίας, είναι επηρεασμένοι από την Γαλλία.

Από τα μέσα του 19^ου αιώνα ως σήμερα

Στους δεσμούς των δύο χωρών που παρουσιάζονται μέσα από την έκθεση εστίασε η υπεύθυνη της έκθεσης κυρία Λίτσα Μεσοχωρίτη, λέγοντας πως η πρώτη Γαλλική παρουσία στην πόλη έγινε στα μέσα του 19^ου αιώνα για εμπορικούς λόγους. Αναφέρθηκε επίσης στον ρόλο των σχολείων, όπως επίσης και της Στρατιάς της Ανατολής. Ειδικά για την τελευταία θα γίνει δράση όπου θα παρουσιαστούν οι μεγάλες συνέπειες της πυρκαγιάς του 1917 και ο επανασχεδιασμός του βασικού αστικού ιστού από Γάλλους αρχιτέκτονες μερικοί εκ των οποίων ανήκαν στο Επιστημονικό Επιτελείο της Στρατιάς (πχ E.Hebrard). Όπως σχολίασε ο καθηγητής Άρης Καλογήρου «η μορφή και ο σχεδιασμός του κέντρου της πόλης μας είναι αποτέλεσμα της ανοικοδόμησης μετά την πυρκαγιά του 1917 με τον Εμπράρ και όχι μόνο. Αν σήμερα περπατάει κανείς και έχει την αίσθηση της τάξης, αυτό οφείλεται στον σχεδιασμό του Εμπράρ με τις διαγώνιους και τους άξονες που χάραξε».

Αξίζει να σημειωθεί πως στο πλαίσιο της έκθεσης Souvenirs de Salonique θα γίνει αναφορά και σε σύγχρονες αρχιτεκτονικές μελέτες όπως αυτές από τον Γάλλο αρχιτέκτονα Bernard Cuomo που με τον συνεργάτη του Πρόδρομο Νικηφορίδη σχεδίασαν την Νέα Παραλία, αλλά και το Μητροπολιτικό πάρκο Παύλου Μελά και έχουν συμβάλει στην αλλαγή της νέας όψης της πόλης μας.

Στην έκθεση το παρών θα δώσουν με ντοκουμέντα και δράσεις τα γαλλικά σχολεία της πόλης Καλαμαρί, Δελασάλ και Αρσάκειο.

Στο επιχειρηματικό κομμάτι εστίασε η καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής ΑΠΘ κυρία Βίλμα Χαστάογλου εστιάζοντας στις μεταφορικές υποδομές όπως το παλιό κομμάτι του Λιμανιού και η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης –Αλεξανδρούπολης που έμειναν ως κληρονομιά από την Γαλλική παρουσία.

Ψηφιακό Ματαρόα στον Θερμαϊκό

Τέλος αξίζει να σημειωθεί πως όπως είπε ο σκηνοθέτης Ανδρέας Σιαδήμας μιλώντας για το ντοκιμαντέρ του, το Ματαρόα ήταν το πλοίο που έφυγε το 1945 από την Ελλάδα για το Παρίσι μεταφέροντας διανοούμενους της χώρας, ενώ ο ίδιος ο σκηνοθέτης επιχειρεί μέσα από την ταινία του να φέρει την ιστορία αυτή στο σήμερα. Εξάλλου όπως τόνισε σχεδιάζει να φέρει μια ψηφιακή εκδοχή του Ματαρόα στον Θερμαϊκό.

Δείτε στο βίντεο που ακολουθεί μια ιδέα από την έκθεση