Συνέντευξη στη Λεμονιά Βασβάνη
Ο Δον Κιχώτης έρχεται στη Θεσσαλονίκη. Η πολυαναμενόμενη παράσταση «Δον Κιχώτης, Βιβλίο 2ο, Κεφ. 23ο», της 'Εφης Μπίρμπα, με πρωταγωνιστή τον σύζυγό της 'Αρη Σερβετάλη, κάνει πρεμιέρα την Πέμπτη, 14 Φεβρουαρίου 2019 στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.
Έχοντας κερδίσει το κοινό της πρωτεύουσας φτάνει και στην πόλη μας για τέσσερις βραδιές.
Πρόκειται για την πέμπτη σκηνοθεσία της Έφης Μπίρμπα που παρουσιάζει το Res Ratio Network (σημ. τον Νοέμβρη του 2017 είχαν φέρνει στην πόλη μας τον «Ριχάρδο Β’»). Ερμηνευτές θα είναι, πέρα από τον κ. Σερβετάλη, και οι Αχιλλέας Χαρίσκος, Ιωάννα Τουμπακάρη, Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου, Σοφία Γεωργοβασίλη, Δάφνη Αντωνιάδου, Κυριάκος Σάλης.
Μιλώντας για το απόσπασμα του έργου του Θερβάντες που επέλεξε, η δημιουργός τόνισε πως αυτό έγινε γιατί στο συγκεκριμένο κεφάλαιο «ο Κιχώτης κάνει μια κατάβαση στο ιερό σπήλαιο του Μοντεσίνου».
»»Εκεί συναντιέται με την εικόνα του απόλυτου ιππότη, τον κόσμο του ιδεαλισμού. Είναι μια κίνηση προς τα μέσα, προς το ανοίκειο σε έναν κατακόρυφο άξονα που τον συνδέει με τον εαυτό και το ιερό».
Αναφέρθηκε στην θέση της κίνησης στην performance που έφτιαξε και τόνισε πως «η μεγαλύτερη αφήγηση στο θέατρο είναι η σωματικότητα». Είπε πως «Ο πυρήνας της δραματουργίας της παράστασης είναι ο Homo Ludens, ο άνθρωπος που παίζει», ενώ μίλησε και για τη συνεργασία της με τον Άρη Σερβετάλη και με το Res Ratio Network. Τέλος, σχολιάζοντας τον χώρο των τεχνών εστίασε στο ότι έχει σημασία η γλώσσα που χρησιμοποιεί κανείς και το τι λέει, ενώ δεν παρέλειψε να κάνει αναφορά και στους θεατές και στην ανάγκη συνεχούς εκπαίδευσής τους.
-Ο Δον Κιχώτης έχει μια ρομαντική έννοια που τον συνοδεύει. Κάτι το ονειρικό και ουτοπικό. Σήμερα υπάρχουν Δον Κιχώτες; Και αν ναι, πώς θα λέγατε ότι είναι;
-Είναι οι αφανείς, αυτοί που κοιτάζουν τις μεγάλες ιδέες, αυτοί που δεν νοιάζονται να παρουσιαστούν ως ευεργέτες κι ας κρατούν στα χέρια τους την ανθρωπότητα. Έχουμε την τύχη να τους συναντήσουμε κάποια στιγμή στη ζωή μας, όπως τους αντάμωσε ο Καρυωτάκης:
Οἱ Δὸν Κιχῶτες πᾶνε ὀμπρὸς καὶ βλέπουνε ὡς τὴν ἄκρη
τοῦ κονταριοῦ ποὺ ἐκρέμασαν σημαία τους τὴν Ἰδέα.
-Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο απόσπασμα του έργου του Θερβάντες;
-Ο Κιχώτης σ’ αυτό το κεφάλαιο κάνει μια κατάβαση στο ιερό σπήλαιο του Μοντεσίνου. Κατεβαίνει σχηματικά για να βρεθεί στην αντανάκλαση του πάνω κόσμου. Εκεί συναντιέται με την εικόνα του απόλυτου ιππότη, τον κόσμο του ιδεαλισμού. Είναι μια κίνηση προς τα μέσα, προς το ανοίκειο σε έναν κατακόρυφο άξονα που τον συνδέει με τον εαυτό και το ιερό. Αυτή η κίνηση πυροδότησε τη διαδικασία των προβών και των εργαστηρίων προς τη διερεύνηση αυτού του κόσμου, οι συναντήσεις με τα πρόσωπα του Θερβάντες, οι μεγάλες αναμετρήσεις με το κείμενο και την ίδια την διαδικασία των προβών. Προς την δημιουργία μιας παράστασης που θα ήθελε να συνδέσει την θέαση με τις μεγαλύτερες ιδέες της ζωής.
-Πώς συνδυάζετε στην παράσταση το κείμενο με τον λόγο και την κίνηση; Θα λέγατε πως είναι περισσότερο μια performance;
-Τα κείμενα είναι εν αρχή… είναι τα πάντα όσο η δουλειά βρίσκεται ακόμα στο λογοτεχνικό στάδιο, εξαντλούμαι μέσα σ’ αυτά κι αυτά αποστάζονται σαν υλικά για να παραμεριστούν. Δουλεύω μέσα σε εντατικά εργαστήρια χωρίς ίχνος κειμένου για πολύ καιρό. Άλλωστε το κείμενο είναι αποθηκευμένο στις σωματικότητες. Η μεγαλύτερη αφήγηση στο θέατρο είναι η σωματικότητα. Κι έρχεται η στιγμή που το κείμενο επανέρχεται, νέο, εμβολιασμένο απ’ την δραματουργική «κίνηση» για να συνδεθεί με τα υπόλοιπα υλικά. Είναι υλικότητα μέσα σε μια σύνθεση, μέλος μιας ορχήστρας, συγχορδίες μιας παρτιτούρας, όργανο του σώματος, όχι το σώμα. Η κίνηση είναι συνθήκη που ενεργοποιείται, μαγνητίζεται από τα υπόλοιπα υλικά. Περνάμε όμως καιρό μαγνητισμένοι μέσα στα κείμενα. Ο μόνος τρόπος να παραχθεί ηλεκτρισμός.
-Σημαντικό στοιχείο στη σκηνή είναι η παρουσία της άμμου. Γιατί;
-Ο πυρήνας της δραματουργίας της παράστασης είναι ο Homo Ludens, ο άνθρωπος που παίζει. O τίτλος αποδίδεται από τον Χοϊζίνγκα και στον Κιχώτη σε σημείο του βιβλίου του, στον άνθρωπο που παίζει με τους δικούς του όρους και κανόνες, στο δικό του όραμα της πραγματικότητας, δανειζόμενος τις μεγάλες μυθοπλασίες μέσα σε ορισμένο πλαίσιο. Πέρασα πολύ χρόνο διαβάζοντας και κοιτάζοντας υλικό από τους αρχιτέκτονες που οραματίστηκαν το παιδικό τοπίο του παιχνιδιού μέσα στους ερειπιώνες του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Το βασικό υλικό ήταν άμμος και χώμα, η γη, ευγενική κι απορροφητική στις εντάσεις του παιχνιδιού, το υλικό του σύμπαντος. Είναι όμως και το υλικό της σπηλιάς του Μοντεσίνου.
-Είναι ακόμη μια συνεργασία με τον κ. Σερβετάλη και το Res Ratio Network. Δεδομένου πως στις παραστάσεις υπάρχει έντονο το στοιχείο της κίνησης πώς δουλεύετε μαζί; Και τι θέση έχουν οι αυτοσχεδιασμοί κατά τις πρόβες ή και στην ίδια την παράσταση;
-Είναι η ανάγκη να δουλεύει κανείς σ’ ένα περιβάλλον που έχει βεβαιωθεί στον χρόνο, σε όλα τα επίπεδα, δημιουργικό, ασφαλές, ομαλό, αγαπητικό. Η διαδικασία των προβών είναι πολύ επίπονη και αθλητική μέχρι να βγει το λεξιλόγιο της παράστασης. Η δραματουργία που σχεδιάζω κατά την διάρκεια των εργαστηρίων ορίζει τα περιβάλλοντα της πρόβας, τις καθημερινές «αποστολές» στις οποίες τοποθετώ τους ερμηνευτές. Όταν ένα υλικό ευτυχεί τότε εγκαθίσταται και ακονίζεται μέχρι εξάντλησης. Δουλεύουμε πολύ καιρό με κινησιολογικά υλικά, ο καθένας φέρνει το υλικό του κι εμβαθύνω σ’ αυτό όταν βρίσκω ένα ειδικό ενδιαφέρον. Έχω την τύχη να περιβάλλομαι από πολύ σημαντικούς καλλιτέχνες, όλα τα παιδιά είναι δημιουργοί και εκπληκτικοί αθλητές ταυτόχρονα. Οι πρόβες είναι ένας δημιουργικός στίβος.
-Τέχνη στην Ελλάδα του 2019. Τι σας αρέσει στον χώρο (θέατρο, εικαστικά, χορός, μουσική) και τι σας προβληματίζει;
-Στην παραστασιακή πραγματικότητα της Ελλάδας αντιλαμβάνομαι την αγωνία των δημιουργών να επιβιώσουν, ταυτίζομαι με αυτό. Επανέρχεται το μπεκετικό «αν σταματήσω να μιλάω μπαίνω στην ανυπαρξία». Είναι ζήτημα λοιπόν τι λέω, τα εργαλεία της γλώσσας που χρησιμοποιώ, που αναφέρομαι, σε ποιον απευθύνομαι, εκεί υπάρχει μια σύγχυση. Σαν θεατής προσπαθώ να μην βλέπω πράγματα που δεν με ενδιαφέρουν, με τον ίδιο τρόπο που επιλέγω τι θα διαβάσω. Ο καλλιτέχνης χρειάζεται συνεχή επαναπροσδιορισμό το ίδιο όμως και η θέαση, ίσως έχει και πολλαπλάσια ευθύνη. Το παραστασιακό φαινόμενο είναι μια ξένη γλώσσα για τον θεατή άρα η εκπαίδευση είναι μονόδρομος.
-Τι ονειρεύεστε για το μέλλον;
-Αγώνας είναι, κάθε φορά φωτίζεται μια περιοχή που δεν γνώριζα. Ανοχή κι αποδοχή της πραγματικότητας μας, μετάνοια.
Χρήσιμα
Διάρκεια: 120 λεπτά. Παραστάσεις 14-17/2/2019 ώρα21:00. Είσοδος: 25, 20, 17€. 14€ (φοιτητικό, μειωμένο), 10€ (μειωμένης ορατότητας). Προπώληση: www.tch.gr 2310895938-9 και στα εκδοτήρια Μεγάρου Μουσικής και πλατείας Αριστοτέλους, ηλεκτρονικά:www.ticketservices.gr/event/efi-mpirmpa-don-kixotis-thessaloniki. Η παράσταση επιχορηγήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και είναι συμπαραγωγή του Rēs Ratio Network με το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
