Επιμέλεια: Λεμονιά Βασβάνη
«Mr. Stigl». Αυτός είναι ο παιγνιώδης τίτλος της ελληνικής συμμετοχής στην 58η Μπιενάλε Βενετίας - La Biennale di Venezia (11 Μαΐου-24 Νοεμβρίου 2019).
Οι τρεις Έλληνες καλλιτέχνες Πάνος Χαραλάμπους, Εύα Στεφανή και Ζάφος Ξαγοράρης, ανέλαβαν να αναδείξουν διαφορετικές πλευρές του πολιτικού, ιδιωτικού και κοινωνικού μας βίου, στις παρυφές της επίσημης ιστορίας, αλλά και της ίδιας της πραγματικότητας. Όμως ποιος είναι ο Mr. Stigl, που έδωσε το όνομά του στην έκθεση; Σύμφωνα με την επιμελήτρια Κατερίνα Τσέλου «είναι ένα ιστορικό παράδοξο, ένας φανταστικός ήρωας μιας άγνωστης, περιφερειακής ιστορίας. Θα μπορούσε να είναι ο ειρωνικός αφηγητής που μας εισάγει σε έναν τόπο με αμφιβολίες, παραφρασμένους ήχους και σουρεαλιστικά παιχνίδια πάνω στην έννοια της ταυτότητας και της ίδιας της ιστορίας».
Μια μεγάλη γυάλινη εγκατάσταση που αποτελείται από 20.000 ποτήρια που καλύπτει το πάτωμα του ελληνικού περιπτέρου, είναι το νέο έργο του Πάνου Χαραλάμπους με τίτλο «Ένας άγριος αητός καθότανε περήφανος». Όπως εξήγησε ο ίδιος «πάνω της στήνεται ένας εκστατικός “υπερηχητικός” χορός, μια περιδίνηση “βαθιάς ακρόασης”, η οποία αποτελεί μια ελεγεία στο περιφρονημένο σώμα, έναν ύμνο στο έντονο διονυσιακό στοιχείο του λαϊκού χορού, που κινείται στις παρυφές της Ιστορίας».
Οι φωνές των ηρώων του φτάνουν σε εμάς μέσα από μια παράδοξη συλλογή δίσκων βινυλίου, την οποία χτίζει με συνέπεια από τη δεκαετία του ’80.
Η Εύα Στεφανή παραθέτει «πολλές μικρές αφηγήσεις που παραδοσιακά βρίσκονται στις παρυφές της ιστορίας, ακριβώς επειδή θεωρούνται ασήμαντες». Το νέο της έργο «Μόνο άνδρες» εισβάλλει στην καθημερινότητα μιας σειράς μεσήλικων ανδρών, σκιαγραφώντας έναν κόσμο ανδρών διαφορετικό, αντιηρωικό, μακριά από τη στερεοτυπική αρρενωπή απεικόνιση». Στο «Παράθυρο», μέσα από την παρουσία μιας γυναίκας καθισμένης σε ένα δωμάτιο, το έργο υπενθυμίζει τη σημασία της σιωπής και της μη δράσης, η ιστορία του νεκρού χρόνου που δεν περνά. Στο «Στόμα» αντιπαραβάλλονται εικόνες αρχειακού υλικού από παρελάσεις και επίσημους εθνικούς εορτασμούς, με θραύσματα δικού της κειμένου, τα οποία αφηγείται η ίδια η Στεφανή, συσχετίζοντας με ανατρεπτικό τρόπο τον ιδιωτικό με τον δημόσιο λόγο.
Ο Ζάφος Ξαγοράρης, από τη Βενετία που βρίσκεται για το στήσιμο του ελληνικού περιπτέρου, μετέφερε μέσω skype, εικόνες από το δικό του έργο που εκτείνεται από τον εξωτερικό μέχρι τον εσωτερικό χώρο του περιπτέρου. Έφτιαξε στην είσοδο μια ανακατασκευή της Πύλης του Στρατοπέδου της Μακρονήσου, με την εγκατάσταση «Παραχώρηση». Όπως είπε, «στόχος είναι να μεταφερθούμε στο 1948 και να συνδέσουμε τα ταραγμένα χρόνια του Εμφυλίου και τους τόπους εξορίας των Ελλήνων– με το κίνημα του μοντερνισμού και την Peggy Guggenheim, στην οποία παραχωρήθηκε εκείνη τη χρονιά το ελληνικό περίπτερο, αλλάζοντας ουσιαστικά την ιστορία της ίδιας της Μπιενάλε».
Μιλώντας για τους καλλιτέχνες που μας εκπροσωπούν η Εθνική Επίτροπος και Αναπληρώτρια Διευθύντρια του MOMus- Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Συραγώ Τσιάρα σημείωσε : «Αν κάτι ενώνει υπόγεια τον εικαστικό λόγο των τριών καλλιτεχνών στην επιμελητική προσέγγιση της Κατερίνας Τσέλου, αυτό είναι κυρίως η πρόθεση των δημιουργών ν’ αναζητήσουν ”τι μπορεί να πει κανείς” από τις παρυφές και όχι από το κέντρο των μεγάλων αφηγημάτων, κάτι που οδηγεί στην καλλιέργεια μιας ιδιόρρυθμης, λοξής κατά κάποιον τρόπο οπτικής η οποία επικεντρώνεται στα μη αναμενόμενα, ακουμπάει τρυφερά στο ασήμαντο ή στο δευτερεύον. Δοκιμάζει τις βεβαιότητες του θεατή, φωτίζει αθέατες σχέσεις και ανορθόδοξες γωνίες παρατήρησης(..)».
Από την πλευρά της η υπουργός Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά ευχήθηκε η έκθεση να εγείρει ενδιαφέρουσες αναγνώσεις και να προκαλέσει την ανταπόκριση του κοινού.
