Συνέντευξη στη Λεμονιά Βασβάνη
Πέντε γυναίκες επί σκηνής του Θεάτρου Τ (Αλ. Φλέμινγκ 16). Η μια συμπληρώνει την άλλη. Ξετυλίγουν το νήμα του έργου «Φόνισσα» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με την σκηνοθετική ματιά του Πάνου Δεληνικόπουλου. Κεντρική ηρωίδα η Φραγκογιαννού (που την ερμηνεύει η Έφη Σταμούλη), μία ηλικιωμένη χήρα, η οποία έμαθε πάντα ως παιδί, ως σύζυγος, ως μητέρα και ως γιαγιά, να υπηρετεί τους άλλους. Ένα βράδυ προσέχοντας την άρρωστη νεογέννητη εγγονή της το μυαλό της θολώνει και σκοτώνει το βρέφος. Δεν μετανιώνει για την πράξη της. Αντίθετα συνεχίζει τους φόνους μικρών κοριτσιών πιστεύοντας πως αυτό που κάνει είναι σωστό.
«Η Φραγκογιαννού προχωράει και στους επόμενους φόνους, πιστεύοντας λανθασμένα πως οι πράξεις της είναι θεάρεστες», σχολίασε η ηθοποιός Σοφία Βούλγαρη, προσθέτοντας πως ο Παπαδιαμάντης συχνά ειρωνεύεται διακριτικά την παρερμηνεία της πίστης των ομόθρησκών του. Αναφερόμενη στη θέση των γυναικών σήμερα είπε πως σαφώς και έχει αλλάξει στις μεγάλες πόλεις, ωστόσο τόνισε πως ίσως στην επαρχία είναι λίγο διαφορετική. Εξήρε τα κείμενα του Παπαδιαμάντη και μιλώντας για την Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης» είπε πως «τη χρειάζεται ο θεατρικός χώρος της Θεσσαλονίκης».
-Η Φραγκογιαννού οδηγείται στον πρώτο φόνο, της εγγονής της, σε μια στιγμή αδυναμίας, θα έλεγε κανείς. Στους επόμενους, όμως, δεν έχει καν τύψεις. Πώς αλλάζει σταδιακά η συμπεριφορά της;
-Ο Παπαδιαμάντης, ενώ ο ίδιος ήταν θρησκευόμενος - γνωστός και ως κοσμοκαλόγερος - σε αρκετά διηγήματά του ειρωνεύεται διακριτικά, όχι την πίστη, αλλά την παρερμηνεία της πίστης των ομόθρησκών του. Η Φραγκογιαννού προχωράει και στους επόμενους φόνους, πιστεύοντας λανθασμένα πως οι πράξεις της είναι θεάρεστες. Άλλωστε, δε θέλει και πολύ για να «ψηλώσει» ο νους του ανθρώπου. Και κάπως έτσι, εις το όνομα του Θεού, γίνονται τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ανθρωπότητα μέχρι σήμερα..
-Πώς περνά ο Παπαδιαμάντης μέσα από το κείμενό του τις πεποιθήσεις της ελληνικής κοινωνίας για τις διαφορές των δύο φύλων και τη δεινή θέση της γυναίκας, που θεωρούνταν από την οικογένειά της «βάρος»;
-Άλλοτε με λεπτό χιούμορ και σαρκασμό κι άλλοτε κατάμουτρα, περιγράφει την ελληνική κοινωνία που λίγο-πολύ σε όλους είναι γνωστή. Τη θέση της γυναίκας στην οικογένεια ως μητέρα, κόρη, εγγονή και γιαγιά που ζει για να υπηρετεί τους άλλους χωρίς να έχει δικαιώματα κι επιθυμίες. Απ’ αυτόν τον αβάσταχτο ζυγό θέλει να λυτρώσει τις γυναίκες η Φραγκογιαννού και με το πιο αποτρόπαιο έγκλημα καταφέρνει - όχι να την δικαιολογήσεις – αλλά να τη συμπονέσεις. Και να σκεφτεί κανείς πως γράφτηκε από άντρα...
-Κατά τη γνώμη σας, ποια η θέση της γυναίκας στην Ελλάδα σήμερα;
-Φυσικά και η θέση της γυναίκας δεν έχει καμία σχέση με εκείνη πριν από 100 χρόνια, ούτε πριν από 40 χρόνια, αν θυμηθώ τον τρόπο ζωής της μητέρας μου που δεν έχει καμία σχέση με της σημερινής γυναίκας. Στην ελληνική επαρχία, όμως, δεν έχουν αλλάξει πολύ τα πράματα δυστυχώς. Μπορεί η γυναίκα να έχει δικαίωμα ψήφου, να εργάζεται, να μορφώνεται, αλλά η θέση της στη μικρή κοινωνία και στην ελληνική οικογένεια παραμένει ίδια.
-Αν και γράφτηκε το 1903, το έργο του Παπαδιαμάντη εξακολουθεί να προσελκύει το ενδιαφέρον. Γιατί, πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό;
-Όλα τα κλασσικά αριστουργήματα της λογοτεχνίας είναι διαχρονικά. Γι’ αυτό και είναι τόσο σημαντικά. Όποτε και να διαβάσει κανείς το έργο του Παπαδιαμάντη - και δεν αναφέρομαι μόνο στη Φόνισσα - θα καταφέρει να ταξιδέψει στον μοναδικό του κόσμο. Καταρχήν ο λόγος του, που φαντάζει τόσο δύσκολος και «ακαταλαβίστικος» στους νεότερους, καταφέρνει να σε συνεπάρει και μετά από λίγο ξεχνάς πως διαβάζεις στην καθαρεύουσα. Ο ρυθμός του κειμένου, οι υπέροχες περιγραφές της φύσης και φυσικά τα πάθη των ανθρώπων που τόσο λεπτά περιγράφει, μένουν αναλλοίωτα στο χρόνο.
-Ο Πάνος Δεληνικόπουλος έκανε μια παράσταση «πολυφωνική». Επί σκηνής, είχα την αίσθηση ότι η μία ηθοποιός συμπλήρωνε την άλλη. Πώς εργαστήκατε στην προετοιμασία αυτής της δουλειάς;
-Όπως ακριβώς το περιγράψατε, «πολυφωνικά». Από την αρχή ο στόχος μας ήταν να είμαστε σαν μία και καθεμία χωριστά. Να συμπληρώνει η μία την άλλη αλλά διαχωρίζοντας ταυτόχρονα την προσωπικότητα της. Ο τρόπος είναι ένας, με πολλή δουλειά, μεγάλη επιμονή και αμέτρητα λάθη.
- Πρόκειται για μία ακόμη παράσταση της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης». Πώς νιώθετε που είστε μέλος της ομάδας αυτής; Και τι ελπίζετε για το μέλλον της;
-Είμαι συνεργάτης της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης» από την εποχή που ξεκίνησε τη νομαδική της πορεία αφήνοντας πίσω της το θέατρο Αμαλία. Τυχερή και άτυχη ταυτόχρονα. Είναι μεγάλη η χαρά και η τιμή μου που συνεργάζομαι ακόμα με την Πειραματική Σκηνή και η γνώση ακόμα μεγαλύτερη. Τι άλλο από το να ελπίζω σε νέες παραγωγές της, όχι μόνο για την προσωπική μου φιλοδοξία, αλλά γιατί την Πειραματική Σκηνή τη χρειάζεται ο θεατρικός χώρος της Θεσσαλονίκης.
Χρήσιμα
Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Σοφία Βούλγαρη, Έλσα Καρακασίδου, Ζωή Λαζαριώτου, Αρετή Πολυμενίδη, Στον ρόλο της Φόνισσας η Έφη Σταμούλη.
Παραστάσεις: Έως τις 28 Μαΐου 2019 Δευτέρα, Τρίτη, Παρασκευή, Σάββατο 21:30 και Κυριακή 20:00. Διάρκεια: 80’. Είσοδος: 14€, 12€ άνω των 65, 10€ φοιτητών, ανέργων & ΑΜΕΑ, 10€ γενική είσοδος κάθε Τρίτη, ατέλειες κάθε Δευτέρα και Παρασκευή, με σειρά προτεραιότητας. Προπώληση: viva.gr . Τηλέφωνο κρατήσεων: 2310 854 333.
