Συνέντευξη στη Λεμονιά Βασβάνη
Η 30χρονη Μαρίνα μπαίνει σε κρίση εαυτού τη στιγμή που μπαίνει και η χώρα στην οικονομική κρίση. Μια πρόταση γάμου θα της προκαλέσει αντί για χαρά, πανικό. Παράλληλα σε ένα δυστοπικό σύμπαν οι γυναίκες έχουν πάρει την εξουσία και πλέον δεν γεννιούνται παιδιά. Η συγγραφέας Μαριαλένα Σπυροπούλου μιλώντας για το μυθιστόρημά της με τίτλο «Τάισέ με» (εκδ. Μεταίχμιο) τόνισε πως η ιστορία της ηρωίδας της «μπορεί να διαβαστεί ως μια αλληγορία της χώρας. Για τη δυσκολία της μέσα από την κρίση να ενηλικιωθεί, να αναλάβει την ευθύνη της ζωής της, των πράξεών της, των εξόδων και των εσόδων της». Απαντώντας στις ερωτήσεις μας μίλησε για την αμφιθυμία που έχει η γυναίκα για το ρόλο της, για την πολύ δεμένη οικογένεια που συχνά εμποδίζει την πραγματική ενηλικίωση των τέκνων, ενώ είπε πως ήταν πρόκληση το να γράψει μια δυστοπία.
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το βιβλίο;
-Ένα μαγιάτικο πρωινό πριν από περίπου τέσσερα χρόνια είχα πάει να κάνω μπάνιο στη θάλασσα. Ήθελα να αρχίσω να γράφω το νέο μου μυθιστόρημα και η σκέψη ήταν να γράψω μιαν ιστορία μελλοντολογική, δυστοπική, όπου οι γυναίκες έχουν αναλάβει την εξουσία. Είχα πάρει μαζί μου λάπτοπ να ξεκινήσω, όπου ξαφνικά αρχίζει να ρίχνει καταρρακτώδη βροχή. Εγώ έτρεξα σε ένα υπόστεγο για να προστατευτώ, ντύθηκα, η θερμοκρασία έπεσε ξαφνικά και ο ουρανός σκοτείνιασε. Το τοπίο έγινε βιβλικό. Άνοιξα το λάπτοπ και έγραψα «Είχε μήνες να πέσει βροχή»... είναι η φράση που ξεκινά το δυστοπικό μέρος του βιβλίου. Έτσι ξεκίνησαν όλα. Ήθελα να γράψω για μια γυναίκα που μπροστά σε μια πρόταση γάμου παθαίνει πανικό, αντί να χαρεί. Μου αρέσει να θίγω «κλασικά» θέματα και να τα φέρνω στο σήμερα, να ανατρέπω τις ισορροπίες της παράδοσης και να αναδεικνύω την καλά κρυμμένη -όχι πάντα βέβαια- γυναικεία πλευρά.
-Το πρώτο μνημόνιο, μεταπολίτευση, μετανάστευση, απογαλακτισμοί, ωρίμανση θίγονται μεταξύ άλλων στις σελίδες του μυθιστορήματός σας. Πόσο επηρεάστηκε η γενιά σας/μας από την κρίση; Και τι έμαθε εν τέλει;
-Θεωρώ ότι έγινε μια βίαιη, απότομη προσγείωση. Η ιστορία της Μαρίνας μπορεί να διαβαστεί ως μια αλληγορία της χώρας. Για τη δυσκολία της μέσα από την κρίση να ενηλικιωθεί, να αναλάβει την ευθύνη της ζωής της, των πράξεών της, των εξόδων και των εσόδων της. Πάντα υπάρχει στα θέματά μου ένα κοινωνικό πλαίσιο, γιατί οι ήρωες ζουν κάπου, και επηρεάζονται ψυχικά από τις κοινωνικές συνθήκες. Θεωρώ ότι κανείς δεν μας είχε προετοιμάσει για αυτή την απότομη πτώση. Όλοι μάς μεγάλωσαν με την αίσθηση ότι όλα πάνε μονίμως προς τα πάνω. Ότι θα ζήσουμε καλύτερα από τους γονείς μας, χωρίς αμφιβολία. Τώρα ανατράπηκαν όλες οι βεβαιότητες. Κάποιοι μπορεί να είναι ακόμα κάπως προστατευμένοι, κάποιοι είναι όμως τελείως εκτεθειμένοι, και φάνηκε και τώρα με την πανδημία.
-Γιατί επιλέξατε να τοποθετήσετε την έναρξη της αφήγησής σας από την έναρξη της κρίσης στη χώρα;
-Γιατί ενώ γράφω ρεαλιστικά, πατάω πάντα σε δυο βάρκες. Μπορεί κάποιος να το διαβάσει και ως αλληγορία. Η Μαρίνα μπαίνει σε κρίση εαυτού τη στιγμή που μπαίνει και η χώρα. Το βιβλίο έχει πολλά επίπεδα ανάγνωσης, ο κάθε αναγνώστης απολαμβάνει όποιο θέλει.
-Πόσο καθορίζει τη συμπεριφορά των ηρώων η συναισθηματική και ψυχολογική πείνα; Και πόσο άραγε τη δική μας;
-Η συμπεριφορά των ανθρώπων καθορίζεται από τη συναισθηματική και ψυχική τους κατάσταση. Όλοι οι άνθρωποι «πεινάμε» για κάτι, και είναι απόλυτα υγιές και αναγκαίο για τη διακίνηση της ζωής. Η επιθυμία μας είναι αυτή που μας καθορίζει. Όχι τα καπρίτσια μας, που είναι η καθηλωμένη, παιδική μας αντίδραση, αλλά η επιθυμία, που είναι κάτι βαθύτερο, και χαρακτηρίζει την ιδιοσυγκρασία του κάθε ανθρώπου. Το θέμα είναι πάντα το πόσο. Πόσο «πεινάμε», πόσο στερημένοι είμαστε, πόση συνείδηση έχουμε αυτών των πραγμάτων και πόσα όρια έχουμε στη φαντασίωση και στη διεκδίκηση. Μπορούμε να χορτάσουμε, αλλά μπορούμε και να αρρωστήσουμε από το πολύ «φαγητό» ή να είναι πάντα λιγότερο από αυτό που θέλουμε.
-Πόσο αντιπροσωπευτική είναι η Μαρίνα σε σχέση με τις 30χρονες του 2010 ή και με τις σημερινές 30χρονες;
-Αυτό καλείται να το πει ο αναγνώστης. Εάν δηλαδή κατόρθωσα να μιλήσω για τη σύγχρονη γυναίκα. Εγώ νομίζω ότι ταυτίζονται η τριαντάρα του 2010 με την τριαντάρα του 2020. Γενικά η γυναίκα σήμερα βιώνει μια τεράστια αμφιθυμία για τον ρόλο της, τη θέση της στην κοινωνία, τα υπαρξιακά της, τα κοινωνικά της. Και οι άνδρες είναι μπερδεμένοι. Αλλά θεωρώ ότι η γυναίκα είναι ταγός στις κοινωνίες. Εάν ξεμπερδευτούν αυτές, τότε οι άνδρες θα καθίσουν στη θέση που τους αναλογεί. Είναι πιο απλοί ψυχισμοί.
-Στη χώρα μας βλέπουμε συχνά οι προηγούμενες γενιές να συντηρούν τις επόμενες, να τις τρέφουν είτε με τρόφιμα είτε με χρήματα ή σπίτια. Γιατί συμβαίνει αυτό και πού έχει αντίκτυπο στις ζωές των νεότερων;
-Οι προηγούμενες γενιές είχαν λόγω των δύσκολων συνθηκών που έζησαν την ανάγκη να «τακτοποιηθούν» και να «τακτοποιήσουν» τα παιδιά τους. Το φαινόμενο της «δεμένης» οικογένειας είναι πολύ ελληνικό, φαντάζομαι και σε άλλες χώρες της Μεσογείου ισχύει. Φυσικά και έχει τεράστιο αντίκτυπο, διότι τα παιδιά παραμένουν παιδιά. Μεγαλώνουν με την αίσθηση ότι υπάρχει δίχτυ προστασίας και αυτό μπορεί να είναι σε κάποιες στιγμές καλό, σε γενικές όμως γραμμές παρακωλύεται η πραγματική ενηλικίωση. Ζουν εξαρτημένα από τους γονείς τους και με ένα βαθύ αίσθημα ανασφάλειας, ότι μόνα τους δεν θα τα καταφέρουν. Επίσης δημιουργεί και ασφυξία, ένα είδος ελέγχου μέσα από τα υλικά και την τροφή ενισχύεται ο καταναγκασμός της αγάπης, του συναισθήματος που «εξαγοράζεται». Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολύ συχνά να διαλύονται οι γάμοι των παιδιών στην πρώτη δυσκολία, αλλά ο ομφάλιος λώρος να μην κόβεται ποτέ με τους γονείς. Συχνά ξαναγυρίζουν και στο πατρικό τους. Έτσι δεν μαθαίνεται η ζωή. Γιατί ο άνθρωπος πρέπει να αισθανθεί κάποια στιγμή τελείως μόνος για να έρθει σε επαφή με τον εαυτό του. Όχι τόσο προστατευμένος συνειδητά ή ασυνείδητα.
-Στο μυθιστόρημα παράλληλα με την υπόθεση η ηρωίδα διαβάζει και ένα βιβλίο με ένα μέλλον δυστοπικό όπου οι γυναίκες έχουν πάρει την εξουσία και που πλέον δεν γεννιούνται παιδιά. Γιατί επιλέξατε αυτή την παράλληλη αφήγηση;
-Καταρχάς όπως σας ανέφερα πιο πάνω, η πρώτη γραμμή που έγραψα ήταν του δυστοπικού κομματιού. Ήταν συγγραφική πρόκληση για μένα να γράψω μια δυστοπία. Αισθάνθηκα δημιουργικά ελεύθερη να γεννήσω έναν κόσμο και να τον φτιάξω όπως εγώ ήθελα, να μην πατά σε καμία ρεαλιστική βάση, να είναι μόνον η φαντασία μου αυτή στην οποία θα έπρεπε να λογοδοτήσω. Αισθάνθηκα σχετικά ικανή με το ρεαλιστικό μέρος του βιβλίου, ήξερα ότι μπορώ να το γράψω, ήθελα όμως την πρόκληση. Για μένα η συγγραφή είναι ρίσκο, βάζω ψηλά τον πήχη κάθε φορά. Ακόμα και εάν πέσω, τουλάχιστον να μην πω ότι δεν προσπάθησα. Δραματουργικά μου άρεσε αυτή η προβολή στο μέλλον. Κάθε κίνησή μας στο παρόν θέτει τις βάσεις για το μέλλον. Μια συνέχεια είναι όλα, μια γραμμή συνεκτική. Βλέπω πολύ συχνά τη δυσκολία των γυναικών να αφοσιωθούν στη μητρότητα και σκέφτηκα ότι μπορεί να έρθει κάποια στιγμή που να τη θεωρούν τεράστιο βάρος και να την απαρνηθούν. Κάπως έτσι ξεκίνησαν οι παράλληλες ιστορίες.
-Πώς μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά άνδρες και γυναίκες; Ποια η χρυσή τομή;
-Τελείως αρμονικά δεν μπορούν να συνυπάρξουν, εκτός και εάν έχουν φτάσει στην τρίτη ηλικία. Θέλω να πω ότι οι ανδρικές και οι γυναικείες ορμόνες όταν είναι σε έξαρση δίνουν σήμα για πάλη, έρωτα, διεκδίκηση, επικράτηση, οπότε μαίνεται μια μάχη ποιος θα πάρει το πάνω χέρι. Αυτό είναι και η σεξουαλική πράξη, μια υπέροχη ερωτική μάχη. Μπορούν όμως να αποδεχθούν ότι σε μερικά ζητήματα τα φύλα διαφέρουν. Ότι δεν θα συνεννοηθούν για όλα, ότι δεν έχουν την ίδια αντίληψη για τη ζωή. Ότι οι άνδρες δεν γίνονται εστία, αλλά οι γυναίκες γίνονται. Επίσης να σκεφτούν πάνω στη διφυλία τους. Και ο άνδρας έχει κάποια θηλυκά χαρακτηριστικά και η γυναίκα αρσενικά. Και αυτό δημιουργεί ισορροπίες, αρκεί να μην αισθάνεται απειλή ο άνδρας με τον δυναμισμό της γυναίκας και η γυναίκα να μη φαντασιώνεται ότι μπορεί να ζήσει χωρίς τους άνδρες.
-Τι διαβάζετε αυτό το διάστημα;
-Διάβασα αρκετά στην καραντίνα. Τώρα θα αρχίσω της Γιουρσενάρ «Άννα Σορόρ», που μόλις βγήκε από τις εκδόσεις Άγρα και τον «Τόπο» της Annie Ernaux που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
